«Το Δίκαιο και η Ηθική»
Γράφει ο Θανάσης Πάνου
Το ανθρώπινο μυαλό έχει την δυνατότητα να γνωρίζει τον εξωτερικό κόσμο, να επιθυμεί την γνώση της αλήθειας και του Δικαίου αλλά μέσα σε ορισμένα κοινωνικά όρια. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή του Δικαίου πρέπει να βρίσκονται μακριά από το σκεπτικό του Ντοστογιέφσκι, «αν ο Θεός δεν υπάρχει όλα μου επιτρέπονται» και να μην προσβάλουν την ανθρώπινη φύση. Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας.( Άρθρο2 & 1 του Συντάγματος μας). Το πρόβλημα απονομής της Δικαιοσύνης ανάγεται σε ένα πρόβλημα κοινωνικής και πολιτικής ηθικής. Οι αισθήσεις, τα αισθήματα, οι αντιλήψεις, οι παραστάσεις, είναι τα μέσα με τα οποία ο εξωτερικός κόσμος εισρέει στην ανθρώπινη συνείδηση. Ο άνθρωπος ως μέλος της φύσης, ως βιολογικό όν εξετάζεται πιο δραστήρια με την συμμετοχή των βιολογικών-φυσικών επιστημών, σε συνδυασμό βέβαια με τις κοινωνικές επιστήμες.
Φυσικά δεν υποστηρίζουμε μια καθαρά «ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΠΟΊΗΣΗ» και την επάνοδο σε οποιασδήποτε μορφή κοινωνικού Δαρβινισμού και Βιολογισμού. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικοπολιτικό όν και ως τέτοιο διαμορφώνεται από την κοινωνία όπως επίσης διέπεται από βιολογικές δομές και διαδικασίες. Η Απονομή της Δικαιοσύνης είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα και ως τέτοιο πρέπει να μελετάται, πολυεπιστημονικά, με επίκεντρο όμως την Ηθική η οποία εξελίσσεται (ως προς την περιφέρεια της) με την εξέλιξη της κοινωνίας. Το «ηθικό σκέπτεστε» δεν μπορούσε να γίνει γενικά αποδεκτό στην επιστημονική σκέψη και τα ηθικά προβλήματα της κάθε εποχής περιόριζαν σε μυστικότητα τις επιστημονικές έρευνες.
Αν σκεφτούμε πως η εποχή των κομπιούτερς και της ταχύρυθμης τεχνολογικής ανάπτυξης έχουν περιλάβει ως αντικείμενο μελέτης και την αναζήτηση της αλήθειας αλλά και μεθόδους παρακολούθησης που παραβιάζουν προσωπικά δεδομένα είναι απαραίτητη η ηθική δικλείδα ασφαλείας έναντι του τεχνολογικού ντετερμινισμού.
Χαρακτηριστικά ο JOSEPH WEIZENBAUM, καθηγητής των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ) καταφέρεται ενάντια στην κλίκα της στενοκέφαλης τεχνικής Ιντελιγκέντσιας χωρίς ηθικό κέντρο και θεωρεί ότι η διάδοση και χρήση άνευ όρων, στο θεσμό της Δικαιοσύνης ισοδυναμεί με πολιτιστική, πολιτική και ηθική καταστροφή.
Μια εποχή όπου ο δικαστής θα ήταν ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής που με τις τεχνικές μεθόδους θα αποσπούσε την αλήθεια και ταυτόχρονα θα δίκαζε ανατρέχοντας στην μνήμη του και θέτοντας την προδιαγεγραμμένη ποινή θα πρέπει να μείνει απλά ως όνειρο του σύγχρονου φυσικοεπιστημονισμού που στη θέση της ποιοτικής κρίσης θα έβαζε τον ποσοτικό υπολογισμό. Η τεχνικοποίηση της κοινωνίας, της ζωής και του ανθρώπου αντιβαίνει στο ίδιο το ηθικό κέντρο της ανθρώπινης κοινωνίας.
*Photo: Θανάσης Πάνου
