Με αφορμή την εκμάθηση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και την επαφή μου με κωφά/βαρήκοα άτομα, ένιωσα την ανάγκη να γράψω δύο λόγια ώστε να προβληθούν οι πλευρές ενός ιδιαίτερα ευαίσθητου ζητήματος και να ενημερωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα.
Ξεκινώντας θα ήθελα να παραθέσω ορισμένα επίσημα στοιχεία για την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα: Πρόκειται για τη φυσική γλώσσα της ελληνικής κοινότητας των Κωφών, μια πλήρης γλώσσα, νομικά αναγνωρισμένη από την ελληνική πολιτεία ως επίσημη. Είναι ένα αυτόνομο γλωσσικό σύστημα που βασίζεται σε κινήσεις χεριών, στάση σώματος και εκφράσεις προσώπου. Έχει δικούς της γραμματικοσυντακτικούς κανόνες οι οποίοι διαφέρουν από την αντίστοιχη ομιλούμενη αφού δεν αποτελεί πιστή αναπαράστασή της. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελληνική Νοηματική γλώσσα δεν είναι διεθνούς βεληνεκούς αφού σχεδόν κάθε χώρα αναπτύσσει τη δική της νοηματική καλύπτοντας τις ανάγκες επικοινωνίας των εκάστοτε ομιλητών. Ωστόσο, υπάρχουν και τα Διεθνή Νοήματα που εξυπηρετούν την επαφή των κωφών/βαρήκοων σε απλή βάση όσο το δυνατόν καλύτερα. Τέλος, να σημειωθεί ότι υπάρχουν και διάλεκτοι στις νοηματικές γλώσσες, ένα ακόμα χαρακτηριστικό που επιβεβαιώνει την πληρότητα του γλωσσικού αυτού κώδικα.
Ερχόμενη σε επαφή με άτομα της κοινότητας των Κωφών εντυπωσιάστηκα από την αγάπη που τρέφουν τόσο για την ίδια την ζωή όσο και για τους συνανθρώπους τους είτε είναι ακούοντες είτε όχι. Οι περισσότεροι είναι σπουδαίοι επαγγελματίες στον τομέα τους και σπουδαίοι οικογενειάρχες. Σε αγκαλιάζουν αμέσως χωρίς να τους εμποδίζει η διαφορετικότητα τους και σε κάνουν να νιώθεις άνετα. Το ζεστό και φωτεινό χαμόγελο του προσώπου τους σε «τυφλώνει» και σε προκαλεί να το μιμηθείς. Αμέσως μόλις σπάσει ο πάγος θα προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν μαζί σου με οποιονδήποτε τρόπο. Κι αν τους παρατηρήσεις καλά καλά θα καταλάβεις πως τα μάτια τους είναι τα αυτιά τους. Ό,τι τους ξεφεύγει λόγω έλλειψης ακοής το κερδίζουν με την όραση τους. Γι’ αυτό οι κωφοί/βαρήκοοι λατρεύουν τους περιπάτους, τις εκδρομές και γενικά τα ταξίδια. Οργανώνουν συχνά με τους ανά τόπους συλλόγους τους επισκέψεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη και εξερευνούν τον κόσμο όπως κάνουμε όλοι μας. Ακόμα, διαπρέπουν στον αθλητισμό κάνοντας τη χώρα μας γνωστή σε κάθε γωνιά του πλανήτη και η Ομοσπονδία Κωφών στην Αθήνα διαθέτει μια τεράστια αίθουσα με μετάλλια, βραβεία και γενικά διακρίσεις. Δεν χωράει αμφιβολία πως σε κάθε έκφανση της ζωής τους δείχνουν πόσο πολύ την αγαπούν και πόσο την εκτιμούν. Είναι πραγματικά αγωνιστές και φυσικά νικητές!
Ως εδώ πάει καλά το πράγμα και αντανακλάται η φωτεινή πλευρά του. Υπάρχει όμως και μια πλευρά πιο μουντή, πιο σκοτεινή την οποία θα επιχειρήσω να αναδείξω παρακάτω διατυπώνοντας ορισμένα απλά ερωτήματα:
- Γιατί οι άνθρωποι αυτοί να μη μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν στις διάφορες υπηρεσίες και τα ποικίλα καταστήματα; Γιατί πρέπει να έχουν πάντοτε μαζί τους έναν ακούοντα, συνήθως συγγενικό πρόσωπο που να ξέρει να νοηματίζει και να κάνει παράλληλη μετάφραση, όταν επισκέπτονται ένα νοσοκομείο, μια τράπεζα ή ένα δικαστήριο; Διότι απλά το κράτος «κοινωνικής πρόνοιας και δικαίου» δεν έχει φροντίσει εν έτει 2017 να εξοπλίσει τα ιδρύματα και τις υπηρεσίες με διερμηνείς.
