«Επαναληπτικά Κριτήρια Αξιολόγησης Λατινικών – Κείμενο 13»
ΠΩΣ Η ΓΝΩΣΗ ΝΙΚΗΣΕ ΤΗ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ
Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat. Serena nocte subito luna defecerat; ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit.
Ερωτήσεις:
- Να μεταφραστεί το κείμενο.
- Sulpicius, Lucius Aemilius: να σχηματίσετε τις πλάγιες πτώσεις.
- adversarius, domus: να κλιθούν και στους δύο αριθμούς .
- caelum: σε ποια κατηγορία ουσιαστικών ανήκει; Να κλιθεί και στους δύο αριθμούς.
- Να μεταφέρετε όλα τα προσηγορικά ονόματα του κειμένου στον άλλο αριθμό.
- Να μεταφερθούν τα δευτερόκλιτα επίθετα του κειμένου στην ίδια πτώση και στα τρία γένη και στους δύο αριθμούς.
- Να κλίνετε και στους δύο αριθμούς τα τριτόκλιτα επίθετα του κειμένου μαζί με τα ουσιαστικά τα οποία προσδιορίζουν.
- Να κλιθούν τα κύρια ονόματα του κειμένου.
- Nα µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού και στα τρία γένη.
- Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της 1ης συζυγίας του κειµένου στο πρώτο και στο δεύτερο πρόσωπο και των δύο αριθµών της οριστικής του µέλλοντα και του παρακειµένου και τα ρήµατα της 3ης συζυγίας του κειµένου, στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα και παρατατικού.
- erat: να κλιθεί η οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα.
potuit: κλιθεί η υποτακτική παρατατικού, μέλλοντα και παρακειμένου.
defecerat: να γραφεί το β΄ ενικό οριστικής μέλλοντα και στις δύο φωνές.
- Στις παρακάτω οµάδες λέξεων να υπογραµµίσετε τις παρείσακτες. Tι κοινό έχουν µε τις υπόλοιπες λέξεις της οµάδας και ως προς τι διαφοροποιούνται από αυτές;
- nocte, milite, arte, imperatore, rege, terrore.
- liberales, alacres, legiones, illustres.
- regibus, militibus, exercitibus, motibus, statibus, metibus
- Nα ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στο χρόνο και στην έγκλιση που βρίσκονται) και γίνουν, όπου χρειάζεται, οι αναγκαίες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιόδους εκείνες που αν τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα:
- Hic bellum adversus Persen regem gerebat.
- Ille legatus Luci Aemili Pauli erat.
- Serena nocte subito luna defecerat
- ob repentinum monstrum: να χαρακτηριστεί ο προσδιορισμός και να αποδώσετε την επιρρηματική σχέση με διαφορετικό τρόπο.
- Nα αντικατασταθούν οι πλάγιες λέξεις ή φράσεις με τον κατάλληλο εμπρόθετο προσδιορισμό του ob ή του propter:
- Disputatio Galli exercitum alacrem in pugnam misit: Ob……….. Galli exercitus alacer pugnavit.
- Liberales artes victoriam Romanis dederunt: Propter……….. Romani vicerunt. (σχολικό βιβλίο)
- Να μεταφραστεί στα λατινικά η πρόταση: Ο φόβος είχε καταλάβει την ψυχή μας και είχαμε χάσει την αυτοπεποίθησή μας (σχολικό βιβλίο)
- Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit… Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat: να μετατραπούν οι δευτερεύουσες πρoτάσεις σε μετοχές.
- ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat: να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε μετοχή.
- eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit : να δηλωθεί ο σκοπός με όλους τους τρόπους.
- Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι και οι ετερόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου.
- Nα προσδιορίσετε το είδος του µοναδικού απαρεµφάτου του κειµένου και να δικαιολογήσετε τον χρόνο στον οποίο βρίσκεται. Nα εντοπίσετε τo υποκείµενό τoυ και να δικαιολογήσετε την πτώση του.
- Nα εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους.
- Nα εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να εξηγήσετε τον συντακτικό τους ρόλο.
- Nα εντοπίσετε τις λέξεις του κειµένου που έχουν ετυµολογική σχέση µε αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας).
- Nα µεταφραστούν στα Λατινικά οι προτάσεις:
- ύπαρχος του Aιµιλίου Παύλου µίλησε για τις κινήσεις των άστρων και της σελήνης.
- Ο Σουλπίκιος Γάλλος διεξήγε πόλεµο εναντίον του βασιλιά Περσέα
- Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν σε οριστική υπερσυντελίκου. Nα προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές:
- Imperator ………………. ………………. ………………. sui in Belgis remanere ………………. (impero, tres, exercitus, legio)
- Dux ………………. ………………. in Nerviis hiemare ………………. (duo, iubeo,legio)
- Να χαρακτηριστούν πλήρως οι δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου.
- Legatus: να αναλυθεί σε δευτερεύουσα πρόταση.
- ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat… eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit… Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt…ille metum exercitus Rōmāni vicerat: να μεταφερθούν οι προτάσεις από ενεργητική σε παθητική σύνταξη.
- Να αναγνωριστούν συντακτικώς οι υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου.
- «Sulpicius Gallus de caeli ratiōne disputāvit et exercitum alacrem in pugnam misit»: να μετατραπεί η δεύτερη πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που να δηλώνει το υστερόχρονο (η πράξη να περιγράφεται ως επιδίωξη).
- Να γίνει απαρεμφατική σύνταξη στις παρακάτω προτάσεις (η εξάρτηση είναι μέσα στην παρένθεση):
- «Sulpicius Gallus legātus Luci Aemili Pauli erat» (Sulpicius dicit…)
- «Serenā nocte subito luna defecerat» (scriptor tradit…)
- «Sulpicius Gallus de caeli ratiōne et de stellārum lunaeque statu ac motibus disputāvit eōque modo exercitum alacrem in pugnam misit» (Dicitur…/ scriptor tradit…/ Sulpicius dicit…)
33. serena: να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τη λέξη και να τη μετατρέψετε ώστε να δηλώνει χρονική διάρκεια (δηλαδή το «πόσο» διήρκεσε κάτι).
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
