Επιμέλεια – Γιώργος Β. Σκάθαρος
Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι είναι ένα έθιμο με απροσπέλαστες ρίζες στο χρόνο. Έχει μια ιστορία τουλάχιστον 100 ετών. Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχουν καταγραφές για το Καρναβάλι του Τυρνάβου, παρά μόνο αναφορές σε κάποια σκόρπια κείμενα. Τα πρώτα στοιχεία για την τέλεση του εμφανίζονται το 1898, με την ίδρυση του Πολιτιστικού και Αθλητικού Συλλόγου «Ανάπλασις». Βέβαια, από τις αρχές του αιώνα έχει βρεθεί πλούσιο φωτογραφικό υλικό με μεγάλη ιστορική και πολιτιστική αξία.
Στην μακρόχρονη πορεία του, το Τυρναβίτικο Καρναβάλι γνώρισε αλλεπάλληλες επιθέσεις από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, που θεωρούσαν ότι έβλαπτε τα χρηστά ήθη και έθιμα της εποχής. Όμως, οι απαγορεύσεις των εκδηλώσεων δεν πτοούσαν τους Τυρναβίτες, που το γιόρταζαν ακόμα και κρυφά, αφού γι’ αυτούς αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής τους παράδοσης. Μετά τον πόλεμο, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, στο Τυρναβίτικο Καρναβάλι ενσωματώθηκε ένα νέο στοιχείο, τα πεζοπόρα τμήματα καρναβαλιστών. Έρχεται, όμως, η δικτατορία και το απαγορεύει για ακόμα μια φορά. Το Καρναβάλι του Τυρνάβου ξαναβρήκε το δρόμο του από το 1980 και μετά.
Τα τελευταία χρόνια, το Τυρναβίτικο Καρναβάλι θεωρείται το μεγαλύτερο και καλύτερο Καρναβάλι της Κεντρικής Ελλάδας και αποτελεί εκδήλωση Πανελλήνιας Εμβέλειας. Με την έναρξη του Τριωδίου ξεκινούν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις, που διαρκούν περίπου ένα μήνα.
Πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις, διοργανώνονται θεατρικές βραδιές και βέβαια όλα αυτά πλαισιώνονται από άφθονη μουσική και χορό. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με τη Μεγάλη Παρέλαση των αρμάτων, που, εμπνευσμένα από την παράδοση και την επικαιρότητα και κατασκευασμένα με φαντασία και μεράκι, προσδίδουν μια ξεχωριστή αίγλη στο Τυρναβίτικο Καρναβάλι.
Την ψυχή, όμως, του Καρναβαλιού αποτελούν οι χιλιάδες καρναβαλιστές, που μασκαρεμένοι με πρωτότυπες στολές διαφόρων χρωμάτων, κατακλύζουν τους δρόμους της πόλης, χορεύουν, διασκεδάζουν και ξεφαντώνουν μέχρι το πρωί στους ρυθμούς της Αποκριάς, κάτω από τον γεμάτο φως και χρώμα Τυρναβίτικο ουρανό!
Μπουρανί
Το «Μπουρανί» στον Τύρναβο κλείνει τον κύκλο των Καρναβαλικών εκδηλώσεων και έρχεται να αναταράξει τον μονότονο ρυθμό της καθημερινότητας στην πόλη. Το ονομαστό «Μπουρανί» που είναι λέξη τούρκικη και σημαίνει λαχανόρυζο ή σπανακόρυζο είχε άλλον τρόπο παρασκευής από του Μπουρανίτες. Πριν φτάσουμε όμως εκεί καλό είναι να δούμε μερικά πράγματα όπως έχουν καταγραφεί στην μέχρι τώρα πορεία του εθίμου.
Παλιά η εκδήλωση του «Mπoυραvί» ήταν πιο γνήσια, πιο περιεκτική και φυσικά πιο ξεδιάντροπη. Δεν γινόταν στον Προφήτη Ηλία αλλά σε κάθε γειτονιά και σε κάθε πλατεία όπου οι χαροκόποι άναβαν φωτιά κι έφτιαχναν το μπουρανί. Τα υλικά είναι σπανάκι, ρύζι, τσουκνίδα και λίγος αντεράκος μαζί με ξύδι έτσι για νοστιμιά χωρίς καθόλου λάδι.
