Πήρε ταγάρι ζητιανιάς η μεσαία τάξη, έγινε φτωχός και πένης. Και οι στρατιές των επαιτών αυξάνονται και πληθύνονται και κατακυριεύουν σαν δυσοίωνο έμβρυο, το σώμα της γκαστρωμένης Αθήνας, όπως εύστοχα γράφει η συγγραφέας. Μια Αθήνας απ’ τα κόκαλα του Ντικενσιανού Λονδίνου βγαλμένη. Αν και τη δωδέκατη νύχτα του Φεβρουαρίου του 2012, με όλους εκείνους τους πυροσβέστες που πάσχιζαν να σβήσουν τις αμέτρητες φρυκτωρίες, το κέντρο της πολύπαθης πρωτεύουσας, παρέπεμπε περισσότερο στο μπραντμπερικό φάρεναιτ 451.
Στο δυστοπικό σκηνικό εκείνης της νύχτα και των ημερών που ακολούθησαν εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη. Εκεί θα περιπλανηθούν οι δυο κεντρικές ηρωίδες του η Θεονύμφη και η Τειρεσία (πρώην εκπαιδευτικοί -και νυν νεόφτωχες και ημίμουρλες- αφού “δραπετεύσουν” απ’ το διαμέρισμα-ξενώνα τους. Ή έξοδος τους έχει αρχικά καρναβαλίστικο και ευτράπελο χαρακτήρα. Στη συνέχεια, ωστόσο, θα εξελιχτεί σε μια εφιαλτικονειρική οδύσσεια, κοινή μοίρα των χωρίς οικογένεια ηρώων στα απανταχού μυθιστορήματα περιπλάνησης.
Και η Άκρα Ταπείνωση είναι ένα τέτοιο, ανθρωποκεντρικό και πολιτικοκοινωνικό μυθιστόρημα περιπλάνησης που προσφέρεται για θεατρική και κινηματογραφική μεταφορά. Η Αθήνα γενέτειρα της δημοκρατίας και της τραγωδίας, μοιάζει, με σκηνή θεάτρου. Εντός των τειχών της άλλωστε έχουν παιχτεί πάμπολλες τραγωδίες. Στις πιο πρόσφατες όμως, όπως επισημαίνει η συγγραφέας, η κάθαρση μοιάζει με χαμένη πυξίδα. Στο κέντρο αυτής της σκηνής βρίσκεται η άτυπα διχοτομημένη – άνω και κάτω- πλατεία Συντάγματος. Η διχοτόμηση αντιπροσωπεύει τις δύο Αθήνες που συγκρούονται, φτάνοντας σε διχασμούς και εμφυλίους.
Στην πραγματικότητα βέβαια η Αθήνα είναι όσες και οι γειτονιές της, όσες και οι αιώνες που έχει ζήσει, όσες και οι εξεγέρσεις που πλήγωσαν το πολύπαθο σώμα της. Στο βιβλίο οι δύο εξεγέρσεις που έρχονται σε αντιπαράθεση και απόπειρα διαλόγου είναι η αυτή του Πολυτεχνείου του 1973 και η Φλεβαριάτικη εξέγερση του 2012. Χαρακτηριστικό επιχείρημα αυτού του διαλόγου-αντιπαράθεσης, που ξεστομίζεται απ’ τον Ορέστη, τον αντεξουσιαστή γιο της Θεονύμφης, με αφορμή την πυρπόληση του Αττικόν, είναι, στο περίπου, το εξής: Τι είναι το κάψιμο ενός κινηματογράφου μπροστά στο κόψιμο των συντάξεων; το οποίο και παραπέμπει στην γνωστή φράση του Μπρεχτ.
Στον αντίποδα του Ορέστη βρίσκεται ο Τάκης, ο χρυσαυγίτης γιος της γυναίκας που φροντίζει τις κουζουλές, ηττημένες και ταυτόχρονα συγκινητικές πρωταγωνίστριες. Άλλα πρόσωπα του έργου είναι η Κατερίνα, μητέρα του Τάκη (και χήρα αστυνομικού), μια Αιγύπτια προσφυγοπούλα η Γιασμήν, το Μαιλάκι (γιος της Γιασμήν), ο Πατριάρχης (ψυχίατρος και φίλος απ’ τα φοιτητικά χρόνια του πολιτικάντη τέως συζύγου της Θεονύμφης), η Δανάη (κοινωνική λειτουργός), η μικρή κόρη της Δανάης, διάφοροι άστεγοι και ζητιάνοι (κάποιοι εκ των οποίων διατήρησαν την ανθρωπιά τους, ενώ άλλοι αλλοτριώθηκαν απ’ τη ζωή στο δρόμο και μετατράπηκαν σε απατεωνίσκους και εκμεταλλευτές), κι ένας λευκός γάτος ο Βαλτάσαρ.
Η αφήγηση εναλλάσσεται από δευτεροπρόσωπη σε τριτοπρόσωπη και το ύφος από ρεαλιστικό (της νεοδημοσιογραφικής αφήγησης), γίνεται ποιητικό- λυρικό και ενίοτε θεατρικό. Εν συνόλω, πρόκειται για μια μετά-μεταπολιτευτική εκδοχή του μεγάλου μας τσίρκου, εν τω μέσω μιας κρίσης που δεν είναι μόνο οικονομική.
Το μυθιστόρημα «Άκρα ταπείνωση» της Ρέας Γαλανάκη κυκλοφορεί απ τις εκδόσεις Καστανιώτη.
♦ Δείτε επιλεγμένα άρθρα και εκπαιδευτικό υλικό στις ομάδες μας: Εκπαιδευτικές Σελίδες & Φιλολογικές Σελίδες
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime
