Θεωρία στη Νεοελληνική Γλώσσα/ Έκφραση – Έκθεση: Συνοχή κειμένου
Συνοχή είναι η εξωτερική σύνδεση των νοημάτων του κειμένου, σε επίπεδο μορφής (μορφική – συντακτική σύνδεση). Η σύνδεση, δηλαδή, προτάσεων, περιόδων, παραγράφων, νοηματικών ενοτήτων – ανάλογα πως θα μας διατυπωθεί η ερώτηση – που υλοποιείται με διάφορους τρόπους:
α) Με διαρθρωτικές – μεταβατικές λέξεις \ φράσεις ( συμβάλλουν στην οργάνωση – διάρθρωση – συνοχή του λόγου, με τη βοήθεια των οποίων – μαζί με την οργάνωση του κειμένου – αντιλαμβανόμαστε και τη συλλογιστική πορεία του κειμένου ) . Συγκεκριμένα, οι διαρθρωτικές – μεταβατικές λέξεις δηλώνουν:
Το αίτιο – αποτέλεσμα και την αιτιολόγηση : επειδή, διότι, γιατί, αφού, καθώς, εφόσον, έτσι, γι’ αυτό το λόγο, εξαιτίας αυτού, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, όπως προκύπτει, σύμφωνα με τα παραπάνω, ένας ακόμη λόγος, αποτέλεσμα, απόρροια, απότοκο όλων αυτών …
Το συμπέρασμα – ανακεφαλαίωση : επομένως, λοιπόν, συνεπώς, άρα, κατά συνέπεια, τελικά, ώστε, καταλήγοντας, ολοκληρώνοντας, συμπερασματικά, συνάγεται το συμπέρασμα, συγκεφαλαιώνοντας, επιλογικά, συνοψίζοντας, έτσι…
Την αντίθεση, την εναλλαγή και την εναντίωση: αν και, αντίθετα, εντούτοις, αλλά, όμως, ωστόσο, ενώ, μα, παρά, παρ’ όλο, απεναντίας, μολαταύτα, διαφορετικά, ειδάλλως, εξάλλου, αλλιώτικα, αλλιώς, ειδεμή, μάλιστα, έπειτα, ακόμα κι αν, εκτός τούτου, από την άλλη πλευρά, αντίθετα από την άλλη πλευρά, δε συμβαίνει όμως το ίδιο…
Το σκοπό: με στόχο, έτσι ώστε, για να, προκειμένου να…
Την εισαγωγή επεξήγησης – διασάφησης : δηλαδή, με άλλα λόγια, ειδικά, ειδικότερα, συγκεκριμένα, αναλυτικά, αναλυτικότερα, ήτοι, σαφέστερα, για να γίνω πιο σαφής, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, αυτό σημαίνει…
Το παράδειγμα – τη διευκρίνιση : παραδείγματος χάριν ( π.χ. ), λόγου χάριν ( λ.χ. ), για παράδειγμα…
Τον όρο – προϋπόθεση: αν, εκτός κι αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, υπό τον όρο ότι\να…
Την απαρίθμηση επιχειρημάτων, την εισαγωγή νέων ιδεών ( νέας ιδέας ) – προσθήκη \ πρόσθεση νοήματος σε άλλο – παράταξη ομοειδών νοημάτων : πρώτο, δεύτερο, κατ’ αρχάς, τελικά, επίσης, ομοίως, τέλος, επιπλέον, επιπροσθέτως-α, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα \ θέμα που θα μας απασχολήσει, συμπληρωματικά, παράλληλα…
Τη χρονική σχέση \ ακολουθία νοημάτων ή την τοπική σειρά \ διαδοχή : τώρα, πριν, έπειτα, πρώτα, αρχικά, προηγουμένως, τέλος, ύστερα, αργότερα, όταν, καθώς, ήδη, όποτε, μόλις, αμέσως, εν τω μεταξύ, ταυτόχρονα, συγχρόνως, διαρκώς, στη συνέχεια, στην αρχή, παλαιότερα, στο παρελθόν, σήμερα, στον αιώνα μας \ εδώ, εκεί, επάνω, κάτω, μέσα, έξω, κοντά, μακριά, αριστερά, δεξιά…
Την αναλογία \ ομοιότητα: ομοίως, ανάλογα, σαν, όπως…έτσι και…
Τη γενίκευση: γενικά, ευρύτερα, είναι καθολικό το αίτημα, τις περισσότερες φορές…
Την έμφαση – τον επιτονισμό ενός νοήματος από άλλο : ιδιαίτερα, προπάντων, αναμφίλεκτα, αναντίρρητα, αναμφισβήτητα, το κυριότερο είναι…, είναι αξιοσημείωτο ότι…, θα ήθελα να τονίσω το εξής…, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας σε…, πράγματι, κατεξοχήν…
Τη διάζευξη ( την εναλλακτική λύση ): ή, είτε – είτε, ούτε – ούτε…
Την ταξινόμηση – τη διαίρεση: απ’ τη μια… απ’ την άλλη…, αφενός – αφετέρου…
Τη διάρθρωση του κειμένου: το άρθρο, η μελέτη, η εισήγηση, η ομιλία χωρίζεται σε χ μέρη: το πρώτο κτλ…
Την αντιστοιχία: ομοίως, αντίστοιχα, κατά τον ίδιο τρόπο …
Επίσης, η συνοχή επιτυγχάνεται και με άλλους τρόπους :
Με επανάληψη αυτούσιων ή διαφορετικά διατυπωμένων λέξεων, ονοματικών φράσεων, προτάσεων, παραγράφων.
Με αντωνυμίες: αντί της επανάληψης λέξης συχνά γίνεται χρήση της επαναληπτικής αντωνυμίας αυτός – η – ο , που αναφέρεται στα προσδιοριζόμενα ουσιαστικά των προηγούμενων προτάσεων.
Με ερωτοαπόκριση, κατά την οποία προηγείται κάποια ερώτηση κι ακολουθεί η απάντησή της.
Με οργάνωση του λόγου στον άξονα του χρόνου ή του χώρου.
Με διατήρηση ενιαίου ύφους στο λόγο ( ίδιο ρηματικό πρόσωπο, ίδια έγκλιση ).
Με τη συνδρομή του νοήματος ( συνεκτικότητα ).
Επισήμανση : η συνεκτικότητα και η συνοχή κρίνονται έννοιες βοηθητικές για την επίτευξη της αλληλουχίας.
Μέσω νοηματικής συγγένειας
Με τρόπο επιδοτικό ( υπερθεματισμός : τονισμός της δεύτερης έννοιας ): όχι μόνο …αλλά και, όχι μόνο…αλλά και να μην…
*Από το βιβλίο του Άρη Ιωαννίδη: «Θεωρία στην Έκφραση – Έκθεση»
Επισήμανση:
Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Διαβάστε ακόμα:
Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου: 14 κριτήρια αξιολόγησης για τη συνεξέταση της Ν. Γλώσσας & Λογοτεχνίας
Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία: 25 προτάσεις για εμπέδωση των αλλαγών στην εξέταση του μαθήματος
Χρήσιμο υλικό για τα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου (50+ προτάσεις)
Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις
Φιλολογικά μαθήματα Γ’ ΓΕΛ: Οι τελευταίες οδηγίες του ΥΠΑΙΘ για τη διδασκαλία και αξιολόγηση
Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ΄ ΓΕΛ
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