Γύρω από την φωτιά, χόρευαν αλληλοπειράζονταν και πετούσαν βωμολοχίες. Προβαίνανε σε πρόστυχα καμώματα και αδιάκριτες χειρονομίες προς τους άντρες περαστικούς. Φυσικά δεν έλλειπαν και οι φαλλoί πήλινοι, ξύλινοι και άλλοι από καρότα. Τραγουδούσαν και άσεμνα τραγούδια τέτοια που αν τα ακούσει κανείς γράφει ο Αχιλλέας Τζάρτζανος μπορούσε να λάβει μια ιδέα τι ήταν τα φαλλικά και τα άλλα όμοια άσματα των αρχαίων Ελλήνων.
Υπάρχει καταγραφή του εθίμου από τον Γάλλο περιηγητή Λέον Εζέ γύρω στα 1858 που μιλάει για τον Βασιλιά που ανακηρύσσονταν από τους μπουρανίτες και ήταν όπως καταλαβαίνεται ο πιο μεθυσμένος.
Παράσταση άρματος με τον φαλλό επάνω, υπάρχει και σε αρχαίο αγγείο. Άλλο ομοίωμα ενεπίγραφο μαρμάρινου φαλλού μήκους 47 εκ σώζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας.
Το σημαντικότερο είναι ότι οι Τυρναβίτες ξέρουν να συνεχίζουν με καύχηση και με διάθεση ένα έθιμο με απροσπέλαστες ρίζες στον χρόνο. Ο προοδευτικός άνθρωπος το δέχεται, μια και σχετίζεται με την ιερότερη επιδίωξη της δημιουργίας, με την παράλληλη βέβαια ανάγκη ψυχαγωγίας. Τα πολιτιστικά ήθη και έθιμα ενός τόπου είναι τα στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν και συνθέτουν τον τρόπο ζωής των πολιτών του. Ο Δήμος Τυρνάβου με την αναβίωση του «Τυρναβίτικου Καρναβαλιού» συμβάλει στην πολιτιστική αναβάθμιση της περιοχής, συνδέοντας με αυτόν τον τρόπο το παρόν με το παρελθόν. Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι αποτελεί εκδήλωση Πανελλήνιας Εμβέλειας και αρχίζει ένα μήνα, περίπου πριν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και καταλήγει την Καθαρή Δευτέρα με το «Μπουρανί». Η γιορτή του «Μπουρανί» είναι μοναδική στην Ελλάδα και συνδέεται με την αρχή της Άνοιξης, τη γονιμότητα και την βλάστηση. Το «Μπουρανί» στον Τύρναβο κλείνει τον κύκλο των Καρναβαλικών εκδηλώσεων και έρχεται να αναταράξει τον μονότονο ρυθμό της καθημερινότητας στην πόλη.
Οι εκδηλώσεις του φετινού Καρναβαλιού
Συνεχίζοντας μια παράδοση ετών, ο Δήμος Τυρνάβου ετοιμάζεται να γιορτάσει το φετινό Καρναβάλι – Μπουρανί με ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων.
Πιο αναλυτικά:
Κυριακή 26.02.2017
– Παραδοσιακοί χοροί από τον Χορευτικό Σύλλογο Λευκίμμης Κέρκυρας «ΦΑΕΘΩΝ» και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Χαριλάου στην Κεντρική Πλατεία Τυρνάβου στις 12.00.
– Το μουσικό σχήμα PARANAUE μας ξεσηκώνει στους δρόμους της κεντρικής παρέλασης, 5.30μμ.
– Η Μεγάλη Παρέλαση στις 6.30μμ.
– Οι PARANAUE εμφανίζονται στην κεντρική εξέδρα στην πλατεία του Τυρνάβου μετά την παρέλαση και μας ξεσηκώνουν.
– Τα χάλκινα παίζουν στους δρόμους και στην πλατεία της πόλης μέχρι το πρωί!
– Τρελές Καταστάσεις στο café ΕΝ ΤΥΡΝΑΒΩ… Δύο DJ μαζί μπαίνουν στο κλίμα της πόλης και ξεφαντώνουμε μέχρι το πρωί!!!
