Γ’ Κλίση ουσιαστικών – Γραμματική Λατινικών

Γραμματική Λατινικών – Γ’ Κλίση ουσιαστικών

Του Άρη Ιωαννίδη

Γενικοί κανόνες

Η τρίτη κλίση περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα, όπως εξάλλου και η δεύτερη κλίση.

Συγκεκριμένα τα ονόματα αυτά:

1) στην ονομαστική του ενικού τελειώνουν σε ένα από τα φωνήεντα (a), e, ο ή σε ένα από τα ληκτικά σύμφωνα.

2) στη γενική του ενικού έχουν όλα κατάληξη -is: urb-s πόλη, gen. urb-is, mare (ουδ.) θάλασσα, gen. mar-is.

Επίσης:

1) ανάλογα με το χαρακτήρα του θέματός τους διακρίνονται σε :

α΄) φωνηεντόληκτα· όσα έχουν χαρακτήρα i

β΄) συμφωνόληκτα με χαρακτήρα άφωνο (b, p-c, g-d-t), υγρό ή έρρινο (1, r, m, n) ή συριστικό (s ή ν): bos (βόδι) (gen. bov-is)

2) τα φωνηεντόληκτα είναι πάντα ισοσύλλαβα: civis πολίτης (gen. civis), sedes έδρα (gen. sedis) ενώ τα συμφωνόληκτα είναι όλα περιττοσύλλαβα: rex βασιλιάς· (gen. regis).

Επίσης, από τα τριτόκλιτα ονόματα

1) τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν σε όλες τις πτώσεις τις ίδιες καταλήξεις. Άλλα είναι καταληκτικά, δηλ. έχουν στην ενική ονομαστική την κατάληξη s, ενώ άλλα είναι ακατάληκτα χωρίς καμιά κατάληξη στην ενική ονομαστική: dux ηγεμόνας (από το duc-s), gen. duc-is, consul ύπατος, gen. consŭl-is…

2) τα ουδέτερα έχουν τις ίδιες καταλήξεις με τα αρσενικά και θηλυκά μόνο στη γενική, τη δοτική και την αφαιρετική (ενικού και πληθυντικού), και είναι όλα ακατάληκτα, δηλ. δεν έχουν καμιά κατάληξη στην ονομαστική του ενικού: anĭmal ζώο, gen. animāl-is, mare…

Από τα τριτόκλιτα ονόματα

1) άλλα είναι μονόθεμα, καθώς σχηματίζουν όλες τις πτώσεις από ένα θέμα: dux (από το duc-s), gen. duc-is…

2) άλλα είναι διπλόθεμα, καθώς σχηματίζονται από δύο θέματα, ένα στην ονομαστική και κλητική και άλλο για τις άλλες πτώσεις: homo άνθρωπος, gen. homin-is…

Άρα, για γνωρίζουμε σε ποια από τις παραπάνω κατηγορίες πρέπει να κατατάξουμε το τριτόκλιτο ουσιαστικό, οφείλουμε να γνωρίζουμε απαραιτήτως και τη γενική του.

Βασικές καταλήξεις ουσιαστικών της γ’ κλίσης:

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ΑΡΣΕΝΙΚΟ-ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ

ΟΝΟΜ -s,-r,-x …. -c-a-l-e-n-t-ar-ur-us

ΓΕΝ -is -is

ΔΟΤ -i -i

ΑΙΤ -em -c-a-l-e-n-t-ar-ur-us

ΚΛ -s,-r,-x… -c-a-l-e-n-t-ar-ur-us

ΑΦ -e -e

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ΟΝ -es -a/-ia

ΓΕΝ -um/-ium -um/-ium