Της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα
Πολλές φορές λες πως νιώθεις πολύ πιεσμένος, εξουθενωμένος ψυχικά. Δεν μπορείς όμως να εντοπίσεις και να κατανοήσεις από πού προέρχεται και πού ακριβώς οφείλεται αυτή η ξαφνική εσωτερική εξάντληση.
Όλα στη ζωή σου πιστεύεις πως είναι τακτοποιημένα και λειτουργούν ομαλά. Τοποθετείς πάντα τις σκέψεις σου σε «κουτάκια» και τους βάζεις «ετικέτες» και θεωρείς πως είσαι αρκετά οριοθετημένο άτομο με αυτοέλεγχο και επαρκή βαθμό αυτογνωσίας. Οι στόχοι που είχες θέσει έχουν ολοκληρωθεί επιτυχώς και μάλιστα μέσα στα χρονικά πλαίσια που επιθυμούσες.
Παρ’ όλα αυτά δεν νιώθεις ουσιαστική ικανοποίηση από τον εαυτό σου. Δεν μπαίνεις στη διαδικασία να τον επιβραβεύσεις για όσα έχεις κατακτήσει. Και μάλιστα με κόπο, σκληρή δουλειά, αφοσίωση, προσωπικές θυσίες, πίεση, μεθοδική οργάνωση, εντατική προσπάθεια και προσήλωση.
Αντίθετα, στήνεις τον ίδιο σου τον εαυτό στον τοίχο και αρχίζεις να τον πυροβολείς λεκτικά και να του ασκείς αυστηρή κριτική. Πριν προλάβεις να διεκπεραιώσεις ένα στόχο και μάλιστα αυξημένου βαθμού δυσκολίας, σκέφτεσαι τον επόμενο και κάνεις αγώνα δρόμου για να τα προλάβεις όλα. Αν αποτύχεις σε κάτι, πιστεύεις πως ευθύνεσαι αποκλειστικά εσύ γι’ αυτό. Και αρχίζεις να φορτώνεις το μυαλό και την ψυχή σου με ενοχές, αρνητικές σκέψεις, θυμό, απογοήτευση, ματαίωση και άλλα επώδυνα συναισθήματα.
Θέλεις με κάθε κόστος να κατακτήσεις τον τίτλο του τέλειου ανθρώπου. Μήπως είσαι πολύ αυστηρός με τον εαυτό σου;
Οι παράγοντες στους οποίους οφείλεται αυτή η άδικη στάση απέναντι στον ίδιο σου τον εαυτό είναι πολλοί. Και σίγουρα εξατομικεύονται, αφού ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και κουβαλά τα προσωπικά του βιώματα.
Ίσως μεγάλωσες σε ένα στείρο περιβάλλον, όπου πάντα τα όρια ήταν πολύ αυστηρά και άκαμπτα και αυτό το μοντέλο ζωής αναπαράγεις, εκδηλώνοντας την αντίστοιχη συμπεριφορά απέναντι στον εαυτό σου και στους γύρω σου.
Μπορεί οι γονείς σου να είχαν υπέρμετρες προσδοκίες και απαιτήσεις από σένα και να σου είχαν μεταδώσει την πεποίθηση, πως για να σε αποδέχονται και να σε αγαπούν, οφείλεις να είσαι σε όλους τους τομείς της ζωής σου άψογος και πως δεν έχεις το δικαίωμα να αποκλίνεις ποτέ από την υλοποίηση των στόχων σου, να αποτύχεις ή να κάνεις το παραμικρό λάθος.
Πιθανότατα οι σημαντικοί άνθρωποι της ζωής σου, να μην σε ενθάρρυναν όσο θα έπρεπε ή να συνήθιζαν να σε απαξιώνουν και να σε μειώνουν, οπότε ως ενήλικας νιώθεις έντονα την ανάγκη να αποδείξεις στον εαυτό σου πως αξίζεις πραγματικά.
Δεν αποκλείεται να βίωνες πολύ συχνά σύγκριση με τα αδέρφια σου ή άλλα παιδιά που θεωρούνταν από τους οικείους σου ανθρώπους ιδανικά και χαρακτηρίζονταν ως καλύτερα και ικανότερα από σένα σε διάφορους τομείς (π.χ. σχολική επίδοση, συμπεριφορά, επιτυχίες σε δραστηριότητες).
Επιπλέον, το οικογενειακό σου σύστημα μπορεί να συνήθιζε απευθυνόμενο σε σένα, να χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς με αρνητικό πρόσημο (π.χ. κακό παιδί, άχρηστος, τεμπέλης, χαζός κ.ά.), με αποτέλεσμα να υιοθέτησες τελικά κάποια ταμπέλα και να έμαθες να κυκλοφορείς και να πορεύεσαι μόνιμα με αυτή. Ως ενήλικας πλέον, καταβάλλεις κάθε δυνατή προσπάθεια για να απαλλαγείς από αυτές τις βαριές ταμπέλες, που νιώθεις πως σε καταδιώκουν σε κάθε σου βήμα και δεν σου επιτρέπουν να βρεις σταθερά πατήματα και να προσανατολιστείς σωστά στη ζωή σου.
Έχεις σκεφτεί να δώσεις μια ευκαιρία στον εαυτό σου; Να του φερθείς πιο ανθρώπινα και όπως του αξίζει πραγματικά; Να σταματήσεις να τον περνάς διαρκώς από εξετάσεις και να τον αφήνεις μόνιμα στην ίδια τάξη; Να του ζητήσεις ένα ειλικρινές συγνώμη που τον ταλαιπώρησες τόσο πολύ; Να του αφήσεις το περιθώριο να ανασάνει, να χαλαρώσει και να πάρει το χρόνο του για να ανασυντάξει τις δυνάμεις του; Να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να του πεις ένα τεράστιο «μπράβο» για όσα έχει καταφέρει ως σήμερα;
Για να συμβούν όμως όλα τα παραπάνω, πρέπει πρωτίστως να αγαπήσεις εσένα και να δουλέψεις με τον εαυτό σου σταθερά και σοβαρά. Να γνωρίσεις από την αρχή τον εαυτό σου, να επαναπροσδιορίσετε τη μεταξύ σας σχέση, να συστηθείτε εκ νέου με πιο υγιή και ισορροπημένο τρόπο και να βάλετε γερά θεμέλια αυτή τη φορά στο δεσμό σας. Με τον καιρό, μέσα από το ταξίδι της εσωτερικής σου αναζήτησης, θα μάθεις να ακούς προσεκτικά τον εαυτό σου και να κατανοείς σε κάθε φάση της ζωής σου τι είναι αυτό που πραγματικά χρειάζεται η ψυχή σου για να είναι ήρεμη.
Και να θυμάσαι πάντα, πως δεν είσαι υπεράνθρωπος, ούτε ένα άψυχο ρομπότ, αλλά ένας κοινός θνητός με συναισθήματα, ψεγάδια και τρωτά σημεία, οπότε είναι απόλυτα λογικό να κάνεις λάθη, να αποτύχεις στην προσπάθεια να υλοποιήσεις κάποιους στόχους, να βρεθείς σε αδιέξοδο και να μην ξέρεις πως πρέπει να διαχειριστείς μια δύσκολη κατάσταση που ανακύπτει στην πορεία της ζωής σου, να λάβεις μια απόφαση που θα σου κοστίσει.
Μαρίνα Κόντζηλα*
Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων