Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και το ρόλο του αφηγητή ο συγγραφέας τον αναθέτει στην κεντρική ηρωίδα του. Αυτή δεν είναι άλλη απ’ την όμορφη Σερίνα Φρούμ, μια παθιασμένη ταχυαναγνώστρια μυθιστορημάτων. Η Σερίνα θα κληθεί να παίξει ρόλο σειρήνας, μέσω της στρατολόγησης της απ’ τη βρετανική υπηρεσία πληροφοριών M15. Πρώτα όμως θα ζήσει ένα σύντομο ειδύλλιο μ’ έναν, κατά πολύ μεγαλύτερό της, πανεπιστημιακό καθηγητή. Ο εν λόγω καθηγητής θα γίνει ο μέντορας που θα την προετοιμάσει για τον απαιτητικό ρόλο της “Κατασκόπου”.
Μετά από ένα διάστημα ανιαρής δουλειάς στο αρχείο της Μ15, η Σερίνα αναλαμβάνει την πρώτη, σημαντική αποστολή. Θα της δοθεί έτσι η ευκαιρία να γνωρίσει και να ερωτευτεί τον νεαρό, και πολλά υποσχόμενο συγγραφέα Τομ Χάλεϋ.
Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η υπόθεση του μυθιστορήματος που προοικονομείται στην, εν είδει “spoiler”, εναρκτήρια παράγραφο:
«Το όνομα μου είναι Σερίνα (δηλαδή Γαλήνη) Φρουμ (ριμάρει τα πλούμ) και πριν από σαράντα σχεδόν χρόνια η Βρετανική Υπηρεσία Πληροφοριών μου ανέθεσε μια μυστική αποστολή. Δεν τα πήγα καλά. Μετά από δεκαοκτώ μήνες συνεργασίας με την υπηρεσία απολύθηκα, έχοντας καταστρέψει τον εραστή μου, μολονότι, αναμφίβολα, είχε βάλει κι αυτός το χεράκι του».
Αν και ξέρουμε απ’ την αρχή πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, το αναγνωστικό ενδιαφέρον παραμένει αδιάπτωτο μέχρι την τελευταία σελίδα. Ο συγγραφέας είναι, άλλωστε, βιρτουόζος της αφήγησης και του σασπένς. Η πλοκή ξεδιπλώνεται αριστοτεχνικά, με τη γοητευτική και αναλυτική, αλλά καθόλου φλύαρη, πρόζα του Μακ Γιούαν, που νοστιμεύει από μια διακριτικά πικάντικη ειρωνεία. Αναλυτικές περιγραφές των συμβάντων, των τόπων και των χαρακτήρων, εναλλάσσονται με σκηνές μεγάλης συναισθηματικής και δραματικής έντασης.
Εκτός απ’ την κεντρική αφήγηση, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι εγκιβωτισμένες αφηγήσεις των διηγημάτων του νεαρού συγγραφέα Τομ Χάλεϋ. Παράλληλα διαβάζουμε την Ιστορία των, ταραγμένων, πρώτων χρόνων της δεκαετίας του εβδομήντα στη Μεγάλη Βρετανία. Όλα τα βασικά γεγονότα παρελαύνουν στις σελίδες: H ενεργειακή κρίση, οι διαδηλώσεις των ανθρακωρύχων και των λιμενεργατών, το ιρλανδικό ζήτημα, οι βομβιστικές επιθέσεις του IRA, και βέβαια ο ψυχρός πόλεμος και η αντικομουνιστικο-σοβιετική υστερία. Τον ζόφο εκείνης της εποχής περιγράφει η μεταποκαλυπτική δυστοπία που γράφει τελικά ο Τομ, αντί για το αντισταλινικό, οργουελικό κακέκτυπο, που περίμεναν από εκείνον οι μαικήνες του.
Στο βιβλίο θίγονται επομένως σημαντικά ηθικοπολιτικά ζητήματα, όπως η ελευθερία του λόγου και η ανεξαρτησία των ανθρώπων του πνεύματος. Ωστόσο, τα σημαντικότερα θέματα του είναι το πεπρωμένο (όχι με την μεταφυσική έννοια), η μυθοπλασία και η διαδραστική μεταξύ τους σχέση.
Πώς γράφονται τα μυθιστορήματα; Μέσα από ποια διαδικασία περνούν οι δημιουργοί; Κατά πόσο τα δημιουργήματα τους αντικατοπτρίζουν τις απόψεις, τον ψυχισμό, τη ζωή και την εποχή τους; Είναι η λογοτεχνική (και όχι μόνο) αφήγηση, μια εσκεμμένη διαδικασία χάλκευσής τους; Μπορεί να καθοδηγηθεί η συγγραφή, και εν συνεχεία να παίξει και η ίδια καθοδηγητικό-προπαγανδιστικό ρόλο; Κι ακόμα, είναι δυνατή η ανίχνευση του συγγραφικού ταλέντου απ’ τα πρώτα στάδια της εκκόλαψης του;
Τούτα τα ερωτήματα θέτει Ο Μακ Γιούαν, και τα αφήνει, σκόπιμα, αναπάντητα. Αξίζει όμως να τεθούν μιας και ζούμε στην εποχή της “αφήγησης” και η φράση: «Έχουμε ανάγκη από μια νέα αφήγηση», έχει γίνει πλέον του συρμού. Πολλά χείλη την έχουν προφέρει προκειμένου “να βγουν λάδι” και να εξιλεωθούν για τις αμαρτίες τους. Αξίζει να θυμηθούμε εδώ ότι μια “άλλη αφήγηση” είχε ανάγκη όχι μόνο η Σερίνα Φρούμ, αλλά και η Βριώνη της Εξιλέωσης.
Μπορεί όμως η πραγματικότητα να αντικατασταθεί απ την αφήγησή της; Είναι δυνατόν να γίνουμε έρμαια μιας τόσο εξόφθαλμης (αυτό)εξαπάτησης; Το ερώτημα είναι βέβαια ρητορικό και η απάντηση μπορεί εύκολα να δοθεί. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσο εύκολα συγχέουμε την πολιτική με την επικοινωνία της, το είναι με το φαίνεσθαι- ή το εξιστορείν-, τη βιωμένη ζωή με τα απομνημονεύματα, το παρελθόν με τις αναμνήσεις…
(To μυθιστόρημα του Ίαν Μακ Γιούαν «Επιχείρηση Ζάχαρη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση της Κατερίνας Σχινά)
© schooltime.gr – Ροή ειδήσεων •Facebook •Twitter •Google+
