Συντακτικό Λατινικών – Ο προσδιορισμός του χρόνου
Ο χρόνος δηλώνεται με τους εξής τρόπους:
- με επιρρήματα (postea, iam, tum, nunc, deinceps, mox, diu, simper κλπ).
- με χρονικές προτάσεις
- με χρονικές μετοχές
- με πλάγιες πτώσεις:
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ:
ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ:
α) Με απλή αφαιρετική απλά δηλώνεται πότε έγινε κάτι
- Χρησιμοποιούμε συνήθως απρόθετες αφαιρετικές, όταν πρόκειται για λέξεις που δηλώνουν:
- χρόνο ή υποδιαίρεσή του,
- γιορτές ή δημόσιες συνελεύσεις και
- ουσιαστικά που δηλώνουν ηλικία, δημόσιο αξίωμα ή κάποια χρονική περίσταση, εφόσον συνοδεύονται από επιθετικό προσδιορισμό
- Χρησιμοποιούμε τις λέξεις proelio, pugna, bello, acie όταν θέλουμε να δηλώσουμε πότε έγινε κάτι, κάνουμε εμπρόθετη χρήση, επειδή ο απρόθετος τύπος δηλώνει τρόπο, εκτός αν συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό, δηλαδή:
- bello = οργανική (με πόλεμο)
- in bello = χρόνου (στον πόλεμο, κατά τη διάρκεια του πολέμου
- bello Latino = χρόνου (κατά το λατινικό πόλεμο, κατά τη διάρκεια του λατινικού πολέμου
β) με απλή αφαιρετική δηλώνεται το μέσα σε πόσο χρόνο ή ύστερα από πόσο χρόνο έγινε κάτι.
π.χ. quo Carthago deleta est = κατά τη διάρκεια του οποίου η Καρχηδόνα καταστράφηκε [25]
γ) με απλή αιτιατική δηλώνεται πόσο διήρκεσε κάτι /Χρονική διάρκεια
π.χ. paucos menses = για λίγους μήνες [28]
Τα επιρρήματα post και ante συνοδευόμενα από αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς δηλώνουν το πόσο μετά ή πόσο πριν συνέβη κάτι.
α)με το επίρρημα ante (+ αφαιρετική) για να δηλωθεί το «πριν από …»
β)με το επίρρημα post (+ αφαιρετική) για να δηλωθεί το «μετά από …»
POST
Η λέξη post στη Λατινική γλώσσα μπορεί να είναι πρόθεση ή επίρρημα.
Αναγνωρίζουμε τι μέρος του λόγου είναι με βάση την πτώση που το συνοδεύει.
Έτσι, είναι
- πρόθεση, όταν συντάσσεται με αιτιατική και
- επίρρημα, όταν συντάσσεται με αφαιρετική.
Άρα:
post + αιτιατική → εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου, και, συγκεκριμένα, δηλώνει το «μετά από πότε έγινε κάτι».
post + αφαιρετική → το post είναι επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου και η αφαιρετική είναι του μέτρου ή της διαφοράς (δηλώνει δηλαδή το κατά πόσο κάτι είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από κάτι άλλο)
Post (πρόθεση) + αιτιατική = Post (επίρρημα) + αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς
π.χ. paulo post = λίγο αργότερα [23], paucis ante diebus = πριν από λίγες μέρες
Το ίδιο ισχύει και για το ante
Οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί:
α) πρόθεση ante (+ αιτιατική) για να δηλωθεί το «πριν από …»
β) πρόθεση post (+ αιτιατική) για να δηλωθεί το «μετά από …»
π.χ.
Post meridiem (p.m.) (=Μετά μεσημβρίαν -μ.μ.)
post victoriam = μετά τη νίκη [29],
Ante meridiem (a.m.) (=πρό μεσημβρίας-π.μ.)
ante tertium diem = πριν από τρεις ημέρες [25]
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΩΝ ΤΡΟΠΩΝ
post hoc factum: [21] (πρόθεση+αιτιατική)
Ισοδύναμη μορφή: hoc post facto (τυπικά, το επίρρημα τίθεται ως δεύτερη λέξη, η πρόθεση έγινε επίρρημα και οι αιτιατικές έγιναν αφαιρετικές)
paulo post: [23] (εδώ, το post είναι επίρρημα, γιατί συντάσσεται με αφαιρετική)
Ισοδύναμη μορφή: post paulum (εμπρόθετος προσδιορισμός: το post θεωρείται πρόθεση πλέον και η αφαιρετική τράπηκε σε αιτιατική)
Post paucos dies (=Μετά από λίγες μέρες) Ισοδύναμη μορφή = Paucis post diebus (=Μετά από λίγες μέρες)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εντός της αγκύλης γίνεται αναφορά στο κείμενο των λατινικών του σχολικού βιβλίου
Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Λατινικά του Λυκείου
1. Λατινικά Λυκείου 2. Διαγωνίσματα Λατινικών
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime