Της ψυχολόγου Μαρίας Αθανασιάδου
Δεν είναι εύκολος ο ρόλος του γονιού, ούτε δυστυχώς υπάρχει συγκεκριμένο εγχειρίδιο συμπεριφοράς προς τα Παιδιά. Οι Γονείς όντας επιφορτισμένοι και κουρασμένοι στην καθημερινότητα έχοντας και άλλες ευθύνες και υποχρεώσεις να φέρουν εις πέρας, πολλές φορές παραφέρονται και ξεπερνούν τα όρια τους. Είναι ανθρώπινο και αναμενόμενο, γιατί οι συνθήκες ζωής έχουν κατά πολύ δυσκολέψει και πάνω απ’ όλα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τον ανθρώπινο-ευάλωτο παράγοντα.
Για να είμαστε, όμως, φροντιστικοί προς τον κάθε Γονέα, που επιθυμεί να βελτιώσει τον εαυτό του και φυσικά προς το κάθε παιδί, στην συνέχεια παρατίθενται συγκεκριμένες φράσεις, που καλό είναι να αποφεύγουν οι Γονείς απευθυνόμενοι στα παιδιά τους. Αυτές οι φράσεις, μπορεί να φαίνονται τόσο καθημερινές και συνηθισμένες, αλλά δημιουργούν στον ψυχισμό του παιδιού συμπλέγματα και αλλοιώσεις, τις οποίες λαμβάνουν και ως φυσιολογικές και τους ακολουθούν μέχρι την βαθιά ενηλικίωση.
Τι πρέπει, λοιπόν, να αποφεύγουμε; Φράσεις, όπως:
«Είσαι τόσο …», «Καλά χαζό είσαι;»: Κριτική, απόδοση ταμπέλας, χαρακτηρισμός. Πολλές φορές δεν χρειάζεται να απευθυνόμαστε απευθείας στο παιδί μας. Τα παιδιά ακούνε προσεκτικά το πώς τα χαρακτηρίζουμε και στους τρίτους: «Ο Γιωργάκης είναι πολύ μεγάλος μπελάς», «Η Μαρία είναι αρκετά αντικοινωνική». Αυτές οι αρνητικά φορτισμένες ταμπέλες μπορούν να λειτουργήσουν και ως «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» για τα παιδιά μας. Μεγαλώνοντας τις οικειοποιούνται και βγάζουν εις πέρας αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Για αυτό καλό είναι να χαρακτηρίζουμε περισσότερο την πράξη, την συμπεριφορά του παιδιού παρά την προσωπικότητα του. Για παράδειγμα: «Κώστα αυτό που έκανες είναι απερίσκεπτο και έβαλες σε κίνδυνο τον εαυτό σου».
«Ίδιος ο πατέρας σου είσαι …», «Μην κάνεις σαν την μάνα σου …»: Παραλληλισμοί και ταυτίσεις με άτομα, που ξεκάθαρα υποτιμάμε και κατηγορούμε. Μπορεί κάποιες συμπεριφορές να μας θυμίζουν άλλους ανθρώπους, αλλά δεν φταίει σε τίποτα το παιδί μας να το ταυτίζουμε με αυτούς και να του φορτώνουμε ευθύνες και ενοχές. Είναι φυσιολογικό το παιδί να αποτυπώνει και να καταγράφει συμπεριφορές και χαρακτηριστικά τρίτων. Την ευθύνη την έχουμε εμείς οι ενήλικες και όχι εκείνα.
