Οι επιστημολογικές αρχές του Ντεκάρτ (Καρτέσιου), με τις οποίες μπορούμε με ασφάλεια να οδηγηθούμε στην αληθινή γνώση και να περιγράψουμε τον κόσμο, μπορούμε να πούμε ότι είναι συνοπτικά τέσσερεις.
Η πρώτη του αρχή είναι η καθολική αμφιβολία, μία αμφιβολία για όλα όσα μας περιτριγυρίζουν, ακόμη και για αυτά που σκεφτόμαστε (de omnibus dubitandum).
H δεύτερη αρχή, η οποία προέρχεται από μία συγκεκριμένη πορεία σκέψης είναι η αδιαμφισβήτητη πίστη στην ύπαρξη μία τουλάχιστον σκεπτόμενης ουσίας (res cogitans), η οποία σκέφτεται ή μάλλον αμφιβάλλει άρα υπάρχει (η γνωστή σε όλους φράση cogito ergo sum).
H τρίτη αρχή (επιστημολογικό εργαλείο) είναι η θεωρία των καθαρών και σαφών εννοιών, οι οποίες προέρχονται κατά κάποιο τρόπο από τον ίδιο τον Θεό.
Και η τέταρτη αρχή για την καρτεσιανή φιλοσοφία είναι ο δυισμός, δηλαδή η ξεχωριστή ύπαρξη του νου και του σώματος.
Να διευκρινίσουμε εδώ ότι η πρώτη αρχή της μεταφυσικής του Ντεκάρτ, δηλαδή η καθολική αμφιβολία, δεν είναι ταυτόσημη έννοια με την αμφιβολία των σκεπτικιστών. Οι σκεπτικιστές αρνούνται την ύπαρξη σταθερής γνώσης. Η αμφιβολία του Ντεκάρτ είναι μία μεθοδική αμφιβολία, η οποία εντέχνως χρησιμοποιείται για να καταστήσει αργότερα σαφές ότι όντως υπάρχουν γερά θεμέλια για την πραγματική Αλήθεια και την αποφυγή της πλάνης.
Επίσης, σημαντική είναι η έννοια του cogito (σκέφτομαι), ακόμη και με την έννοια του ρήματος αμφιβάλλω (dubito), αφού βάζει στο κέντρο του φιλοσοφικού στοχασμού το υποκείμενο. Ένα υπερβατολογικό υποκείμενο που στοχάζεται, πάνω στο ίδιο του το είναι, όπως γίνεται αργότερα με την υπερβατολογική συνείδηση του Κάντ και την έννοια της Ιδέας στον Έγελο (Hegel). H έννοια της αναδίπλωσης, του αναστοχασμού ξεκινά κάπου εκεί στη νεότερη φιλοσοφία.
Τέλος, όσο και αν η θεωρία περί δυισμού σε πολλά σημεία δεν μπορεί να στηριχτεί (και έχει δεχθεί κριτικές όπως από τον Spinoza αλλά και από την σχολή του Πραγματισμού, π.χ Πιρς) , είναι αναμφίβολο ότι αποτελεί ένα ευρύ πεδίο στοχασμού για τους φιλοσόφους και αιτία για την ανάπτυξη της ίδιας της φιλοσοφίας.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δήμητρα Σφενδόνη Μέντζου, Πραγματισμός, Ορθολογισμός, Εμπειρισμός, Εκδόσεις ΖΗΤΗ.
Ρενέ Ντεκάρτ, Οι αρχές της φιλοσοφίας, μτφρ Γρηγοροπούλου Βασιλική, Εκδόσεις Εκκρεμές.
Μέρκατας Γιώργος*
Φιλόλογος, ΜSC Συστηματικής Φιλοσοφίας
⇒ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω fb για όλες τις νέες αναρτήσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime
© schooltime.gr – Αρθρογραφία •Facebook •Twitter •Google+
