Κάθε άνθρωπος από την αρχή της ζωής του εντάσσεται σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, από τις οποίες δέχεται ποικίλα ερεθίσματα και επιδράσεις. Η πιο σημαντική από αυτές είναι η οικογένεια, η οποία στις μέρες μας έχει πολλές διαφορετικές μορφές, προελεύσεις και κατευθύνσεις.
Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στις μέρες μας, ο θεσμός της οικογένειας παραμένει ζωντανός και εκκολάπτει στους κόλπους του μικρούς «νεοσσούς». Πρόκειται για τα παιδιά, τους αυριανούς πολίτες, τα οποία ζουν μέσα στην οικογένεια και αντλούν από αυτήν αντιλήψεις, κοσμοθεωρίες, στερεότυπα και προκαταλήψεις, κοινωνικά πρότυπα, καθώς και εμπειρίες.
Όλα αυτά επηρεάζουν τον συναισθηματικό και ψυχικό τους κόσμο και την προσωπικότητά τους και σημαδεύουν όλη τη συμπεριφορά τους. Όταν τα παιδιά αρχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο, αναπόφευκτα γίνονται η γέφυρα μέσω της οποίας όσα έζησαν και ένιωσαν στην οικογένεια διοχετεύονται στο χώρο του σχολείου, με πολλές θετικές ή αρνητικές συνέπειες στη σχολική ζωή.
ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ-ΑΠΟΨΕΙΣ
Κάθε οικογένεια έχει τις δικές της αντιλήψεις για τον κόσμο, την εκπαίδευση, τη ζωή γενικότερα. Υπάρχουν οικογένειες όπου όλα τα μέλη ευθυγραμμίζονται σε μία κοσμοθεωρία, η οποία, επιβάλλεται σε όλους, οικογένειες όπου διαφορετικές αντιλήψεις συγκρούονται και αντιπαλεύουν και οικογένειες όπου οι αντιλήψεις είναι μεν διαφορετικές, αλλά συνυπάρχουν αρμονικά σε ένα πολυφωνικό περιβάλλον.
Κάθε παιδί εύλογα επηρεάζεται από τις πεποιθήσεις που εκφράζουν τα μεγαλύτερα μέλη. Αυτό συμβαίνει διότι τα παιδιά χαρακτηρίζονται από μια τάση μίμησης των μεγαλύτερων, ιδίως των γονέων, τους οποίους θαυμάζουν και επιδιώκουν ασυνείδητα να ταυτιστούν μαζί τους. Ως αποτέλεσμα, ενστερνίζονται τις απόψεις τους αβίαστα, εφόσον μάλιστα δεν έχουν ακόμη αναπτύξει την κριτική τους ικανότητα κι έτσι εύκολα επηρεάζονται από όσα ακούνε να λέγονται στην οικογένεια.
Σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος της τηλεόρασης, η οποία ως Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης προβάλλει αντιλήψεις και χειραγωγεί. Έτσι σε σπίτια όπου η τηλεόραση παραμένει για πολλές ώρες ανοιχτή, τα παιδιά δέχονται επιδράσεις, ιδέες, πρότυπα που θα καθορίσουν ολόκληρη την κοσμοθεωρία τους. Μια τέτοια επιρροή είναι συνήθως αρνητική. Αντιθέτως, σε οικογένειες όπου οι γονείς δεν είναι παθητικοί τηλεθεατές αλλά ασχολούνται ενεργά με τα παιδιά τους, διδάσκοντάς τους αρχές και αξίες, οι πιθανότητες να ενστερνιστούν αυτά αρνητικές αντιλήψεις από το σπίτι μειώνονται σημαντικά.
ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ-ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ
Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν συχνά οι εκπαιδευτικοί είναι οι προκαταλήψεις και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις των μαθητών.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι σχεδόν κάθε άνθρωπος, συνειδητά ή ασυνείδητα, κουβαλά μέσα του παγιωμένες αντιλήψεις και στεγανά για ορισμένες ομάδες ανθρώπων ή για ορισμένες καταστάσεις. Κάθε οικογένεια, λοιπόν, έστω και ακούσια, μεταγγίζει στα παιδιά τις προκαταλήψεις που έχει. Συνεπώς η εύπλαστη παιδική ψυχή δηλητηριάζεται και σημαδεύεται αρνητικά. Όταν το παιδί αποδεχθεί τα στερεότυπα που του προέβαλε η οικογένεια, θα τα μεταφέρει αναμφίβολα στην τάξη, όπου θα δημιουργηθούν προβλήματα.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ
Το παιδί μέχρι τις πρώτες τάξεις του δημοτικού τείνει να θαυμάζει, εκτός από τους γονείς του, κάποιον με εξαιρετικές φυσικές ή υπερφυσικές δυνάμεις ή κάποιον που είναι όμορφος και ελκυστικός. Στην ηλικία των 8-11 χρόνων θεωρούν ως ήρωα κάποιον που βοηθά τους συνανθρώπους του, δείχνοντας καλοσύνη και γενναιότητα. Οι παραπάνω κατηγορίες ανθρώπων αποτελούν τα κοινωνικά πρότυπα που προσπαθούν να μιμηθούν τα παιδιά του δημοτικού.
