«Επαναληπτικά Κριτήρια Αξιολόγησης Λατινικών – Κείμενο 29» του Άρη Ιωαννίδη

«Επαναληπτικά Κριτήρια Αξιολόγησης Λατινικών – Κείμενο 29»

Ο ΟΚΤΑΒΙΑΝΟΣ, Ο ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens; eum instituerat haec dicere: «Ave, Caesar, victor imperator». Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «Oleum et operam perdidi». Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio». Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Ερωτήσεις:

Να μεταφραστεί το κείμενο.
multum, diu, satis: Να γραφούν τα παραθετικά των επιρρημάτων.
cupidus : να γραφούν οι τρεις βαθμοί του επιθέτου και του αντίστοιχου επιρρήματος του επιρρήματος και να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός του επιθέτου στο ουδέτερο γένος.
Να μεταφέρετε τα δευτερόκλιτα και τριτόκλιτα ονόματα του κειμένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού, όπου αυτό είναι δυνατόν. (ΚΕΕ)
Να μεταφέρετε τις αντωνυμίες του κειμένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού και στα τρία γένη (ΚΕΕ)
Actiacam, tenens, parem, cupidus, audita: να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη και στους δύο αριθμούς.
quidam, ei, haec, eum, id, quendam, talium, sui, haec, tanti, quanti, nullam: να αναγνωριστούν γραμματικώς οι τύποι και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος.
Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι :

rediret : ονοματικοί τύποι και στις δύο φωνές και να κλιθούν οι προστακτικές ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής
occurrit : γ΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού και υπερσυντελίκου
tenens : β΄ενικό οριστικής μέλλοντα και παρακειμένου
instituerat : β΄πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα
dicere : β΄ενικό και πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα και μέλλοντα και των δυο φωνών
interfuit : απαρέμφατα όλων των χρόνων
emere : μετοχές όλων των χρόνων
emit : γερούνδιο και σουπίνο
incitavit : γ΄ενικό οριστικής όλων των χρόνων στην άλλη φωνή
doceret : γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου και συντελεσμένου μέλλοντα στην άλλη φωνή
impendebat : απαρέμφατα και μετοχές της άλλης φωνής
respondebat: α΄πληθυντικό οριστικής της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας όλων των χρόνων
solebat : χρονική αντικατάσταση
perdidi : γ΄ενικό οριστικής παρατατικού και παρακειμένου στην παθητική περιφραστική συζυγία
didicit : α΄πληθυντικό οριστικής και υποτακτικής παρακειμένου
attulit : β΄ενικό οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα της άλλης φωνής και να κλιθεί η προστακτική ενεστώτα και των δύο φωνών
audita : γενική ενικού του γερουνδιακού και στα τρία γένη
dixit : β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα και στις δύο φωνές
audio : αφαιρετική σουπίνου
venit : ονοματικοί τύποι της άλλης φωνής
risit : γ΄πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου

Να αναγνωριστούν συντακτικώς οι υπογραμμισμένες λέξεις.
Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι γενικές του κειμένου.
Να αντικατασταθεί η γενική της ιδιότητας μαζί με το επίθετο που τη συνοδεύει από επίθετο στον υπερθετικό βαθμό˙πχ. homo magnae sapientiae = homo sapientissimus (το αντίστοιχο επίθετο δίνεται μέσα σε παρένθεση)

homo magnae nobilitatis (nobilis) =
homo magnae pravitatis (pravus) =
homo magnae stultitiae (stultus) =

(σχολικό βιβλίο)

Να γίνει συντακτική αναγνώριση (εισαγωγή, εκφορά, αιτιολόγηση εκφοράς, συντακτικός ρόλος) των παρακάτω δευτερευουσών προτάσεων του κειμένου:

Cum Octavianus … rediret
ut corvum … salutationem.
quotiescumque … respondebat.
quanti … emerat.

auditasalutatione: Να αναγνωριστεί η μετοχή και να μετατραπεί στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit : να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική που να δηλώνει υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρελθόν.
quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat “Oleum et operam perdidi” : να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική που να δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή.
Romam, domi : διατηρώντας την ίδια επιρρηματική σχέση, να αντικατασταθούν οι τύποι από :

Athenae
Ephesus
Carthago

post victoriam Actiacam :

να δηλώσετε την ίδια επιρρηματική έννοια με άλλο τρόπο
να αντικαταστατήσετε την πρόθεση, ώστε να δηλώνεται το «πριν»
να αντικαταστήσετε τον εμπρόθετο προσδιορισμό με δευτερεύουσα πρόταση
να αντικαταστήσετε τον επιθετικό προσδιορισμό (Actiacam) με προσδιορισμό που να δηλώνει τη στάση σε τόπο

Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

eum instituerat haec dicere
itaque viginti milibus sestertium eum emit.
id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem.
diu operam frustra impendebat;
oleum et operam perdidi.
sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.
domi satis salutationum talium audio”.
Augustus … emit(que) avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Να μεταρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική:

Tandem corvus salutationem didicit

homo quidam ei occurrit corvum tenens; : να αντικαταστήσετε τη μετοχή με δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα δηλώνει το σύγχρονο (συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη).
Να συμπτύξετε τις δευτερεύουσες προτάσεις σε μετοχές :

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens;
quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat “Oleum et operam perdidi.

Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem : να μετατρέψετε τη δευτερεύουσα πρόταση σε τελικό απαρέμφατο
Να γίνει απαρεμφατική σύνταξη (το ρήμα εξάρτησης δίνεται μέσα στην παρένθεση):

“oleum et operam perdidi.” (Sutor dicere solebat )
quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat “Oleum et operam perdidi”. (Sallustius narrat & Sutor narrat)
“Domi satis salutationum talium audio”. (Caesar dicit)
Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. (Sutor dicit )
Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat. (Augustus dixit & Augustus dicitur)

Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit : να μετατραπεί η δεύτερη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα συμπερασματική.
«Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem»: να αντικαταστήσετε το ρήμα «incitavit» με τον τύπο «incitat», επιφέροντας τις αναγκαίες αλλαγές, δικαιολογώντας ταυτόχρονα την απάντησή σας.

Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος