«Ενδεικτική αναπτυγμένη Έκθεση Λυκείου: Γλώσσα»
Θέμα έκθεσης: « Ο ιδιαίτερος τρόπος έκφρασης των νέων σήμερα αποτελεί για πολλούς τη σημαντικότερη παράμετρο του γενικότερου γλωσσικού προβλήματος που ταλανίζει την κοινωνία μας. Σε μία εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας, καλείσαι να εκφωνήσεις μία ομιλία όπου θα διατυπώσεις τις απόψεις σου σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι νέοι χρησιμοποιούν με αυτό τον τρόπο τη γλώσσα, αλλά και τη συμβολή της τελευταίας στην ποιότητα ζωής».
Σεβαστοί καθηγητές,
Αγαπητοί γονείς,
Αγαπητοί συμμαθητές
Με αφορμή την εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο μας, σχετικά με το σημαντικό θέμα της γλωσσικής κακοποίησης – ιδιαίτερα από εμάς τους ίδιους τους νέους – θα ήθελα να ανταλλάξουμε τις απόψεις μας, προσπαθώντας να διερευνήσουμε τους λόγους αυτής της κατάστασης, εστιάζοντας ταυτόχρονα στη σχέση της γλώσσας με την ποιότητα ζωής. Και το σημαντικότερο, βέβαια, είναι ότι θα ακουστούν απόψεις νέων ανθρώπων, που καθημερινά δέχονται τα «πυρά» μεγαλυτέρων ,σχετικά με τον τρόπο χρήσης της γλώσσας.
Όσον αφορά τους λόγους, λοιπόν, αυτού του φαινομένου, μάλλον δε χρειάζεται να ψάξουμε και πολύ μακριά. Αρκεί να εστιάσουμε σε εμάς τους ίδιους, μέσα μας. Στην ίδια μας τη φύση και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ηλικίας μας. Ίσως οι μεγαλύτεροι ηλικιακά, συμπεριλαμβανομένων και εσάς των ιδίων αγαπητοί μου γονείς και σεβαστοί καθηγητές, έχετε ξεχάσει ότι κάποτε ήσαστε νέοι. Γεμάτοι ορμητικότητα, πάθος, επαναστατικότητα. Στοιχεία που εκφράζατε με ποικίλους τρόπους και κυρίως μέσω της γλώσσας και του ιδιαίτερου τρόπου έκφρασης που επιλέγατε, προκειμένου να ξεχωρίσετε και ενδεχομένως να εντυπωσιάσετε. Καθετί το τυπικό και συμβατικό το απορρίπτατε εκ των προτέρων, υψώνοντας ποικιλοτρόπως το λάβαρο της επανάστασης σε καθετί το συντηρητικό και αναχρονιστικό. Από την άλλη ίσως και να είχατε ανακαλύψει – όπως και εμείς άλλωστε – κάποιους ιδιαίτερους και μυστικούς κώδικες επικοινωνίας, ώστε να μη γίνεστε αντιληπτοί από τους μεγαλυτέρους, απορρίπτοντας έτσι κάθε περιθώριο γλωσσικού καθωσπρεπισμού, που προσπαθούσαν μάταια να σας επιβάλουν.
Ζούμε, όμως, και σε διαφορετική εποχή. Οι ταχύτητες έχουν αλλάξει. Ο τρόπος σκέψης αλλοιώθηκε, προσπαθώντας να προλάβουμε τις εξελίξεις. Θύμα όλων αυτών αναπόφευκτα υπήρξε και η γλώσσα μας. Πλέον – καλώς ή κακώς – μιλάμε μέσω μηχανών. Το κινητό και ο υπολογιστής ψύχραναν τις σχέσεις μας, γεγονός που είναι έκδηλο και στον τρόπο ομιλίας μας. Οι συντομογραφίες, τα γκρίκλις, οι νεολογισμοί, οι ξενικές λέξεις και άλλα παρόμοια έχουν διεισδύσει στο καθημερινό μας γραπτό και λεξιλόγιο. Δεν μπορούμε, δυστυχώς, να γυρίσουμε εύκολα την πλάτη μας σε όλα αυτά. Και από την άλλη, η ίδια η παγκοσμιοποίηση. Πλέον δεν υπάρχουν σύνορα. Ούτε καν στη γλώσσα μας. Μάθαμε να σκεπτόμαστε, να γράφουμε, να μιλάμε όπως οι άλλοι, οι ξένοι. Ακόμη και στο ίδιο το γλωσσικό μάθημα στο σχολείο μάθαμε να σκεπτόμαστε τυποποιημένα, φοβούμενοι να εκφράσουμε ελεύθερα τη σκέψη μας, τυποποιώντας τα πάντα, θυσιάζοντάς τα μερικές φορές στο βωμό του τυπικού περιεχομένου, της αυστηρής δομής και της προσεγμένης έκφρασης.
