Συντακτικό Λατινικών – Ο προσδιορισμός του χρόνου

Της Έρης Ναθαναήλ

Ο χρόνος δηλώνεται με τους εξής τρόπους:

  • με επιρρήματα (postea, iam, tum, nunc, deinceps, mox, diu, simper κλπ).
  • με χρονικές προτάσεις
  • με χρονικές μετοχές
  • με πλάγιες πτώσεις: 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ:

ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ:

α) Με απλή αφαιρετική απλά δηλώνεται πότε έγινε κάτι

  • Χρησιμοποιούμε συνήθως απρόθετες αφαιρετικές, όταν πρόκειται για λέξεις που δηλώνουν:
  • χρόνο ή υποδιαίρεσή του,
  • γιορτές ή δημόσιες συνελεύσεις και
  • ουσιαστικά που δηλώνουν ηλικία, δημόσιο αξίωμα ή κάποια χρονική περίσταση, εφόσον συνοδεύονται από επιθετικό προσδιορισμό
  • Χρησιμοποιούμε τις λέξεις proelio, pugna, bello, acie όταν θέλουμε να δηλώσουμε πότε έγινε κάτι, κάνουμε εμπρόθετη χρήση, επειδή ο απρόθετος τύπος δηλώνει τρόπο, εκτός αν συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό, δηλαδή:
  • bello = οργανική (με πόλεμο)
  • in bello = χρόνου (στον πόλεμο, κατά τη διάρκεια του πολέμου
  • bello Latino = χρόνου (κατά το λατινικό πόλεμο, κατά τη διάρκεια του λατινικού πολέμου

β) με απλή αφαιρετική δηλώνεται το μέσα σε πόσο χρόνο ή ύστερα από πόσο χρόνο έγινε κάτι.

π.χ. quo Carthago deleta est = κατά τη διάρκεια του οποίου η Καρχηδόνα καταστράφηκε [25]

γ) με απλή αιτιατική δηλώνεται πόσο διήρκεσε κάτι /Χρονική διάρκεια

π.χ. paucos menses = για λίγους μήνες [28]

Τα επιρρήματα post και ante συνοδευόμενα από αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς δηλώνουν το πόσο μετά ή πόσο πριν συνέβη κάτι.

α)με το επίρρημα ante (+ αφαιρετική) για να δηλωθεί το «πριν από …»

β)με το επίρρημα post (+ αφαιρετική) για να δηλωθεί το «μετά από …»

POST

Η λέξη post στη Λατινική γλώσσα μπορεί να είναι πρόθεση ή επίρρημα.

Αναγνωρίζουμε τι μέρος του λόγου είναι με βάση την πτώση που το συνοδεύει.

Έτσι, είναι

  • πρόθεση, όταν συντάσσεται με αιτιατική και
  • επίρρημα, όταν συντάσσεται με αφαιρετική.

Άρα:

post + αιτιατική εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου, και, συγκεκριμένα, δηλώνει το «μετά από πότε έγινε κάτι».

post + αφαιρετική → το post είναι επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου και η αφαιρετική είναι του μέτρου ή της διαφοράς (δηλώνει δηλαδή το κατά πόσο κάτι είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από κάτι άλλο)

Post (πρόθεση) + αιτιατική = Post (επίρρημα) + αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς

π.χ. paulo post = λίγο αργότερα [23], paucis ante diebus = πριν από λίγες μέρες

Το ίδιο ισχύει και για το ante

Οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί:

α) πρόθεση ante (+ αιτιατική) για να δηλωθεί το «πριν από …»

β) πρόθεση post (+ αιτιατική) για να δηλωθεί το «μετά από …»

π.χ.

Post meridiem (p.m.) (=Μετά μεσημβρίαν -μ.μ.)

post victoriam = μετά τη νίκη [29],

Ante meridiem (a.m.) (=πρό μεσημβρίας-π.μ.)

ante tertium diem = πριν από τρεις  ημέρες [25]

 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΩΝ ΤΡΟΠΩΝ

post hoc factum: [21] (πρόθεση+αιτιατική)

Ισοδύναμη μορφή: hoc post facto (τυπικά, το επίρρημα τίθεται ως δεύτερη λέξη, η πρόθεση έγινε επίρρημα και οι αιτιατικές έγιναν αφαιρετικές)

paulo post: [23] (εδώ, το post είναι επίρρημα, γιατί συντάσσεται με αφαιρετική)

Ισοδύναμη μορφή: post paulum (εμπρόθετος προσδιορισμός: το post θεωρείται πρόθεση πλέον και η αφαιρετική τράπηκε σε αιτιατική)

Post paucos dies (=Μετά από λίγες μέρες) Ισοδύναμη μορφή = Paucis post diebus (=Μετά από λίγες μέρες)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εντός της αγκύλης γίνεται αναφορά στο κείμενο των λατινικών του σχολικού βιβλίου

Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Λατινικά του Λυκείου

1. Λατινικά Λυκείου 2. Διαγωνίσματα Λατινικών

 Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime