Έχουμε αναρωτηθεί άραγε τι σημαίνει η λέξη «κυκεώνας» που οπωσδήποτε θα έχουμε ακούσει σε φράσεις όπως «κυκεώνας εξελίξεων, αλλαγών…». Ίσως βέβαια καταλαβαίνουμε στο περίπου τη σημασία της, με βάση τα συμφραζόμενα κάθε φορά, αλλά ας επιχειρήσουμε και μία ετυμολογική προσέγγιση της.
Ὁ κυκεών, τοῦ κυκεῶνος, λοιπόν, προέρχεται από το αρχαίο ρήμα κυκόω – κυκῶ, που είχε τη σημασία ανακατεύω, αναμειγνύω. Επρόκειτο για ένα είδος ποτού που φτιαχνόταν με τυρί, νερό, κριθάρι και διάφορα βότανα. Το χρησιμοποιούσαν κυρίως στα Ελευσίνια μυστήρια, προκειμένου να σημάνει τη λήξη της ιερής αποχής από το φαγητό και το ποτό. Ήταν το πρώτο πράγμα που έπιναν οι μύστες των εν λόγω μυστηρίων για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τη λήξη της «νηστείας», προκειμένου να επανέλθουν στις συνηθισμένες διατροφικές τους συνήθειες.
Για κάποιους είχε και χωνευτικές ιδιότητες, καθώς μάλιστα ο ίδιος ο Ερμής φαίνεται να το συστήνει στο έργο «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, στον ήρωα που βαρυστομάχιασε από το πολύ φαγητό.
Όμως ήταν και το αγαπημένο ποτό / αναψυκτικό των αγροτών, γεγονός που λειτουργούσε αποτρεπτικά για τους ευγενείς, που δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να ταυτιστούν με τον απλό λαό.
Είχε όμως και θεραπευτικές ιδιότητες, καθώς βοηθούσε στην ανάρρωση από διάφορους τραυματισμούς, καθώς συνδυαζόταν με πολλά δυναμωτικά βότανα.
Βάσει όλων αυτών λοιπόν δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση ότι η λέξη σημαίνει ουσιαστικά την ανάμειξη ανόμοιων πραγμάτων και γενικότερα την αναστάτωση.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
