Η χρήση του τελικού –ν στη γλώσσα μας

Η χρήση του τελικού –ν στη γλώσσα μας

Σύμφωνα με τη Νεοελληνική Γραμματική, το τελικό –ν (ως κατάλοιπο της καθαρεύουσας και των αρχαίων ελληνικών) άλλοτε διατηρείται κι άλλοτε χάνεται

Στο οριστικό άρθρο «το(ν)»,» τη(ν)» (αιτιατική ενικού αρσενικού και θηλυκού)
στο αριθμητικό και αόριστο άρθρο «έναν» (αιτιατική ενικού αρσενικού)
στην προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου «αυτήν» και στον αδύνατο τύπο της «την»
στα άκλιτα «δεν»[1], «μην»[2]

Διατηρείται το τελικό ν, όταν η επόμενη λέξη αρχίζει:

από φωνήεν
από στιγμιαίο σύμφωνο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ)
από διπλό (ξ, ψ ).

Αντίθετα, δε διατηρείται όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από σύμφωνο εξακολουθητικό (γ, β, δ, χ, φ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ ).

Το τελικό – ν διατηρείται πάντα στο άρθρο «των», στην προσωπική αντωνυμία γ΄ προσώπου «αυτόν, τον[3]» και στο τροπικό επίρρημα «σαν».[4]

Βιβλιογραφία:
Νεοελληνική Γραμματική, Αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 1985 (σελ. 38, 39 § 47, 48).
Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου
Χρ. Κλαίρης & Γ. Μπαμπινιώτης, Γραμματική τής Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2005: Ελληνικά Γράμματα.
Αγ. Τσοπανάκης, Προβλήματα της Δημοτικής — Το τελικό -ν, Θεσσαλονίκη 1987.

__________________________________________________

[1] Το αρνητικό επίρρημα «δεν» πρέπει να διατηρεί το –ν σε περιπτώσεις που η έλλειψή του ενδέχεται να δημιουργήσει σύγχυση με το σύνδεσμο «δε».

[2] Διατηρεί ή αποβάλλει το τελικό –ν όταν ακολουθεί ρήμα ή αντωνυμία. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση ο τύπος είναι πάντα «μη».

[3] Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού της προσωπικής αντωνυμίας (αυτόν, τον) διατηρείται στον γραπτό λόγο πάντοτε, στον προφορικό όμως λόγο προφέρεται συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που ακολουθούν φωνήεντα ή τα: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ.»

[4] Σύμφωνα με τους Α. Τσοπανάκη, Χ. Κλαίρη και Γ. Μπαμπινιώτη πρέπει να γράφεται πάντοτε με -ν : 1) το αρσενικό άρθρο «τον», ώστε να ξεχωρίζει από το ουδέτερο «το», όπως συμβαίνει με την προσωπική αντωνυμία «τον» που γράφεται πάντοτε με ν για να διακρίνεται από το ουδέτερο «το» χωρίς το ν. 2) το θηλυκό άρθρο «την»

Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος