Είναι κάτι περισσότερο από οφθαλμοφανές ότι τα σχολεία μας αποτελούν πλέον μια μικρογραφία της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μας. Ένα μωσαϊκό διαφορετικών εθνοτήτων, φυλών, χρωμάτων. Μια συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών. Μαθητές και μαθήτριες με διαφορετική θρησκεία, γλώσσα, καταγωγή.
Όντως η κοινωνία μας έχει υποστεί ένα είδος μετάλλαξης σε πολυπολιτισμική, με συνέπειες σε όλα τα επίπεδα.Στο πλαίσιο αυτής της μετάλλαξης, λοιπόν, δεν είναι δυνατόν να μείνει ανεπηρέαστη η εκπαίδευση. Ο χαρακτήρας της ενόψει των νέων προκλήσεων, πρέπει να είναι περισσότερο ανθρωπιστικός. Η ανοχή απέναντι σε καθετί το διαφορετικό πρέπει να αποτελέσει τη θεμέλιο λίθο, πάνω στην οποία θα θεμελιωθεί η πολυπολιτισμική κοινωνία του 21ου αιώνα. Κι ο ρόλος του δασκάλου – εκπαιδευτικού εξίσου καθοριστικός, προκειμένου να εμφυσήσει στους μαθητές του, αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία, αυτές τις αξίες που πλέον η σύγχρονη πραγματικότητα επιβάλλει ως αδήριτη ανάγκη.
Από τη στιγμή που ο δημογραφικός και πολιτιστικός χάρτης της χώρας μας άλλαξε, όλοι οφείλουμε να προσαρμοστούμε στη νέα πραγματικότητα. Όλοι. Μια πραγματικότητα για άλλους καλή, για άλλους κακή. Η ουσία, όμως, είναι ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να της γυρίσει την πλάτη. Η αποδοχή στο διαφορετικό είναι νόμος της φύσης. Οφείλουμε να τον σεβαστούμε, γιατί η ίδια η φύση θα μας τιμωρήσει.
Οι νέες συνθήκες, λοιπόν, απαιτούν νέα ειδικά προγράμματα σπουδών, εναρμονισμένα με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Η πολυπολιτισμική επίγνωση πλέον αποτελεί σημαντικό όπλο στη φαρέτρα του εκπαιδευτικού. Νέες στρατηγικές και πρωτοποριακές μέθοδοι προσέγγισης των μαθητών πρέπει να αποτελέσουν την πυξίδα του στο ολοένα και πιο δύσκολο έργο του.
«Οι εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή μορφωτικές ιδιαιτερότητες / διαφορές των μαθητών μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας», όπως αυτές ορίζονται μέσα απο τον σχετικό νόμο, πρέπει να εξομαλυνθούν και να αρθούν μέσω του έργου του δασκάλου. Ο ρόλος του δεν περιορίζεται πλέον στην απλή μετάδοση γνώσεων, αλλά εκτείνεται στη δημιουργία γεφυρών που θα ενώνουν χώρες, εθνότητες, θρησκείες. Στη σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία οι όποιες διαφορές δεν έχουν θέση. Όλοι είμαστε κάτω από την ίδια στέγη.
Βέβαια, ενόψει αυτής της πραγματικότητας πολλά τα εμπόδια, ανυπέρβλητα μερικές φορές. Πολλά τα ερωτήματα που αναζητούν άμεσα απαντήσεις. Πώς θα βρεθεί κοινή πορεία σε μαθήματα, όπως η Ιστορία, τα Θρησκευτικά, η Γλώσσα; Βέβαια, αν υπάρχει θέληση, όλα είναι εφικτά. Υπάρχει όμως;
Βασικές αρχές πάνω στις οποίες οφείλει να στηριχτεί το δύσκολο εγχείρημα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι αυτές της δημοκρατίας, του οικουμενισμού και του ανθρωπισμού. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια επίτευξης του συγκεκριμένου στόχου είναι η εδραίωση ενός κλίματος σεβασμού απέναντι στον πολιτισμό και την ιστορία του άλλου λαού. Ο σεβασμός όμως αυτός είναι προϊόν μιας υγιούς εκπαίδευσης και μάλιστα διαπολιτισμικής.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