- Είναι βραδάκι κι ένας κωφός/βαρήκοος αποφασίζει να χαζέψει στην τηλεόραση. Ποιες είναι οι εναλλακτικές ή καλύτερα πόσες; Δελτία ειδήσεων για άτομα με προβλήματα ακοής μεταδίδονται απογευματινές ώρες με διάρκεια περίπου 15’, ενώ για ακούοντες δύο τρεις φορές την ημέρα με διάρκεια μια ώρα κα βάλε. Από αυτά ο κωφός/βαρήκοος μπορεί να διαβάσει μόνο τις λεζάντες. Το ίδιο ισχύει για τυχόν ενημερωτικές και ψυχαγωγικές εκπομπές που μεταδίδονται όχι μόνο εκείνο το χρονικό διάστημα αλλά καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας. Οπότε οι εναλλακτικές είναι σαφέστατα περιορισμένες σε ντοκιμαντέρ ή ταινίες με υπότιτλους ή απλά αλλαγή μέσου ενημέρωσης.
Από την άλλη, πόσες θεατρικές παραστάσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες των κωφών/βαρήκοων ατόμων παρουσιάζονται; Πόσες διαλέξεις, ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων και εκθέσεις, επιμορφωτικά σεμινάρια ή συνέδρια διαθέτουν διερμηνέα; Ελάχιστα, για να μη πω κανένα.
Είναι λοιπόν φανερό από όσα προαναφέρθηκαν ότι οι άνθρωποι αυτοί μολονότι όσο περνάει από το χέρι τους κάνουν τα πάντα για να διάγουν μια φυσιολογική ζωή, η πολιτεία έχει αμελήσει να τους παρέχει τα αυτονόητα όλα αυτά τα χρόνια: δυνατότητα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας από όλα τα Μ.Μ.Ε, δυνατότητα ολοκληρωμένης εκπαίδευσης χωρίς κωλύματα και εννοείται ύπαρξη διερμηνέων σε όλα τα δημόσια ιδρύματα και υπηρεσίες.
Δεν είναι καιρός οι άνθρωποι αυτοί, όπως και όσοι αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα ή προβλήματα όρασης, να κάνουν χρήση όλων εκείνων των παροχών που ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος οφείλει να προσφέρει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας ανεξαρτήτως της όποιας διαφορετικότητας; Ή μήπως έχουν δίκιο όσοι υποστηρίζουν ότι ο μηχανισμός του κράτους λειτουργεί μόνο για τους αρτιμελείς; Κι αν έχουν, γιατί να μην αλλάξουμε από κοινού τα σκουριασμένα γρανάζια του;
Και λίγο Φως στον ορίζοντα:
- 7/9/2017: αναγνωρίζεται η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα ως Ισότιμη με την Ελληνική. Συγκεκριμένα: «Η ελληνική νοηματική γλώσσα αναγνωρίζεται ως ισότιμη με την ελληνική γλώσσα. Το κράτος λαμβάνει μέτρα για την προώθησή της, καθώς και για την κάλυψη όλων των αναγκών επικοινωνίας των κωφών και βαρήκοων πολιτών».
- 20/11/2017: επαναφορά της παράλληλης απόδοσης στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα του Κεντρικού Δελτίου ειδήσεων της ΕΡΤ. Το δελτίο θα μεταδίδεται Δευτέρα έως Παρασκευή .στις 20:55’
- Σταδιακή τοποθέτηση υποτίτλων στον διαδικτυακό τόπο «YouTube»
Εκμάθηση
Ο Σωκράτης, στο έργο του Πλάτωνα «Κρατύλος», αναφέρει:
«Εάν δεν είχαμεν φωνήν ουδέ γλώσσαν και όμως ηθέλαμεν να εκφράσωμεν μεταξύ μας τα πράγματα άραγε δεν θα εδοκιμάζαμεν, καθώς τόρα οι κωφοί, να εκφρασθώμεν με τας χείρας και με την κεφαλήν και με το άλλο σώμα;»
Η εκμάθηση της Νοηματικής Γλώσσας είναι μια εύκολη διαδικασία που απαιτεί καλή διάθεση, όρεξη και ζήλο! Σε πολλές πόλεις της χώρας μας υπάρχουν αντίστοιχες σχολές και η διδασκαλία γίνεται σε τέσσερα επίπεδα. Ακολουθούν εξετάσεις πιστοποίησης από την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος.
*Αξίζει να παρακολουθήσετε το Ντοκιμαντέρ της Λουκίας Ρικάκη «Λόγια της Σιωπής» στην ΕΡΤ για την ελληνική νοηματική γλώσσα.
Παναγιώτα Κόττα*
Φιλόλογος
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime
