«Συντακτικό Λατινικών – Το Γερούνδιο (gerundium)»
Πρόκειται για ονοματικό τύπο του ρήματος και ειδικότερα ρηματικό ουσιαστικό, ουδετέρου γένους (β΄ κλίσης), με ενεργητική σημασία. Έχει τέσσερις πτώσεις: γενική, δοτική, αιτιατική και αφαιρετική (στον ενικό αριθμό).
Σχηματίζεται από το θέμα του ενεστώτα με τις καταλήξεις: -ndi, – ndo, -ndum, – ndo (π.χ. amandi, amando, amandum, amando).
Γερούνδιο έχουν τα ρήματα ενεργητικής φωνής, τα αποθετικά και τα ημιαποθετικά.
Συντακτική λειτουργία του γερουνδίου:
Ισοδυναμεί (θεωρητικά) με τις πλάγιες πτώσεις του έναρθρου απαρεμφάτου της αρχαίας ελληνικής.
Η απρόθετη γενική του γερουνδίου χρησιμοποιείται συντακτικώς ως συμπλήρωμα ουσιαστικών, επιθέτων (αντικειμενική) και των καταχρηστικών προθέσεων causa (ένεκα) και gratia (χάριν), προκειμένου να δηλωθεί το τελικό αίτιο, αλλά και ως γενική κτητική, διασαφητική και του τελικού αιτίου. Ο εμπρόθετος τύπος της γενικής του γερουνδίου δηλώνει το τελικό αίτιο ή τον σκοπό.
Η απρόθετη δοτική του γερουνδίου εκφράζει σκοπό, κυρίως με επίθετα που σημαίνουν «κατάλληλος, χρήσιμος, πρόσφορος», ή αναφορά με επίθετα που σημαίνουν «ικανός, κατάλληλος, επιτήδειος».
Η αιτιατική του γερουνδίου συναντάται πάντα εμπρόθετη (με τις προθέσεις:
- ad: εμπρόθετος προσδιορισμός κατεύθυνσης ή σκοπού μεταφορικά
- in: εμπρόθετος προσδιορισμός κίνησης.
Η απρόθετη αφαιρετική του γερουνδίου δηλώνει τον τρόπο, ενώ η εμπρόθετη ( με τις προθέσεις de, ex, in, ab) δηλώνει αναφορά, αφετηρία, κατάσταση, χρόνο, εντοπισμό, προέλευση…
Προσοχή: το γερούνδιο δεν αποτελεί κύριο όρο της πρότασης, αλλά μπορεί το ίδιο να συνοδεύεται από αντικείμενο.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Λατινικά Λυκείου
1. Λατινικά Λυκείου 2. Διαγωνίσματα Λατινικών
