Ακούγεται περίεργο παιδιά 4-6 χρόνων να αναπτύσσουν φιλοσοφικές συζητήσεις; Κι όμως συμβαίνει σε νηπιαγωγείο των γαλλικών προαστίων και μάλιστα αποτελεί παράδειγμα μιας νέας τάσης που διαμορφώνεται στα σχολεία που τολμούν ριζικές μεταρρυθμίσεις. Στα υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού, η νηπιαγωγός Πασκαλίν Ντολιάνι, παρακινεί τους μικρούς μαθητές της να καλλιεργήσουν τη σκέψη και τη λογική τους. Εκμεταλλευόμενη τη φυσική περιέργεια των παιδιών που θέτουν αυθόρμητα τα ερωτήματά τους ή παρακινώντας τα η ίδια μέσω λέξεων-κλειδιών (χαρακτηριστικά, κάθε δεκαπέντε μέρες γράφει στον πίνακα λέξεις όπως δικαιοσύνη, ελευθερία, θάνατος, αγάπη) κατευθύνει μία «φιλοσοφική» συζήτηση μεταξύ των μαθητών. Όπως τονίζει η ίδια «Αντί να διδάσκουμε, προκαλούμε ερωτήσεις».

Οι «μικροί Πλάτωνες» ασκούνται συζητώντας για τις φυλετικές διαφορές, το χρώμα του δέρματος, τις διαφορές ανάμεσα στα φύλα, τα αισθήματα αδικίας που βιώνουν, την αξία του να σκέπτονται ελεύθερα, κλπ. Μάλιστα, μέσα από τη διαδικασία αυτή τα παιδιά σημείωσαν εξαιρετική πρόοδο στο λεξιλόγιό τους, και απελευθερώθηκε η δημιουργικότητα τους ενώ ακόμη και τα πιο δειλά παιδιά συµµετείχαν στις συζητήσεις. Το επαναστατικό αυτό εγχείρημα βρίσκει σύμφωνους τους περισσότερους ειδικούς και συνάμα, αποτελεί εμβληματικό παράδειγμα μιας τάσης που διαμορφώνεται στη Γαλλία. Ο Γάλλος φιλόσοφος Ροζέρ Πολ Ντρουά, συγγραφέας του βιβλίου «Τολμήστε να μιλήσετε φιλοσοφικά στα παιδιά σας» προτρέπει τους γονείς να απαντούν στα ερωτήματα των παιδιών τους όποια κι αν είναι αυτά καθώς και να αποφεύγουν τις απαντήσεις του τύπου «θα καταλάβεις όταν μεγαλώσεις» ή «γιατί έτσι». Σύμφωνα με το συγγραφέα «ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης έλεγαν ότι γίνεσαι φιλόσοφος όταν εκπλήσσεσαι από κάτι και θέτεις ερωτήματα. Είναι ακριβώς αυτό που κάνουν ενστικτωδώς τα παιδιά από τεσσάρων έως επτά χρονών». «Όλα τα παιδιά γεννιούνται φιλόσοφοι, αλλά µόνο µερικά από αυτά θα γίνουν στην ενήλικη ζωή τους» δηλώνει.

Επίσης, η UNESCO είχε προτείνει από το 1999 την εισαγωγή του µαθήµατος της Φιλοσοφίας στα νηπιαγωγεία, προτροπή την οποία η Γαλλία είχε αρχίσει να ακολουθεί ευλαβικά. Επιπλέον, τα απογεύματα της Τετάρτης που τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο σχολείο, διοργανώνονται εκατοντάδες «atelier philo» ενώ τα ράφια των βιβλιοθηκών είναι γεμάτα από φιλοσοφικά εγχειρίδια για «μικρούς Πλάτωνες»

«Αντί να διδάσκουμε, προκαλούμε ερωτήσεις».

Σκεφτείτε, προβληματιστείτε, ζωγραφίστε τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις, δημιουργήστε ήχους και μουσική, δείτε την κίνησή τους και χορέψτε περιγράφοντας, εμπλουτίστε με σκέψεις δικές σας , ωριμάστε με τις ερωτήσεις χωρίς να είναι αυτοσκοπός οι απαντήσεις.  Φανταστείτε έναν εσωτερικό ουρανό, το ανθρώπινο σώμα να πλάθεται σαν παιδί μέσα σε ένα φωτεινό γαλαξία. Αν δεν προβληματίζεστε με αυτά και όλα τα άλλα τα άπειρα, δεν είστε δημιουργοί. Δεν είστε ζωγράφοι, ποιητές, συγγραφείς, ηθοποιοί, χορευτές, άνθρωποι που αγαπούν τη γνώση. Είστε απατεώνες.

Όλα δίνουν τροφή στο νοητικό οπλοστάσιο, ορατά και αόρατα, φυσικές και αρχετυπικές εικόνες.  «Τι είναι πάνω από τη φύση, τι είναι πάνω από τα είδη, τι είναι πάνω από τη ζωή, τι είναι το ορατό και τι το αόρατο, τι παράγει το γλυκό και τι το πικρό, τι είναι η γεύση, τι είναι ο θάνατος, τι είναι χρήσιμο, τι ανήκει στη κουζίνα, στο κελάρι, στον κήπο, τι ανήκει στο χρόνο, τι ξέρει ένας βουνήσιος, τι ταιριάζει σε έναν που κάνει καθιστική ζωή, τι απαιτεί ο πόλεμος, πως επέρχεται η ειρήνη, τι δημιουργεί τους κληρικούς και τους λαϊκούς, τι κάνει κάθε λειτούργημα, τι είναι κάθε λειτούργημα, τι είναι ο Θεός, τι είναι ο Σατανάς, τι το δηλητήριο και τι το αντίδοτο για το δηλητήριο, τι υπάρχει στις γυναίκες, τι στους άνδρες, τι ξεχωρίζει τις γυναίκες από τα κορίτσια, τι το κίτρινο από το λευκό, το λευκό από το μαύρο και το κόκκινο από το πυρόξανθο, σε όλα τα πράγματα τι, γιατί ένα χρώμα εδώ, ένα άλλο εκεί, γιατί κοντό, γιατί μακρύ, γιατί επιτυχία, γιατί αποτυχία και πως εφαρμόζεται αυτή η γνώση σε όλα τα πράγματα».

Και αφού η εκπαίδευση του κατεστημένου ποτέ δεν θα δώσει έστω ερωτήσεις τροφής για την αντιληπτική ικανότητα, αφού θεωρεί μάταιη την όξυνση της φαντασίας και στερεί την τέχνη από τη μάθηση, αφού επιμένει σαν άξεστος χωριάτης να θεωρεί άσκοπη κατανάλωση ότι δεν αποφέρει άμεσο κέρδος, να ξέρεις ότι δεν σε αγαπά. Αυτός που αγαπά, καταλαβαίνει, συμπάσχει, παρατηρεί και βλέπει πίσω από τα φαινόμενα. Έτσι και το χάρισμα της αγάπης για τη δημιουργία είναι ένα μυστήριο που εξυψώνει στον ανώτατο βαθμό τον άνθρωπο. Οι νοητικές λειτουργίες πρέπει συνεχώς να διυλίζουν, να εξαγνίζουν και να εκλεπτύνουν το άγνωστο σαν να είναι χημική ουσία που μπορεί να αναλυθεί.

Θανάσης Πάνου*

© schooltime.gr – Ροή Ειδήσεων