Ακούμε έντονα τις τελευταίες ημέρες ότι η Αντιγόνη του Σοφοκλή θα ακολουθήσει το δρόμο που χάραξε πριν από λίγους μήνες και ο Επιτάφιος του Περικλή. Και τότε πιστέψαμε ότι πρόκειται για κάποιο πικρόχολο αστείο που μάλλον κάποιος θα έβγαινε κάποια στιγμή και θα το διέψευδε. Αλλά μάταια περιμέναμε. Ο ύμνος στη δημοκρατία αποσύρθηκε πανηγυρικά από τα ελληνικά σχολεία (τα ελληνικά, το τονίζω) όπως προβλέπεται να γίνει και με την Αντιγόνη του Σοφοκλή, μετά από πολλές δεκαετίες. Μακάρι να μη συμβεί, βέβαια, αλλά θα μου επιτρέψετε να είμαι κάπως απαισιόδοξος. Ας ελπίσουμε ότι κάποιος θα βγει μπροστά και θα αποτρέψει ένα ακόμη «έγκλημα». Τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές κάτι τέτοιο δε διακρίνεται στον ορίζοντα…
Σύμφωνα, λοιπόν, με τις προτάσεις του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, που σχετίζονται με την αναδιαμόρφωση του σχολικού προγράμματος στο Λύκειο, τα Αρχαία θα παραμείνουν ως μάθημα κορμού μόνο στην Α’ Λυκείου, γεγονός που σημαίνει την ηρωική «έξοδο» της Αντιγόνης. Να λέμε κι ευχαριστώ κιόλας που δε θα αποσύρουν εντελώς τα Αρχαία κι από μάθημα κατεύθυνσης – ειδικότητας . Αλλά μην τους βάζουμε και ιδέες… Ποιος ξέρει στο μέλλον. Ίσως οι κλασικές σπουδές αποτελέσουν νεκρό σώμα για την Ελλάδα, εμπόδιο στα «προοδευτικά» σχέδια κάποιων (όπως άλλωστε νεκρή γλώσσα θεωρούνται και τα ίδια τα Αρχαία Ελληνικά για πολλούς και πολλές).
Βέβαια, η όλη υπόθεση είχε ήδη δρομολογηθεί όταν περιορίστηκαν οι ώρες διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στην Α΄ Γυμνασίου και ιδιαίτερα τη στιγμή που κρίθηκε απαραίτητο να αποκλειστούν και από τις εξετάσεις στα Γυμνάσια. Ο λόγος; Θέλω να πιστεύω η μείωση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος, γεγονός που συνεπάγεται λιγότερους καθηγητές. Ήτοι λιγότεροι μισθοί. Και θέλω να πιστεύω ότι αυτός είναι ο πραγματικός λόγος και όχι η υποβάθμιση και η απαξίωση της γλώσσας μας. Αλλά και σ’ αυτήν την περίπτωση δεν είμαι κι απολύτως σίγουρος για τις πραγματικές προθέσεις. Ίσως μια μείξη και των δύο να ήταν η πιο σωστή απάντηση στα πολλά «γιατί»…
Κάποτε, λοιπόν, η Ιφιγένεια θυσιαζόταν για κάποιο ιερό – για μερικούς –σκοπό. Σήμερα θυσιάζεται η Αντιγόνη, παίρνοντας μαζί της στο σκοτάδι κι ένα τεράστιο πολιτισμικό μας κεφάλαιο. Γιατί; Η ιστορία θα το κρίνει και προπάντων θα τους κρίνει. Όπως θα τους κρίνει και για τον εξοβελισμό του Επιταφίου του Περικλή, του αιώνιου ύμνου στην αθηναϊκή δημοκρατία, που μόνο το καθεστώς της δικτατορίας κάποτε τόλμησε να αποκαθηλώσει από το θρόνο του.
Σε καμιά περίπτωση δεν πιστεύω ότι η Αντιγόνη αποτέλεσε (δυστυχώς μιλάω σε παρελθοντικό χρόνο) εκείνο το μάθημα πάνω στο οποίο ο μαθητής των ανθρωπιστικών σπουδών, αλλά και κάθε μαθητής, θα μάθαινε Αρχαία Ελληνικά. Και το ίδιο ισχύει και για τον Επιτάφιο. Γνωρίζουμε την απαξίωση που ήδη γνώρισαν και τα δύο αυτά έργα και συνάμα μαθήματα, για τον απλό λόγο ότι δεν εξετάζονταν πανελλαδικά, τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια. Θα μπορούσαν όμως να διδάσκονται αυτά τα αριστουργήματα μέσα από μεταφρασμένο κείμενο, φέρνοντας το μαθητή σ’ επαφή με έναν ανώτερο πολιτισμό και ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης. Το εννοιολογικό κομμάτι τους μας ενδιαφέρει.
Τα μηνύματα, λοιπόν, είναι αυτά που μάλλον προσπαθούν κάποιοι να σταματήσουν. Το πρότυπο της ανυπότακτης Αντιγόνης που δε σκύβει το κεφάλι στις αυθαιρεσίες της εξουσίας, ίσως δεν πρέπει να αποτελέσει και το πιο θεμιτό κι ευγενές πρότυπο της εποχής μας, γεγονός που προκαλεί πολλά προβλήματα στον εκάστοτε κυβερνήτη, στον εκάστοτε Κρέοντα. Μάλλον προτιμάται το πρότυπο του υποταγμένου, του σκλάβου, του άβουλου. Ίσως, σκέψεις κάνω…
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
- Σχετικό περιεχόμενο: Αρθρογραφία, Εκπαίδευση
- Συνεχής ενημέρωση: Facebook, Twitter, Google+