– ANTETONPOULO#NBAVOTE. Η μεγάλη μέρα έφτασε. Οι προπονήσεις τελείωσαν, το ματς αρχίζει! Εκατοντάδες Carnavalistas θα παρελάσουν στους δρόμους του Τυρνάβου και θα καταλήξουν στο café Block 10 παρτάροντας ως το πρωι!
– H μεγάλη Παρέλαση έφτασε… δίνουμε ραντεβού από νωρίς στο κάστρο μας με τη μεθυσμένη αγγλική φρουρά του café ΘΕΜΑ που ετοιμάζεται πριν την αναχώρηση. Μετά την παρέλαση επιστέφουν στο οχηρό τους και το γκρεμίζουν μέχρι το πρωί!!!
– Μεγάλη Παρέλαση!!! Οι τρελοί Ιρλανδοί του café Groupie ξαναέρχονται. Ετοιμαστείτε να γεμίσουμε το δρόμο της παρέλασης με πράσινο και να εντυπωσιάσουμε με τα μεγάλα μας καπέλα.
– Μετά την παρέλαση τα σπάμε στο CUCCI με λαϊκούς και oriental ρυθμούς.
– Θα περάσουμε ένα πραγματικό !Hangover! στο café Hangover music bar…
– ‘ΜΑΚΡΗ ΣΟΥΒΛΑΚΙ’ από το μεσημέρι μέχρι το ξημέρωμα. Ξενυχτάμε γιατί η νύχτα είναι μεγάλη.
– «ΓΙΑΦΚΑ live». Διασκεδάστε μέχρι το πρωί με την ορχήστρα μας
– Ζωντανή μουσική με τους: Ελένη Μπαρδάνη (φωνή), Θέμη Σαμαντζή (πιάνο-φωνή), Πάνο Κράια (φωνή) και Δημήτρη Κατσαβάκη (κιθάρα-φωνή) στην Οδό Ονείρων.
Καθαρή Δευτέρα 27.02.2017
– Το παραδοσιακό έθιμο του Μπουρανί αναβιώνει στον Προφήτη Ηλία με το Σύλλογο Γαϊτανάκι Μπουρανί και το χορευτικό τμήμα του Μορφωτικού Συλλόγου Τυρνάβου, 11:00πμ. Και από το μεσημέρι και μετά το Γαϊτανάκι Μπουρανί συνεχίζει στην πλατεία Αγοράς με δρώμενα και πειράγματα της ημέρας.
– Τυρναβίτικα έθιμα και το δρώμενο του Μπουρανί στην Κεντρική πλατεία Τυρνάβου από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Τυρνάβου,11:00πμ.
– Οι PARANAUE στους δρόμους της πόλης του Τυρνάβου σε ένα ρυθμικό και χορευτικό show, 1.00μμ.
– Ορχήστρα με χάλκινα περιδιαβαίνει τους δρόμους της πόλης. Χορεύουμε σε παραδοσιακούς ρυθμούς και διασκεδάζουμε στο κλίμα της ημέρας.
– Κούλουμα, χοροί και τραγούδια στην Κεντρική πλατεία Αμπελώνα.
– Παραδοσιακά Κούλουμα – Γαϊτανάκι, χοροί και τραγούδια σε όλα τα τοπικά διαμερίσματα του Δήμου Τυρνάβου.
– Και τώρα…??? Τι γίνεται τώρα…??? Τώρα μας σηκώθηκε την έχουμε μεγάλη… τη διάθεση για χορό και πάλι. Μπουρανί στο café ΕΝ ΤΥΡΝΑΒΩ.
– Του ΣΥΡΙΖΑ δεν κάνω εγώ το δούλο γι’αυτό ANTE TON ΜΠ….! Μπουρανί στο café Block 10 εκεί που τα μ… παίρνουν αέρα!
– Γιορτάστε την Σαρακοστή στο CUCCI με τσίπουρο, κρασί και εκλεκτά μεζεδάκια.
– Μπρε μπρε μπρε το μπουρανί και το ΘΕΜΑ θα καεί. Από το Μεσημέρι ξεκινάμε δυνατά με την αγαπημένη μας μπάντα ‘ΕΡΩΣΥΤΕΧΝΕΣ’ και το κλαρίνο του Χρήστου Τσουλούφα να μας ξεσηκώσει μέχρι αργά το βράδυ στο café ΘΕΜΑ music bar.
