«Η εκπαιδευτική τηλεόραση κι ο ρόλος της»
Γράφει ο Άρης Ιωαννίδης
Πόσες φορές δεν έχουμε αναπολήσει με νοσταλγία τα μεσημέρια κι απογεύματα εκπαιδευτικής τηλεόρασης, που κάποτε μας πρόσφερε αφειδώς η κρατική τηλεόραση; Όταν ακόμη τα τηλεσκουπίδια δεν είχαν κατακλύσει κάθε γωνιά της τηλεοπτικής οθόνης και κατ’ επέκταση της ζωής μας. Όταν ακόμη τα ΜΜΕ, με κύριο εκφραστή τους την τηλεόραση, φρόντιζαν να είναι συμπληρωματικός – εν μέρει – του σχολείου φορέας γνώσεων. Όταν οι επιλογές μας, όσον αφορά τα κανάλια, ήταν λίγες, αλλά οι προσφορές της αναρίθμητες.
Μέσα, λοιπόν, στο «γκρίζο» της οθόνης – λόγω έλλειψης χρωμάτων κι όχι ουσίας, όπως σήμερα – μαθαίναμε ότι κάποιοι πραγματικά φρόντιζαν να αποκομίζουμε γνώσεις, εμπειρίες, εικόνες … μέσα από τη μοναδική ίσως διέξοδο ψυχαγωγίας και χαλάρωσης των παιδικών μας χρόνων, την τηλεόραση. Ατέλειωτα παιχνίδια, ψυχαγωγικές εκπομπές, τηλεπαιχνίδια γνώσεων, εκμάθηση ξένων γλωσσών, εκπομπές που μας έφερναν σ’ επαφή με το παρελθόν και τις ρίζες μας. Όλα αυτά χάθηκαν. Τώρα πλέον η μεσημεριανή ραστώνη – κι όχι μόνο – συνοδεύεται από αλόγιστη κακοποίηση της αισθητικής μας, μετατρέποντάς μας σε αδηφάγα για κουτσομπολιό όντα…
Το χρώμα, τα εφέ και το τρισδιάστατο της υπερσύχρονης οθόνης της εποχής μας έφερε στην ψυχή μας και το πνεύμα μας το ατέλειωτο «μαύρο». Οι επιλογές πλέον πολλές, αναρίθμητες θα έλεγα. Η ουσία όμως; Αυτή δείχνει να χάθηκε στο λαβύρινθο της τεχνολογίας, του καταναλωτισμού, του υλισμού, της απάθειας…
Τι ευθύνεται για αυτήν την ανησυχητική κατάσταση; Το να μιλήσουμε για έλλειψη ηθικής και πνευματικών ερεισμάτων, για ανυπαρξία σωστής καθοδήγησης, για απόλυτη κυριαρχία του καταναλωτικού τρόπου ζωής είναι το μόνο εύκολο.
Ακούγεται έντονα το τελευταίο η προσπάθεια επαναφοράς της εκπαιδευτικής τηλεόρασης. Αναρωτιέμαι τι απήχηση μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση οφείλουμε όλοι μας να επικροτήσουμε κάθε ανάλογη προσπάθεια και να ενθαρρύνουμε με τον τρόπο μας και τα μέσα που διαθέτουμε οποιονδήποτε επιχειρεί κάτι ανάλογο . Το ζητούμενο, όμως, είναι κατά πόσο η σημερινή – τηλεοπτική – κοινωνία είναι έτοιμη να δεχθεί κάτι τέτοιο στους κόλπους της. Κατά πόσο η νωθρή – για να μην πω – ναρκωμένη συνείδηση του σημερινού τηλεθεατή έχει αφήσει έστω λίγο χώρο στα ενδιαφέροντά του για κάτι τόσο υγιές.
Ίσως, όμως, και οι υποχρεώσεις στις οποίες καλείται σήμερα το παιδί να αντεπεξέλθει, δεν του αφήσουν και πολλά χρονικά περιθώρια να ασχοληθεί, να παρακολουθήσει έστω και λίγο τα προγράμματα μιας μελλοντικής εκπαιδευτικής τηλεόρασης. Εκτός αυτού, η «θυσία» του ελάχιστου ελεύθερου χρόνου του στο «βωμό» του διαδικτύου, μάλλον θα αποτελέσει έναν ακόμη αποτρεπτικό παράγοντα.
Κατά πόσο, λοιπόν, μπορεί να σταθεί ακόμη κι ο τίτλος «εκπαιδευτική τηλεόραση» σ’ ένα περιβάλλον ανοίκειο προς καθετί που προάγει την «ελεύθερη» γνώση; Και λέγοντας, βεβαία, «ελεύθερη» γνώση εννοούμε εκείνη τη μορφή γνώσης που ικανοποιεί την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου για μόρφωση κι εξέλιξη, κι όχι βεβαία την τυποποιημένη, καθοδηγούμενη, ωφελιμιστική γνώση που το υπάρχον σύστημα προωθεί.
Τα κριτήρια μας έχουν αλλάξει. Η εποχή μας έχει αλλάξει. Εμείς έχουμε αλλάξει. Μέσα, λοιπόν σ’ αυτόν τον κυκεώνα των αλλαγών κατά πόσο μπορεί να αλλάξει – προς το καλύτερο – η τηλεόρασή μας; Τα συμπεράσματα δικά σας…
