Γραμματική Λατινικών – Γ’ Κλίση Ουσιαστικών
Tα τριτόκλιτα ουσιαστικά διακρίνονται σε: α) φωνηεντόληκτα ( όλα ισοσύλλαβα ), β) συμφωνόληκτα ( όλα περιττοσύλλαβα ), γ) ισοσύλλαβα, δ) περιττοσύλλαβα (όσα δηλ. εκτός από την ονομαστική και κλητική ενικού έχουν μια συλλαβή παραπάνω), ε) μονόθεμα ( ίδιο θέμα παντού ), στ) διπλόθεμα ( όσα έχουν ένα θέμα για ονομαστική και κλητική κι ένα άλλο για τις άλλες πτώσεις ), ζ) i. καταληκτικά ( όσα στην ονομαστική ενικού έχουν κατάληξη σε –s, ii. ακατάληκτα (όσα δεν έχουν στην ονομαστική ενικού την κατάληξη – s)
Α. ΓΕΝΟΣ
- ΑΡΣΕΝΙΚΑ: όσα λήγουν σε :
- – or/oris ΕΚΤΟΣ: arbor/oris=δέντρο, soror/oris=αδερφή, uxor/oris=σύζυγος à ΘΗΛΥΚΑ & marmor/oris=μάρμαρο à ΟΥΔΕΤΕΡΟ
- – o/onis
- – os/oris
- – er/eris
- – is/eris
- ΘΗΛΥΚΑ: όσα λήγουν σε:
- – io/ionis
- – do/dinis ΕΚΤΟΣ: ordo/inis à ΑΡΣΕΝΙΚΟ
- – go/ginis
- – tas/tatis
- – us/ubis ή utis
- – os/otis
- – es/is ( ισοσύλλαβα )
- – is/is ( ισοσύλλαβα ) ΕΚΤΟΣ: civis/is=πολίτης, collis/is=λόφος, hostis/is=εχθρός, finis/is=τέλος, mensis/is=μήνας, postis/is=δοκάρια à ΑΡΣΕΝΙΚΑ
- Μονοσύλλαβα σε –x/cis ή gis ΕΚΤΟΣ: lex/gis=νόμος, grex/gis=κοπάδι, dux/cis= ηγεμόνας à AΡΣΕΝΙΚΑ
- Μονοσύλλαβα σε –s με σύμφωνο πριν το s ΕΚΤΟΣ: fons/ntis=πηγή, mons/ntis= βουνό à ΑΡΣΕΝΙΚΑ
- ΟΥΔΕΤΕΡΑ: όσα λήγουν σε: -c, -a, -l, -e, -n, -t, -ar, -ur, -us. ΕΚΤΟΣ: consul/lis=ύπατος, exul/ulis=εξόριστος, augur/guris=μάντης à ΑΡΣΕΝΙΚΑ
Β. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ
ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ / ΠΕΡΙΤΤΟΣΥΛΛΑΒΑ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ+ΘΗΛΥΚΑ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον. lex leg – es
Γεν. leg – is leg – um
Δοτ. leg – I leg – ibus
Αιτ. leg – em leg – es
Κλ. lex leg – es
Αφ. leg – e leg – ibus
ΟΥΔΕΤΕΡΑ
Eνικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Oν. corpus corpor – a
Γεν. corpor – is corpor – um
Δοτ. corpor – i corpor – ibus
Αιτ. corpus corpor – a
Κλ. corpus corpor – a
Αφ. corpor – e corpor – ibus
ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ / ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ+ΘΗΛΥΚΑ ΣΕ –is/ is
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον. host – is host – es
Γεν. host – is host – ium
Δοτ. host – i host – ibus
Αιτ. host – em host – es
Κλ. . host – is host – es
Αφ. host – e host – ibus
ΘΗΛΥΚΑ ΣΕ –es/ is
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον. nub – es nub – es
Γεν. nub – is nub – ium
Δοτ. nub –i nub – ibus
Αιτ. nub – em nub – es
Κλ. nub – es nub – es
Αφ. nub – e nub – ibus
ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΣΕ –e, –al, –ar/ is
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον. mar – e mar – ia
Γεν. mar – is mar – ium
Δοτ. mar – i mar – ibus
Αιτ. mar – e mar – ia
Κλ. mar – e mar –ia
Αφ. mar – i mar – ibus
Γ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Γ1.ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ / ΠΕΡΙΤΤΟΣΥΛΛΑΒΑ
à Σχηματίζουν την γενική πληθυντικού σε –ium:
α) όσα έχουν θέμα* που λήγει σε δύο ή περισσότερα σύμφωνα πχ mons/montis. ΕΚΤΟΣ: pater/patrum= πατέρας, mater/matrum= μητέρα, frater/fratum=αδερφός.
β) οι λέξεις: dos/dotis= πρoίκα, vires/virium= δυνάμεις, penates/penatium= προγονικοί θεοί, samnis/samnitis.
γ) Όσα αφηρημένα θηλυκά σε –tas/tatis, διαθέτουν πληθυντικό αριθμό. Πέρα δηλ. από τον τύπο σε –um διαθέτουν και τον τύπο σε – ium. πχ. civitates/civitatium & civitatum.
Γ2. ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ / ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ
àΣχηματίζουν την γενική πληθυντικού σε – um οι λέξεις: sedes= έδρα, iuvenis= νέος, suboles= γενιά
àΣχηματίζουν την αιτιατική ενικού σε – im οι λέξεις: turris= πύργος, Tiberis, Neapolis.
àΣχηματίζουν την αφαιρετική ενικού σε – i : α) τα ουδέτερα φωνηεντόληκτα που λήγουν σε – e, – al, – ar, β) όσα σχηματίζουν την αιτιατική ενικού σε – im .
àΣχηματίζουν την αφαιρετική ενικού ΚΑΙ σε – i ΚΑΙ σε – e τα : civis= πολίτης,
avis= πουλί, navis= πλοίο, vete= δίχτυ, unquis= νύχι, familiaris= φίλος
Γ3. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ’ ΚΛΙΣΗΣ
àΟι λέξεις: caedes= σφαγή, clades= καταστροφή, mensis= μήνας, adulescens= έφηβος, virtus= αρετή σχηματίζουν την γενική πληθυντικού ΚΑΙ σε – um ΚΑΙ σε – ium.
àΌσα αρσενικά και θηλυκά σχηματίζουν την γενική πληθυντικού σε – ium, σχηματίζουν την αιτιατική πληθυντικού ΚΑΙ σε – es ΚΑΙ σε –is.
*το θέμα το εντοπίζουμε από την γενική ενικού αφαιρώντας την κατάληξη
Δ. ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ vis=δύναμη
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον. vis vires
Γεν. – virium
Δοτ. – viribus
Αιτ. vim vires
Κλ. – vires
Αφ. vi viribus
Παναγιώτα Κόττα*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Λατινικά του Λυκείου
• Λατινικά Λυκείου • Διαγωνίσματα Λατινικών
Βρείτε επιλεγμένα άρθρα και εκπαιδευτικό υλικό στις ομάδες μας
• schooltime – Εκπαιδευτικό υλικό • Φιλολογικές Σελίδες • Εκπαιδευτικές σελίδες
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime