Οι Αμαζόνες, λαός πολεμικός, είχαν ανεξάρτητο κράτος στον Πόντο εκτεινόμενο ανάμεσα στους ποταμούς Θερμώδοντα και Φάση και πρωτεύουσα τη Θεμίσκυρα με χρόνο ακμής μεταξύ 1300-1200 π.χ. Λέγονται Αμαζόνες γιατί σύμφωνα με την περιγραφή του Στράβωνα «απάσας δ΄επικεκαύσθαι τον δεξιόν μαστόν εκ νηπίων, ώστε ευπετώς χρήσθαι τω βραχίονι προς ακοντισμόν». Έκοβαν δηλαδή τον δεξιό μαστό για να μπορούν εύκολα να χρησιμοποιούν το τόξο.
Ο Όμηρος τις αποκαλεί «Αντιάνειραι» δηλαδή κάνουν ό,τι και οι άντρες. Ο Ηρόδοτος πάλι αναφέρει ότι ονομάζονται στα Σκυθικά «Οιόρπατα» δηλαδή ανδροκτόνες (οιόρ σημαίνει άντρας και πατά σημαίνει σκοτώνω στα σκυθικά).
Οι Αμαζόνες κάθε χρόνο και για δυο μήνες έρχονταν σε επαφή με τον γειτονικό λαό «Γαργαρείς» για να τεκνοποιήσουν, τα κορίτσια τα κρατούσαν οι ίδιες, ενώ τα αγόρια τα έδιναν στους Γαργαρείς. Λάτρευαν τον Άρη και την Άρτεμη.
Εναντίον τους εκστράτευσε ο Ηρακλής συνοδευόμενος από τον Θησέα για να αρπάξει τη ζώνη της Ιππολύτης. Τη ζώνη την πήραν, αλλά ο Θησέας ερωτεύτηκε την Ιππολύτη, την πήρε μαζί του και από αυτή την ένωση γεννήθηκε ο Ιππόλυτος.
Έτσι λοιπόν ο Θησέας έγινε πόντιος γαμπρός, αλλά οι Αμαζόνες θιγμένες εκστράτευσαν στην Αθήνα για να πάρουν εκδίκηση, αλλά νικήθηκαν. Η περίφημη αυτή Αμαζονομαχία παριστάνεται σε πολλά ανάγλυφα, όπως στον ναό του Απόλλωνα στην Αρκαδική Φιγαλεία που τώρα βρίσκεται στο Βρετανικό μουσείο. Στην Αθήνα, στον λόφο του Αρείου Πάγου βρισκόταν το ιερό των Αμαζόνων (το Αμαζόνειον), στην περιοχή των τάφων τους και σωζόταν στήλη με την επιγραφή: ΑΜΑΖΟΝΙΣ ΣΤΗΛΗ. Επίσης, πριν από τα «Θησεία», γιορτή αφιερωμένη στον Θησέα, οι Αθηναίοι θυσίαζαν στις Αμαζόνες ,«η τε γινομένη πάλαι θυσία ταις Αμαζόσι προ των Θησείων»).
Δυο απαγωγές έγιναν στον πόντο, ο Ιάσωνας απήγαγε τη Μήδεια από την Κολχίδα και ο Θησέας την Ιππολύτη. Οι Αμαζόνες αν και νικήθηκαν στην Ακρόπολη δεν ξέχασαν την ύβρη της απαγωγής και έτσι στον τρωικό πόλεμο συμμάχησαν με τον Πρίαμο.
Σύμφωνα με τον Βιργίλιο οι Αμαζόνες πήραν μέρος στον τρωικό πόλεμο με τη βασίλισσα τους την Πενθεσίλεια την οποία ερωτεύτηκε παράφορα ο Αχιλλέας, αυτή αρνήθηκε τον έρωτα του και τη σκότωσε. Γνωστή είναι η ερυθρόμορφη κύλικα του ζωγράφου της Πενθεσίλειας (από την Αμαζόνα πήρε το όνομα και ο ζωγράφος) που βρίσκεται στο Μόναχο και απεικονίζει τον Αχιλλέα να σκοτώνει την Πενθεσίλεια. Κατά μια παράδοση σύμφωνα με τον Στράβωνα η Θαληστρία με 500 Αμαζόνες πήγαν στην Υρκανία να συναντήσουν τον Αλέξανδρο με σκοπό να έρθουν σε επαφή με Μακεδόνες στρατιώτες και να τεκνοποιήσουν. Ο Αλέξανδρος ανταποκρίθηκε στην επιθυμία τους και μετά από 13 μέρες τις προέπεμψε με πολλά δώρα και γύρισαν στο βασίλειο τους.
Ο Πομπήιος μας αναφέρει ότι ανάμεσα στα στρατεύματα του βασιλιά του πόντου Μιθριδάτη, του Ευπάτωρα, βρήκε και Αμαζόνες. Από εκεί και ύστερα χάνονται τα ίχνη τους. Από τότε η λέξη Αμαζόνα σημαίνει γενικά την πολεμοχαρούσα γυναίκα.
Λέγεται ότι ο ποταμός Αμαζόνιος αρχικά λεγόταν Μαρανιόν, αλλά ο Ισπανός εξερευνητής Ορελάνα συνάντησε εκεί το 1541 αυτόχθονες γυναίκες του ποταμού Μαραντόν και οι γυναίκες αυτές πολέμησαν σαν άλλες Αμαζόνες και από τότε ο ποταμός ονομάστηκε Αμαζόνιος ποταμός.
*Πρώτη δημοσίευση – Σεπτέμβριος 2014
Γιώτα Ιωακειμίδου*
Φιλόλογος
