Και πήρες να ρωτάς όχι για να μάθεις αλλά για να μπορείς δικαιολογημένα να απορρίπτεις. Άρχισες και να διαστρεβλώνεις λίγο τις απαντήσεις όπως σε βολεύει, να δικαιολογείς τα δικά σου τα αδικαιολόγητα γιατί όλα έχουν κάποια λογική εξήγηση, και άλλωστε πρέπει να αποδώσεις κάπου την ευθύνη. Και ποιος θα σου πει ότι δεν προσπάθησες. Εσύ έψαξες να εξηγήσεις τα πάντα, όχι για να κρίνεις και να καταδικάσεις, πιο πολύ για να διορθώσεις κάποιον άγραφο κανόνα. Εσύ δεν είσαι σαν τους άλλους. Εσύ ότι κάνεις το κάνεις γιατί κάποιος άλλος σου υπαγόρευσε να το κάνεις. Με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, βρήκε την ευκαιρία, μπήκε στο κεφάλι σου, μόνιμος κάτοικος στο μυαλό σου, έτσι για να ελέγχει τη σκέψη σου. Κατάφερε να σε κάνει αυτό που είσαι. Εσύ τι ευθύνη φέρεις. Μετά πήρε να εξαπλώνει τη δύναμη που είχε πάνω σου και στο υπόλοιπο σώμα. Να κινεί τα νήματα που οδηγούν τις κινήσεις των ποδιών, των χεριών και το στόμα. Αυτό το στόμα… Όχι, εσύ προσέχεις και τα λόγια που ξεστομίζεις. Αν που και που ξοδεύονται άχρηστα, ανάποδα, τέτοια που δεν μοιάζουν δικά σου δε φταις εσύ, είναι άλλοι που σου τα έμαθαν. Έχεις και εσύ άλλωστε τα προβλήματα σου. Και έχεις τους λόγους σου καμιά φορά να μη λες τα πράγματα όπως έχουν, να μην προστατεύεις αυτόν που λες πως αγαπάς γιατί έχεις κι άλλες δουλειές και η ψυχή θέλει αλλά το σώμα δεν ανταποκρίνεται. Και γιατί επίσης έχεις προτεραιότητες. Στην τελική αργά ή γρήγορα όλοι καταλαβαίνουν ότι δε φταις εσύ που δε μπόρεσες να είσαι εκεί όταν σε χρειάζονταν, που δεν πρόλαβες να κάνεις το καθήκον σου ως γονέας, ως δάσκαλος, ως αδερφός, ως γιος. Θα καταλάβουν! Επιτέλους είσαι και εσύ άνθρωπος! Και αν βρίσεις καμιά φορά, και αν απαιτήσεις και αν χειροδικήσεις και αν φωνάξεις για να επιβληθείς ή να ακουστείς ή απλά και μόνο επειδή αγανάκτησες βρε αδερφέ, άνθρωπος είσαι όχι ζώο. Έχεις δικαίωμα να το κάνεις… όντας άνθρωπος.
Ξέρεις άλλωστε τι μας ξεχωρίζει από τα ζώα? Ότι σε μια νοητή κλίμακα μέτρησης, είμαστε από λίγο έως πολύ πιο ζώα από αυτά. Και υπάρχουν φορές που πιστεύω καλύτερα να προστατέψουμε και να διαιωνίσουμε το είδος της κατσαρίδας παρά του ανθρώπου. Ναι, αν ρωτάς, υπάρχουν και κάποιες πιο αισιόδοξες στιγμές. Αλλά δεν ήθελα να μιλήσω για αυτές, τις λιγότερο ρεαλιστικές. Ζούμε στον 21ο αιώνα. Περίοδος κοινωνικής φενάκης, πολιτικών αναβρασμών χωρίς ξεκάθαρο τέλος, πλήρους αλλοτρίωσης. Τέλος. Με θλίβει άπειρα το γεγονός ότι ο άνθρωπος έχει την τάση να σου δημιουργεί ελπίδες για το τι μπορεί να καταφέρει με τις θετικές ποιότητές του, για το τι μεγαλεία είναι ικανός, για την καλοσύνη, τη συναδελφικότητα του, ας μη μιλήσω για τα αισθήματα αγάπης και φιλίας, που σε μια μέρα, λεπτό ή δευτερόλεπτο μπορεί να αναιρέσει.