– Και τελειώνουμε σε ρυθμούς house μουσικής με καλεσμένη ένα από τα καλύτερα ονόματα , DJ Ms Leuki στο café Groupie.
– Κλείνουμε το αποκριάτικο πρόγραμμα μας με ένα άκρως ανεβαστικό live από νωρίς το μεσημέρι με τους αγαπημένους μας Νίκο Σκούφα και Ηρώ Ηλιοπούλου στο café Hangover στις 4:00μμ.
– ‘ΜΑΚΡΗ ΣΟΥΒΛΑΚΙ’ με τσιπουράκι και νηστήσιμα μεζεδάκια από τα χεράκια της μαμάς…
– Οδός Ονείρων με καλό φαγητό και τσίπουρο.
– «ΓΙΑΦΚΑ live». Διασκεδάστε με την ορχήστρα μας από νωρίς το μεσημέρι.
Η Βασίλισσα του Τυρναβίτικου Καρναβαλιού 2017
Μια όμορφη 18χρονη κοπέλα είναι φέτος η Βασίλισσα του Τυρναβίτικου Καρναβαλιού. Πρόκειται για τη Μαίρη Βάιου που επελέγη φέτος από την οργανωτική επιτροπή να ανοίξει τη φετινή παρέλαση το βράδυ της Κυριακής 26 Φεβρουαρίου.
Η Μαίρη ζει στον Τύρναβο και είναι μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου με στόχο της να εισαχθεί στη Φιλοσοφική Σχολή και να σπουδάσει ελληνική φιλολογία.
Δηλώνει ενθουσιασμένη για την επιλογή της ως βασίλισσας, μιας και αποτελούσε ένα όνειρο για αυτήν. Πιστεύει ότι είναι ιδιαίτερη τιμή καθώς είναι ένα τοπικό έθιμο με μεγάλη πολιτιστική και ιστορική αξία.
Η ίδια μετά την επιλογή της δήλωσε πως περιμένει με ανυπομονησία να ζήσει το φετινό καρναβάλι και προσκαλεί όλους να έρθουν στον Τύρναβο και να γιορτάσουν με τον ιδιαίτερο τυρναβίτικο τρόπο το διήμερο της Αποκριάς με πολύ κέφι και διασκέδαση που θα ξεκινήσει από τη Κυριακή και θα ολοκληρωθεί την Καθαρά Δευτέρα με το μοναδικό έθιμο του μπουρανί.
Ο Τύρναβος
Ο Δήμος Τυρνάβου είναι ο τρίτος μεγαλύτερος Δήμος του Νομού Λάρισας. Συγκροτείται από τις Δημοτικές Κοινότητες Τυρνάβου (έδρα του Δήμου) και Αμπελώνα και τις Τοπικές Κοινότητες Αργυροπουλίου, Βρυοτόπου, Δαμασίου, Δελερίων, Δένδρων και Ροδιάς.
Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται σε 12.700 κατοίκους, ενώ ο πληθυσμός του Δήμου είναι 24.790 κάτοικοι (απογραφή 2011). Η έκταση του Δήμου Τυρνάβου είναι 516.29 τ.χλμ.
Συνορεύει νοτιοανατολικά με το Δήμο Λάρισας και βορειοδυτικά με το Δήμο Ελασσόνας. Η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται ως πεδινή και οι κύριες ασχολίες των κατοίκων του είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.
Χρήσιμα
Δήμος Τυρνάβου: Σταύρου Καράσσου 1, Τ.Κ. 401 00
Τηλέφωνα: 24923 50100, e-mail: [email protected]
Γραφείο Δημάρχου: 24923 50100, e-mail: [email protected]
Γραφείο Πολιτισμού: 24923 50102, e-mail: [email protected]
ΚΕΠ Δήμου Τυρνάβου: 24923 50300-1
*Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα του Δήμου Τυρνάβου
- Σχετικό περιεχόμενο: Αρθρογραφία, Κοινωνία
- Συνεχής ενημέρωση: Facebook, Twitter, Google+
