Ο ΣΚΙΠΙΩΝΑΣ Ο ΑΦΡΙΚΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΗΣΤΑΡΧΟΙ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Cum Africānus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutātum ad eum venērunt. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticōrum in tecto conlocāvit. Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. Haec postquam domestici Scipiōni rettulērunt, is fores reserāri eosque intromitti iussit. Praedōnes postes ianuae tamquam sanctum templum venerāti sunt et cupide Scipiōnis dextram osculāti sunt. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrāre solent, domum revertērunt.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις λέξεις:
complures: ονομαστική και γενική ουδετέρου στον ίδιο αριθμό
praedonum: κλητική ενικού
ipsum: αιτιατική πληθυντικού στο γένος που βρίσκεται
praesidium: γενική και κλητική ενικού
domesticōrum: ονομαστική ενικού
tecto: αιτιατική πληθυντικού
voce: κλητική ενικού
virtūtem: αφαιρετική ενικού
fores: ονομαστική ενικού, γενική πληθυντικού
eosque: ίδια πτώση του άλλου αριθμού
postes: γενική και αιτιατική πληθυντικού
templum: δοτική πληθυντικού
armis: αιτιατική πληθυντικού
homines: αφαιρετική ενικού
deis: κλητική ενικού, γενική και κλητική πληθυντικού
immortalibus: αιτιατική πληθυντικού στο ουδέτερο γένος
sanctum: να γραφούν τα παραθετικά του επιθέτου στην ίδια πτώση
και γένος και η
αιτιατική του πληθυντικού αριθμού στο συγκριτικό και στον υπερθετικό βαθμό, στο γένος που βρίσκεται.
Cupide, forte: να γραφούν τα παραθετικά του κάθε επιρρήματος.
existimasset: Να αιτιολογήσετε τη σύμπτυξη του τύπου και
να γράψετε τον ίδιο διαφορετικά.
dextram: Να κάνετε παραθετική αντικατάσταση του τύπου.
2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις λέξεις:
Esset: γ΄ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα,
β΄ ενικό υποτακτικής παρακειμένου
salutatum: γενική γερουνδίου
venērunt: β πληθυντικό υποτακτικής μέλλοντα,
γ΄ ενικό υποτακτικής παρακειμένου,
γ΄ενικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα
existimasset: γ΄ ενικό υποτακτικής παθητικού παρακειμένου (να ληφθεί υπ΄ όψιν το υποκείμενο)
captum: β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής
animadvertērunt: απαρέμφατο παρακειμένου,
γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου
nuntiavērunt: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα
admirātum: απαρέμφατο μέλλοντα
rettulērunt: β΄ ενικό προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα,
β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής
reserāri: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα
intromitti: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής υπερσυντελίκου
iussit: β’ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα
venerāti sunt: β’ ενικό υποτακτικής ενεστώτα, σουπίνο
posuissent: μετοχή ενεστώτα, γερουνδιακό στη δοτική ενικού αρσενικού γένους.
consecrāre: δοτική γερουνδίου
solent: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα,
γ΄ πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου,
β΄ πληθυντικό υποτακτικής παρακειμένου
revertērunt: αφαιρετική σουπίνου
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γίνει συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων του κειμένου: praedonum, salutātum, ad eum, se, ipsum, eos, domesticōrum, ianuae [το πρώτο], audītu, fores, reserāri, deis, domum. Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική λειτουργία των λέξεων ή των προτάσεων που δίνονται.
praedonum είναι ………… στο……………………………………..
salutātum είναι ………… που δηλώνει ………………………….
reserāri είναι ………… απαρ. ως……………… στο …………….
eos είναι …………………….στο …………………………………………
ad eum είναι ……………… στο ………………………………………..
se είναι είναι …………………….στο ………………………………..
ianuae είναι ……………… στο …………………………..………….
audītu είναι αφαιρετική του ……… που προσδιορίζει το ……
domesticōrum είναι …………… στο…………………………………..
ipsum είναι …….…………στο …………….……………………………..
deis είναι …….…………στο …………….………………………………..
domum είναι …….…………στο …………….…………………………..
fores είναι …….…………στο …………….……………………………….
2. in Literno, domum : να αντικατασταθεί από τα: α) Εphesus[-i], β) Athenae, γ) Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σημασία.
3. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) Tum Scipio (…) praesidium domesticorum in tecto conlocavit.
β) Quod ut praedones animadverterunt
γ) (Praedones) clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse
δ) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt
ε) is fores reserari eosque intromitti (a domesticis) iussit. Να αντικαταστήσετε τα παθητικά απαρέμφατα με ενεργητικά κάνοντας και τις απαραίτητες τροποποιήσεις. Να εξηγήσετε γιατί παραλείπεται το ποιητικό αίτιο.
στ) Cum ante vestibulum (praedones) dona posuissent.
4. Να διατυπωθεί ο προσδιορισμός του σκοπού με όλους τους υπόλοιπους ισοδύναμους τρόπους:
α) complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt.
β) Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, …conlocavit.
γ) …praedones … clara voce Scipioni nuntiaverunt …virtutem eius admiratum se venisse.
5. salutatum και auditu να τα αντικαταστήσετε από εμπρόθετο γερούνδιο που να δηλώνει ισοδύναμο συντακτικό ρόλο.
6. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit: να μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές (χωρίς να μεταβληθεί η χρονική σχέση των δύο προτάσεων).
7. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt: να αναπτυχθεί η υπογραμμισμένη φράση σε παραβολική υποθετική πρόταση. [ Ερώτηση για τις εξετάσεις αποφοίτων παλαιού τύπου, όπου ανήκει ως εξεταστέα ύλη ].
8. incredibile auditu: Να κάνετε συντακτική αναγνώριση του παρενθετικού συνόλου και να σχηματίσετε την ισοδύναμη συντακτικά μορφή ως δευτερεύουσα πρόταση.
9. Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου που εισάγονται με τον σύνδεσμο cum και να χαρακτηριστεί το είδος του συνδέσμου cum:
• cum… in Literno esset ……………………………….
• cum… existimasset …………………………………….
• cum… posuissent …………………………………….
10. Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις του κειμένου.
11. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit:
α) να αναγνωρισθεί η δευτερεύουσα πρόταση
β) να μετατραπεί η δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή.
12. Να συμπτυχθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις σε μετοχές.
α) Quod ut praedones animadverterunt, … appropinquaverunt et …nuntiaverunt…
β) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores resecari eosque intromitti iussit.
γ) Cum ante vestibulum dona posuissent … praedones domum reverterunt.
13. Praedones ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse : α)να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο cum ιστορικό διηγηματικό που θα δηλώνει το προτερόχρονο. β) η δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα προκύψει να μετατραπεί σε χρονική μετοχή.
14. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt: α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο postquam. β) η δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα προκύψει να μετατραπεί σε χρονική μετοχή.
15. Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit: να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να δηλώνεται : α) υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν β) ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον γ) οι υποθετικές προτάσεις που θα προκύψουν να μετατραπούν σε υποθετικές μετοχές.
16. praedones abiectis armis ianuae αppropinquaverunt: να αναλυθεί η μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση (με όλους τους δυνατούς τρόπους).
17. clara voce, deis immortalibus: Να αναλύσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς σε δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις
18. Praedones ianuae appropinquaverunt: Χρησιμοποιώντας το ρήμα της πρότασης α) να εκφραστεί προτροπή, β) να εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.
19. Οι παρακάτω προτάσεις να αντικαταστήσετε το σύνδεσμο εισαγωγής με ισοδύναμο και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές:
Quod ut praedōnes animadvertērunt,
Haec postquam domestici Scipiōni rettulērunt,
Cum ante vestibulum dona posuissent.
20. virtutem eius: Να δηλώσετε κτήση με αυτοπάθεια.
21. Cum ante vestibulum dona posuissent:
‐ Να τραπεί η εισαγωγή και η εκφορά της πρότασης, ώστε να δηλώνεται το προτερόχρονο στο Παρελθόν χωρίς να εκφράζεται η σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσα στην κύρια και τη δευτερεύουσα πρόταση και το σύγχρονο στο Παρόν εκφράζοντας μια συνεχιζόμενη πράξη κατά τη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη, αυτή της κύριας πρότασης.
Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος
© schooltime.gr – Ροή Ειδήσεων