Να στηρίζεσαι στον εαυτό σου, ναι, γιατί θα καταλάβεις κάποια στιγμή ότι είναι ο μόνος που μπορεί να σε ανεχτεί. Να μη μεγαλώνεις παιδιά, αν δε μπορείς να κάνεις θυσίες αλλά και αν δεν εκτιμάς αρκετά τον εαυτό σου. Ξέρω ότι είναι δύσκολο να κρατάς ισορροπίες γιατί είσαι ταυτόχρονα καλός και κακός, κενός και πλήρης, ευγενικός και σκληρός, άπειρος και έμπειρος, κυρίαρχος και υποτακτικός, δυνατός και αδύναμος. Αν δυσκολεύεσαι να βρεις το μέτρο του ίδιου σου του εαυτού πως επιβάλλεις μέτρα και σταθμά στους άλλους. Πως να έχεις προσδοκίες από αυτούς. Εδώ απογοητεύεις εσύ τον εαυτό σου (άσχετα που το λάθος το αποδίδεις αλλού, στην αδυναμία της στιγμής ή σε αυτήν που σου κήροδότησαν). Πως περιμένεις να μην το κάνουν οι άλλοι? Δεν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου και συχνά αμφιβάλλεις για τις πράξεις σου (κάποιος δαίμονας θα τρύπωσε μέσα σου), θες να μάθεις και πιστεύεις κάποτε ότι όντως γνώρισες κάποιον. Αυτό αν μη τι άλλο είναι υβριστικό προς τον θεϊκά πλασμένο αλάθητο εαυτό σου.
Μην κάνεις καν τον κόπο να συνάψεις τέτοιες σχέσεις μαζί τους σε βαθμό που μπορείς και να τους επηρεάζεις. Καλύτερα να αποφεύγεις και τις στενότερες επαφές. Ξέρω, δύσκολο να μην εκτονώνεις τον εαυτό σου, δύσκολο να υπάρχεις μόνος σου αλλά σκέψου ότι και αυτό ακόμα κάποιος στο έμαθε. Κάποιος σε τοποθέτησε μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας. Μπορείς αν το θέλεις να κάνεις την επανάστασή σου και να μην εμπλακείς σε αυτήν. Ναι, ίσως να μην είσαι «πολιτισμένο» ον πλέον, θα είσαι αν-θρωπος όμως και δη ελεύθερος, βασιλιάς της γέννησης και της καταστροφής σου.
Μεταξύ μας, η παραπάνω συμβουλή δεν είναι υλοποιήσιμη και θα σε καθιστούσε περισσότερο δυστυχή. Οπότε ίσως απλά να μην κάνεις το λάθος να εμπλέκεσαι συναισθηματικά και να εξάπτεσαι με το παραμικρό. Άλλωστε κάποιος Άνθρωπος του πνεύματος, αιώνες πριν, (όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερες πληροφορίες μπορεί να ανατρέξει στην περίοδο της Αναγέννησης), είχε αποκαλύψει μια σημαντική αλήθεια. Αποδεικνύοντας πόσο πολύ, άνδρες και γυναίκες είναι υπόδουλοι των ενστίκτων, των παθών και των φαντασιώσεων τους, κατανόησε ότι τα ένστικτα, τα πάθη, οι φαντασιώσεις ή ψευδαισθήσεις είναι εν τέλει εκείνα τα αναγκαία συστατικά, ζωτικής σημασίας για την ύπαρξή των αν-θρώπων.
Nosce te ipsum λέγανε οι αρχαίοι…
Ελένη Καζαντζή*
Φιλόλογος