«Άσε με ήσυχο.η επιτέλους …»: Κουρασμένοι και φορτωμένοι με 1.000.000 υποχρεώσεις και δουλειές ερχόμαστε αρκετές στιγμές αντιμέτωποι με την παιδική επιμονή και βγαίνουμε κυριολεκτικά από τα ρούχα μας. Θέλουμε τόσο πολύ την ησυχία μας, να μείνουμε έστω για λίγο μόνοι απερίσπαστοι από το κάθε τυχόν ερέθισμα. Άνθρωποι είμαστε πάνω απ’ όλα. Λέγοντας, όμως, συχνά προς τα παιδιά «Μην με ενοχλείς», «Είμαι απασχολημένος/η», το μήνυμα αυτό το εσωτερικεύουν και το ερμηνεύουν ως εξής: «Δεν υπάρχει λόγος να μιλάω σε εκείνους, αφού πάντα είναι απασχολημένοι και δεν θα μου δώσουν σημασία», «Δεν αξίζω της προσοχής τους, καλύτερα να το κρατήσω για τον εαυτό μου». Τα παιδιά από την πολύ μικρή ηλικία καλό είναι να βλέπουν τους Γονείς τους να παίρνουν χρόνο για την ξεκούραση τους, για τον εαυτό τους. Πρέπει να γνωρίζουν αυτήν την ανάγκη των Γονιών ξεκάθαρα και συγκεκριμένα. Όταν είμαστε πολύ στρεσαρισμένοι και έντονα απασχολημένοι με κάτι πολύ σημαντικό, καλό είναι να γινόμαστε λίγο πιο επεξηγηματικοί με τα παιδιά, όπως: «Η μαμά πρέπει να τελειώσει αυτή την δουλειά και για να την κάνει καλά πρέπει να είναι πιο συγκεντρωμένη. Θα την αφήσεις να την ολοκληρώσει και μετά θα είναι στην διάθεση σου».Είναι σχεδόν σίγουρο, ότι δεν είναι επείγον αυτό που έχει να σας πει το παιδί, αλλά για εκείνο είναι σημαντικό και θα ήταν σωστό να μην παρανοήσει την πρόθεση μας να του δώσουμε βαρύτητα.
«Μην κλαις τώρα …», «Μικρό παιδί είσαι να φοβάσαι;»: Η απάντηση είναι Ναι. Μικρά παιδιά είναι και έχουν αρχικά το δικαίωμα να εκφράσουν ελεύθερα το όποιο συναίσθημα τους γεννάται μέσα στην ψυχή τους. Είναι βέβαια φυσιολογικό από την πλευρά μας ως Γονείς να θέλουμε να τα προστατέψουμε, αλλά δεν τα βοηθάμε με το να ευνουχίζουμε την συναισθηματική τους έκφραση. Είναι προτιμότερο από το να αρνηθούμε τα συναισθήματα τους, να τους δείξουμε πως τα καταλαβαίνουμε και στην συνέχεια να τους προτείνουμε κάτι πιο λειτουργικό και υγιές. Για παράδειγμα: «Έχεις δίκιο, που αρχικά φοβήθηκες βλέποντας τα κύματα στην θάλασσα. Μην ανησυχείς, όμως, μαζί θα μπούμε και θα δεις ότι τελικά δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι. Ίσα ίσα που θα τα χαρούμε παίζοντας μαζί τους».
«Γιατί δεν είσαι ήσυχος, όπως ο Γιωργάκης;»: Δεν υπάρχει τίποτα πιο εγκλωβιστικό από τη Σύγκριση. Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε καλά πρότυπα για τα παιδιά μας, αλλά συγκρίνοντας τα με άλλα παιδιά καταρχήν τα τοποθετούμε σε μειονεκτική θέση. Είναι κάτι που συνήθως τα παιδιά το κουβαλούν και στην ενηλικίωση τους βάζοντας συνέχεια τον εαυτό τους σε ζυγαριά με τους τρίτους και δεν μπορούν με αυτόν τον τρόπο να χαρούν την δική τους προσωπικότητα, τα δικά τους χαρίσματα. Καλλιεργούμε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν το καταλαβαίνουμε.