Βεβαίως, η τάση ταύτισης με συγκεκριμένα πρότυπα είναι έμφυτη σε κάθε παιδί, επειδή βρίσκεται στη διαδικασία διαμόρφωσης της προσωπικότητάς του. Ωστόσο το είδος και η ποιότητα των προτύπων που θα ακολουθήσουν τα παιδιά είναι κάτι για το οποίο ευθύνεται πρωτίστως το οικογενειακό περιβάλλον τους. Με την επίδραση της οικογένειας το ενδιαφέρον των παιδιών θα στραφεί σε εξέχοντα πρόσωπα, όπως οι αρχαίοι ήρωες, οι ήρωες εθνικών αγώνων, οι ήρωες των κινουμένων σχεδίων ή των παιδικών βιβλίων. Αυτές οι κατηγορίες πραγματικών ή φανταστικών προτύπων θα σφυρηλατήσουν την προσωπικότητά τους, θα τους εμφυσήσουν αξίες και θα επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους με θετικό ή αρνητικό τρόπο.
ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑΤΑ
Όσο μεγαλώνει ένα παιδί τόσο πλουτίζει σε βιώματα και εμπειρίες: ένα πλήθος από παραστάσεις, πρόσωπα, πράγματα και έννοιες περνούν καθημερινά από μπροστά του και αφήνουν το αποτύπωμά τους στην ψυχή του.
Στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού και πριν πάει στο σχολείο, οι εμπειρίες που αποκομίζει αφορούν σχεδόν αποκλειστικά την οικογένειά του. Οι γονείς λοιπόν είναι υπεύθυνοι για τον τρόπο που θα μεγαλώσει το παιδί, για το τι θα βιώσει και για το πώς θα το βιώσει. Αν φροντίσουν να έχει θετικές εμπειρίες (όπως είναι η επαφή με τη φύση, οι αθλητικές δραστηριότητες, οι επισκέψεις σε μουσεία, ζωολογικούς κήπους και τα ταξίδια σε άλλες χώρες), θα συμβάλουν στην απρόσκοπτη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, γιατί, θα το βοηθήσουν να μάθει, να διερωτηθεί, να ανακαλύψει, θα ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή του και θα το κάνουν ευτυχισμένο. Αντιθέτως, αν, ηθελημένα ή μη το οδηγήσουν στο να περάσει από αρνητικές καταστάσεις ( όπως είναι η κάθε μορφής βία και κακοποίηση, ο φόβος, το άγχος), θα τραυματίσουν την ψυχή του, θα το κάνουν δειλό και φοβισμένο ή επιθετικό και βάρβαρο.
Αντιλαμβανόμαστε επομένως πως ανάλογα με το εάν το παιδί αποκτήσει θετικά ή αρνητικά βιώματα από την οικογένειά του, θα διαμορφώσει καλά ή κακά στοιχεία της προσωπικότητάς του. Υπάρχει όμως και μια κατηγορία παιδιών που χαρακτηρίζονται από ελλιπή βιώματα και ευκαιρίες στη ζωή τους, λόγω του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή του χαμηλού εισοδήματος της οικογένειάς τους.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το οικογενειακό περιβάλλον έχει τον πρώτο λόγο στις εμπειρίες που θα αποκτήσουν τα παιδιά στα πρώτα χρόνια της ζωής τους αλλά και μετέπειτα. Όλες αυτές οι εμπειρίες αποτυπώνονται στον ψυχισμό τους, τον επηρεάζουν και κατ΄ επέκταση καθορίζουν τη στάση των παιδιών απέναντι στον κόσμο, άρα και απέναντι στην εκπαίδευση, τον εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές τους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από όλα τα παραπάνω διαπιστώνουμε πόσο μεγάλη είναι η ευθύνη των γονιών και όλης της οικογένειας όσον αφορά σε όσα δέχεται το παιδί στην ψυχή του και τα μεταφέρει στη συνέχεια στο σχολείο. Είναι επομένως απαραίτητη η ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίηση των εκπαιδευτικών, οι οποίοι καλούνται να ενημερώνουν επαρκώς τους γονείς για όλα όσα θα έπρεπε να γνωρίζουν για την ανατροφή των παιδιών τους και την ψυχική τους ανάπτυξη. Η ενημέρωση αυτή θα έπρεπε να είναι διαρκής και να γίνεται με βιωματικό τρόπο, έτσι ώστε οι γονείς να έρχονται στη θέση των παιδιών τους και να την κατανοούν. Μόνο έτσι θα τίθενται προ των ευθυνών τους και θα γίνονται πιο υπεύθυνοι και συνειδητοποιημένοι γονείς και διδάσκαλοι των παιδιών τους στο σχολείο της ζωής.
Πανταζοπούλου Βασιλική
φοιτήτρια
© schooltime.gr – Άρθρα αναγνωστών
