«Ιδεολογία και Ιδεοληψία»
Η ιδεολογία είναι μια οργανωμένη συλλογή ιδεών. Ως ιδεολογία μπορεί να θεωρηθεί ένα συνολικό όραμα, ένας τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων ή ένα σύνολο ιδεών που προτείνει μια κοινωνική τάξη για όλη την κοινωνία. Ο βασικός στόχος μιας ιδεολογίας είναι να φέρει αλλαγή στην κοινωνία μέσω μιας ρυθμιστικής διαδικασίας (πώς θα έπρεπε να είναι ο κόσμος). Οι ιδεολογίες έχουν την τάση να περιλαμβάνουν αφηρημένες έννοιες προς εφαρμογή στον πραγματικό κόσμο και για τον λόγο αυτό συναντώνται πολύ συχνά στο πεδίο της πολιτικής.
Πολλές φορές έρχονται έτσι τα πράγματα που οι ιδεολογίες κρίνονται από την πραγματικότητα. Είναι εκείνες οι στιγμές που από τη μια καλείσαι να εφαρμόσεις την ιδεολογία σου κι από την άλλη να αντιμετωπίσεις τα «μαρμαρένια αλώνια» του πραγματισμού.
Τότε είναι που κρίνεται αν η ιδεολογία σου είναι θωρακισμένη. Όχι αν είναι σωστή ή λάθος. Μπορεί εσύ να έχεις το δίκιο, η ιδεολογία σου να είναι σωστή, αλλά ο αντίπαλος να έχει ισχυρά υλικά όπλα. Κι εδώ είναι που θα φανεί αν έχεις θωρακίσει την ιδεολογία σου, αν την έχεις ζυγιάσει καλά, αν έχεις αναλογιστεί όλα όσα αυτή απαιτεί κι αν είσαι έτοιμος να τα δώσεις. Και κυρίως, αν αυτοί που θεωρείς συμμάχους και φίλους έχουν πράγματι ασπαστεί τις ιδέες σου.
Αν είναι έτοιμοι κι αυτοί να πληρώσουν το τίμημα της ιδεολογίας που επέλεξαν να ακολουθήσουν. Ορισμένοι ήταν. Χωρίς καμία απολύτως διάθεση κριτικής σε οποιαδήποτε ιδέα, οι πρώτοι χριστιανοί, οι “αιρετικοί” του Μεσαίωνα, ο Σωκράτης, ο Νταντόν, κλπ (σίγουρα υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα) είχαν θωρακιστεί και είχαν θωρακίσει, με τη σειρά τους, με τη στάση τους την ιδεολογία τους. Σωστή ή λάθος, λίγη σημασία έχει. Αυτό που έχει αξία είναι ότι ήξεραν τις συνέπειες των λόγων και των έργων τους. Και τα «μαρμαρένια αλώνια» του πραγματισμού μπορεί να τους έλιωσαν πρόσκαιρα, όμως οι ιδέες τους έζησαν και διαδόθηκαν.
Όμως, υπό το βάρος του πραγματισμού αναγκάζεται κάποιος να κάνει πράξεις ενάντιες με τι ιδέες του. Πράξεις που μπορεί πρόσκαιρα να φαίνονται (και ίσως να είναι, μερικές φορές) επωφελείς για το κοινό καλό, όμως πάντα κάτι μένει: Η ομολογία αποτυχίας της ιδεολογίας.
Και τότε, η ιδεολογία μετατρέπεται σε ιδεοληψία, τη δυσάρεστη εκείνη εμμονή που εμφανίζεται στη συνείδηση ενός ανθρώπου και από την οποία θέλει να απαλλαγεί το ταχύτερο δυνατόν. Δεν μπορεί όμως γιατί ακόμα την έχει μπερδέψει με την ιδεολογία. Κι έρχεται ο σκληρός πραγματισμός και λέει: “Ιδεολογίες, τέλος!”
Δεν ευθύνεται, όμως, η ιδεολογία αν αυτός που θέλει να την εκφράσει δεν είναι ούτε έτοιμος, ούτε σθεναρός, ούτε κατάλληλα εφοδιασμένος να την υπερασπιστεί στην κρίσιμη στιγμή. Ειδικά όταν δεν έχει μελετήσει και δεν έχει διερευνήσει τη δύναμη και τις αδυναμίες του αντιπάλου του και τις διαθέσεις εκείνων που τον ακολουθούν. Τότε, είναι υπόλογος απέναντι στην ιδεολογία του, η οποία καταντά ιδεοληψία, επειδή δεν την υπερασπίστηκε όταν έπρεπε. Κι επειδή δεν μπόρεσε να την υπερασπιστεί, την παρατάει στην άκρη ή, ακόμα χειρότερα, αφού την προσαρμόσει στις τρέχουσες ανάγκες του, μετατρέπει τη δυσάρεστη ιδεοληψία σε μια ελκυστική, πια, ιδεολογία.