«Σταμάτα, γιατί αλλιώς θα δεις τι θα πάθεις …»: Απειλές, που τις περισσότερες φορές δεν ολοκληρώνουμε σε πράξη. Τις χρησιμοποιούμε την δύσκολη στιγμή και στην πορεία ξεχνιούνται. Με αυτές, όμως, δίνουμε διπλά μηνύματα στα παιδιά δείχνοντας το πόσο ασυνεπείς είμαστε σε αυτά, που λέμε και πολύ σημαντικό είναι, ότι τα καθηλώνουμε μέσω του φόβου. Πόσο καλό μπορεί να κάνει αυτό στην ψυχή τους; Υπάρχουν και άλλοι τρόποι να μάθουμε στο παιδί να πειθαρχεί μην καλλιεργώντας τον τρόμο. Για παράδειγμα: Εξηγούμε και μιλάμε για συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς, επιβραβεύουμε την καλή του συμπεριφορά, το απομακρύνουμε από την κατάσταση που δεν ενδείκνυται για την θέση του και την ηλικία του, θέτουμε συγκεκριμένα όρια, γινόμαστε και εμείς καλό πρότυπο προς μίμηση, κ.ο.κ.
«Καλά περίμενε να έρθει ο μπαμπάς σου, να του πω τι έκανες και θα δεις …»: Γιατί εμείς δεν μπορούμε να βάλουμε όρια στο παιδί και να αντιμετωπίσουμε επί τόπου την ανάρμοστη συμπεριφορά του; Γιατί να υπάρχει πάντα ένας «μπαμπούλας» για εκείνο; Δεν είναι άδικο και για τον άλλο Γονέα; Τον απομακρύνει πολύ από το παιδί, γιατί παίρνει τον ρόλο του Τιμωρού. Πέραν του ότι υποτιμάμε και εμείς οι ίδιοι την θέση μας λέγοντας το συγκεκριμένο! Δείχνουμε στο παιδί, ότι δεν έχουμε την ανάλογη δύναμη να το οριοθετήσουμε.
«Εσύ φταις που έχω τώρα πονοκέφαλο»: Ναι η αλήθεια είναι, ότι μερικές φορές τα παιδιά μας δυσκολεύουν τόσο πολύ, που και εμείς χάνουμε τον έλεγχο του εαυτού μας και κάνουμε κακό σε εμάς τους ίδιους. Δεν φταίνε, όμως, τα παιδιά! Γιατί να τους δίνουμε τόσο ενοχικό φορτίο στην πλάτη τους; Εκείνα μας ζορίζουν και επειδή εμείς δεν φροντίζουμε κατάλληλα τους εαυτούς μας, πρέπει να την πληρώσουν την νύφη; Όχι φυσικά. Δεν είναι δίκαιο να τα κατηγορούμε για δικές μας ασυνέπειες και για τα δικά μας λάθη. Εμείς είμαστε οι ενήλικες, όχι αυτά!
«Σου υπόσχομαι, ότι θα καταφέρω …»: Θέλουμε να τα τονώσουμε, να τους δώσουμε χαρά και μεγάλη ελπίδα. Να το κάνουμε, χωρίς να δίνουμε υποσχέσεις, που δεν γνωρίζουμε εάν θα καταφέρουμε να τις φέρουμε εις πέρας. Η ματαίωση είναι πιο απογοητευτική από το να μιλάμε ρεαλιστικά και με ισορροπία να τους μεταφέρουμε και την ελπίδα και να τα προσγειώνουμε και στην πραγματικότητα.
«Θα το κάνεις, γιατί το λέω εγώ …»: Πόσο εγωκεντρικό ακούγεται και εξουσιαστικό. Σίγουρα, ως Γονείς μπορούμε να επιβάλλουμε κάποια πράγματα, κανόνες κυρίως, για να τα προστατέψουμε από τον όποιο κίνδυνο, αλλά όχι με ασάφειες και αοριστίες. Δείχνουμε στα παιδιά, ότι τα ακούμε, ότι ενδιαφερόμαστε για την γνώμη τους και δεν τα καθηλώνουμε.
Αθανασιάδου Μαρία*
Ψυχολόγος – εξειδίκευση στη Συστημική Ψυχοθεραπεία-Θεραπεία Οικογένειας και Ζεύγους
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