Όλοι μας είμαστε συνυπεύθυνοι για αυτή την κατάσταση. Και εμείς οι νέοι, αλλά μάλλον και εσείς οι μεγαλύτεροι. Το ζητούμενο βέβαια είναι ότι η κακοποίηση της γλώσσας συνεπάγεται και κακή – για να μην πω χείριστη – ποιότητα της ίδιας της ζωής, καθώς ο ιδιαίτερος τρόπος έκφρασής μας αποτελεί τον καλύτερο οδηγό στην καθημερινότητά μας.
Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να διαφεύγει την προσοχή μας ότι είμαστε κοινωνικά όντα και προορισμός μας είναι η συμβίωσή μας με άλλους, στο πλαίσιο μιας εύρυθμης, ευνομούμενης κοινωνίας. Προκειμένου να επιτευχθεί κάτι τέτοιο απαραίτητη είναι η επικοινωνία μας. Και αυτό βέβαια με τη σειρά του υλοποιείται μέσω της γλώσσας και της λογικής, που αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά μας από κάθε άλλο έμβιο ον. Όσο πιο ποιοτική και αληθινή είναι η γλώσσα μας, άλλο τόσο ποιοτικές είναι και οι σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας, με τους συμπολίτες μας. Πόσο εύκολο είναι να αποφύγουμε παρεξηγήσεις, διαφορές, διαπληκτισμούς όταν χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα μας ως το όχημα ενός υγιούς τρόπου σκέψης και έκφρασης. Φανταστείτε ότι ακόμη και πόλεμοι ίσως να είχαν αποφευχθεί αν ο άνθρωπος λειτουργούσε ως πραγματικό νοήμον ον, σεβόμενο το χάρισμα του λόγου που του προικοδότησε η ίδια του η φύση.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, ότι έχουμε τη χαρά και την τιμή να έχουμε γεννηθεί σε μία χώρα που αποτέλεσε το λίκνο της δημοκρατίας και του πνευματικού πολιτισμού. Και αυτά βέβαια θεμελιώθηκαν στη γλώσσα των προγόνων μας. Πόσο ποιοτική θα ήταν η ζωή μας γενικά, αν οι πολιτικοί μας – και όχι μόνο – χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα, απαλλαγμένη από κάθε ίχνος δημαγωγίας, λαϊκισμού και προπαγάνδας; Πόσο σωστά θα λειτουργούσε η δημοκρατία, αν στο βωμό της, το Κοινοβούλιο, ακουγόντουσαν αλήθειες; Πόσο υγιής θα ήταν η κοινωνία μας, αν η ίδια η γλώσσα υπηρετούσε τις αρχές της ισονομίας, της ανεκτικότητας, της αξιοκρατίας και της αγάπης; Πόσο υπερήφανος θα ήταν ο λαός μας, αν σεβόμασταν την πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας, υπερασπιζόμενοι ταυτόχρονα και την εθνική μας ταυτότητα, χρησιμοποιώντας την ως όπλο απέναντι στην ισοπέδωση που επιχειρείται μέσω των ομοιόμορφων, παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών.
Σεβαστό μου ακροατήριο,
Ως νέος – α νιώθω έντονα την ανάγκη να κλείσω την ομιλία μου με μία θερμή παράκληση. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αποποιηθούμε τα χαρακτηριστικά που η νεανική μας φύση μας έχει δωρίσει. Ούτε βέβαια δεν μπορούμε – ακόμη – να σκεφτόμαστε και να μιλάμε όπως εσείς, αγαπητοί μας γονείς και αξιοσέβαστοι καθηγητές μας . Θα παρακαλέσω όμως όλους ανεξαρτήτως ηλικίας, να σεβαστούμε τη γλώσσα μας, να την αγαπήσουμε και να την ανεβάσουμε εκεί που πραγματικά της αξίζει.
Σας ευχαριστώ πολύ…
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση του Λυκείου
- 50 σημεία θεωρίας για μία ολοκληρωμένη επανάληψη στη Νεοελληνική Γλώσσα – Έκφραση / Έκθεση
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
