Συντακτικό Λατινικών – Τελικό και ποιητικό αίτιο
Το τελικό αίτιο εκφράζει τον σκοπό μιας ενέργειας (τον σκοπό για τον οποίο γίνεται ή δε γίνεται κάτι) και εκφέρεται με τους παρακάτω τρόπους:
- με δευτερεύουσα τελική πρόταση , π.χ. ut eo uteretur
- με δευτερεύουσα αναφορική-τελική πρόταση , π.χ. qui eo uteretur.
- με εμπρόθετο προσδιορισμό: causā, gratiā + γενική του γερουνδίου (σε αυτή την περίπτωση συνήθως παρατηρείται το φαινόμενο της αναστροφής προθέσεως).
- με εμπρόθετο προσδιορισμό: ad, in + αιτιατική του γερουνδίου
- με το σουπίνο –um (αιτιατική πτώση) , π.χ. Complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt.
- με γερουνδιακό του σκοπού, μετά από ρήματα που σημαίνουν «δίνω, παραδίδω, παρέχω», π.χ. Ille se […] eis spectandum
- με εμπρόθετο ουσιαστικό (ad, in + αιτιατική πτώση), π.χ. Adulescens […] in certamen
- με τη δοτική (κατηγορηματική) του σκοπού (exemplo, auxilio, usui…)
- με απλή δοτική του γερουνδίου, μετά από επίθετα που σημαίνουν «κατάλληλος, χρήσιμος – aptus, idoneus, commodus, utilis» απλή δοτική του γερουνδίου για να εκφράσει τον σκοπό.
Προσοχή: Σε περίπτωση που ζητηθεί σε άσκηση να δηλωθεί ο σκοπός (το τελικό αίτιο), μετά από ρήμα κίνησης ή σκόπιμης ενέργειας , απαντάμε εφαρμόζοντας τους 5 πρώτους τρόπους εκφοράς του σκοπού.
Ποιητικό αίτιο:
Εκφέρεται ως εξής:
- απρόθετα με απλή αφαιρετική, εφόσον πρόκειται για άψυχο.
- εμπρόθετα με την πρόθεση a (όταν ακολουθεί σύμφωνο) ή αb (όταν ακολουθεί φωνήεν) + αφαιρετική, εφόσον πρόκειται για έμψυχα, ονόματα περιληπτικά ή άψυχα προσωποποιημένα.
Π.χ. Curat et providet ne […] nostra consilia ab hostibus cognoscantur - με δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου, μετά από ρήμα σε παθητική περιφραστική συζυγία (γερουνδιακό + sum) ή σπανιότερα μετά από συντελικό χρόνο παθητικής φωνής.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Λατινικά Λυκείου
Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Λατινικά Λυκείου 2. Διαγωνίσματα Λατινικών
