«Το ολοκαύτωμα στη Γάζα μέσα από την ποίηση» της Κατερίνας Φωτιάδου«Το ολοκαύτωμα στη Γάζα μέσα από την ποίηση»

horizontal-bar-posts-small
Κατερίνα Φωτιάδου 

Γράφει η Κατερίνα Φωτιάδου
horizontal-bar-posts-small

Όσο κι αν η πρόταξη στερεοτύπων ακυρώνει την εικόνα που έχουμε για ένα καλλιτέχνη, εν τούτοις ο «εθνικός» Παλαιστίνιος ποιητής του εικοστού αιώνα αποτελεί μια περίπτωση δημιουργού η οποία ανήκει στην περίπτωση της Ανατολής.

Αποδογματίζει την παλαιστινιο-ισραηλινή διένεξη και αποθρησκειοποιεί τις δύο θρησκείες, γιατί το αίμα δεν έχει εθνικότητα και θρησκεία. Μανάδες από εδώ μανάδες και από εκεί. Παλαιστίνιες μανάδες και Ισραηλινές μανάδες, ντυμένες στα χρώματα του πένθους, στην πιο κακή στιγμή της ζωής, να κηδέψουν τα ίδια τα σπλάχνα τους, τα ίδια τα παιδιά τους.

Λαϊκός και αφηγηματικός ο Παλαιστίνιος ποιητής Μαχμούντ Νταρουίς, προέκρινε την προφορικότητα και τη δημόσια απαγγελία, αφού αισθανόταν κομμάτι του ενός και ενιαίου αραβικού πολιτισμού. Μέλος του Κομμουνιστικού κόμματος του Ισραήλ , με σπουδές στη Μόσχα, άντλησε από την παιδεία του σοβιετικού πολιτισμού και αναμετρήθηκε με το ανάστημα του Μαγιακόφσκι.

 «Εκεχειρία, εκεχειρία./Καιρός να δοκιμάσουμε τις θεωρίες:/μπορούν τα ελικόπτερα να γίνουν άροτρα;/Τους είπαμε: Εκεχειρία, εκεχειρία,/για να δούμε τις προθέσεις/ Η ουσία της ειρήνης/ Μπορεί να αφομοιωθεί από την ψυχή./

Ύστερα μπορούμε να συναγωνιστούμε/ στον έρωτα της ζωής/ Με ποιητικές εικόνες/.

Απάντησαν: «Δεν ξέρετε/ πως η ειρήνη αρχίζει πρώτα μέσα στον καθένα,/αν θέλετε ν ανοίξετε την πύλη/του οχυρού της αλήθειας μας;/Είπαμε λοιπόν,/ Κι ύστερα;»

Η ετερότητα του Μαχμούντ Νταρουίς κρατάει από τους Αισχύλειους «Πέρσες» και τις Ευριπίδειες «Τρωάδες» οπότε ο ξένος κι εν προκειμένω εχθρός γίνεται ο καθρέφτης, που καθρεφτίζει τα λάθη, τα σφάλματα, τις ανακολουθίες, τις εμμονές, τις ταυτότητες, τις ταυτοποιήσεις, τα μετεικάσματα, τις μεταισθήσεις, τις παραισθήσεις.

Η «Ωδή στο Νέο Μεσολόγγι» του Αντώνη Γκάντζη – σε τέσσερις ενότητες – με εμβόλιμους σολωμικούς στίχους από τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», συντονίζει την αυτοβιογραφία του με τη βιογραφία μιας δεκατετράχρονης Παλαιστίνιας, που τρέχει αλαφιασμένη στους βομβαρδισμένους δρόμους. Ιστορική αναφορά του η πολιορκία της Γάζας, η οποία έγινε το 2009, και από τότε – πέντε χρόνια μετά – σαν να μην άλλαξε τίποτα. Τα ισραηλινά στρατεύματα εξακολουθούν να βομβαρδίζουν σχολεία και νοσοκομεία γιατί υποτίθεται στα υπόγειά τους κρύβονται πολεμιστές της Χαμάς. Μάνες δεν φέρνουν τα παιδιά τους στον κόσμο, αλλά κοιλοπονούν έμβρυα θανάτου… 

«Ωραίοι καιροί τα σπίτια μας απέναντι- τα ιερά αντίκρυ τότε!/Μόνον η γλώσσα το δέρμα και τα ρούχα ξεχώριζαν/ όμως τα μάτια και οι ψυχές μας Ένα σαν το μοναδικό Θεό που τα’πλασε/μια προσευχή να πέμπουν στα ουράνια.»

Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια, ο Αντώνης Γκάντζης, έχει συνυπάρξει με τους αραβόφωνους μουσουλμάνους, γι αυτό τα αραβικά είναι η μουσική της φρίκης των αμάχων.

Οι «Ελεγείες της Ανατολής» του Χρήστου Τουμανίδη – σε τρία μέρη – ξανακυκλοφορούν σε δεύτερη έκδοση ένα χρόνο μετά την πρώτη. Οι πρώτοι στίχοι του πρώτου ποιήματος προαναγγέλλουν το θέμα και την οπτική του.

«Ένα ποίημα να γράψω μου ζήτησαν/ για την επίγεια Κόλαση./Που την είπαν: Λωρίδα της Γάζας./Που τη λένε: Ναχάλ, Ερέζ και Τζενίν».

Ο τόνος του ποιήματος λυρικός, χωρίς όμως να συστρέφεται ως ουροβόρος όφις αποκλειστικά γύρω από το εικονοκλαστικό του οπλοστάσιο.

«Και τι παραμύθια να πω στα παιδιά;» αναρωτιέται στην αρχή του ποιήματος. Και απαντά παρακάτω:

«Χίλιες και μια νύχτες δίχως ουρανό./Η Σεχραζάτ και ο Αλαντίν δεν ζούνε πια./Αλλά, μέσα στο χαλασμό εμείς/-στα καταφύγια, στις άναστρες νύχτες-/πρέπει να ψιθυρίσουμε,/τα νέα παραμύθια στα παιδιά.»

____________________________

Πηγές

-MahmoudDarwish, Σε κατάσταση πολιορκίας, μτφρ. Αγγελική Σιγούρου, εκδόσεις Μαΐστρος.

-Αντώνης Γκαντζής, Ωδή στο νέο Μεσολόγγι, εκδόσεις Αρμός

-Χρήστος Τουμανίδης, Οι ελεγείες της Ανατολής, εκδόσεις Κουκκίδα