«Ψυχοσωματικές… ευθύνες»
Γράφει η Ευτυχία Κανάρη
Οκτώβριος του 2012. Στο νοσοκομείο για μέρες, λόγω χειρουργείου της μητέρας μου.
Η κυρία Ευαγγελία· η γυναίκα του διπλανού κρεβατιού.
Κατά τη διάρκεια κάποιας νυχτερινής νοσηλείας, περίμενα έξω από το δωμάτιο με τους υπόλοιπους συνοδούς των ασθενών του δωματίου – τον σύζυγο μιας κοπέλας που μόλις είχε γεννήσει και τον γιο τής κυρίας Ευαγγελίας. Εκεί έμαθα πως η 76χρονη γυναίκα μόλις είχε χειρουργηθεί για καρκίνο στο εξωτερικό μέρος των γεννητικών της οργάνων.
Τις επόμενες ώρες τριγυρνούσαν στο μυαλό μου σκέψεις για την κατάστασή της. Προσπαθούσα να κάνω εικασίες για το ποια να ήταν άραγε η αιτία, από ψυχοσωματικής άποψης, που οδήγησε εκείνη τη γυναίκα να νοσήσει από καρκίνο στα γεννητικά της όργανα.
Πρόσφατα τότε είχα διαβάσει ένα άρθρο που έλεγε πως ο καρκίνος είναι η τέλεια λύση που βρίσκει ο εγκέφαλός μας, καθώς όλοι οι καρκίνοι προκαλούνται και ενεργοποιούνται από έντονες και βίαιες εσωτερικές συγκρούσεις που τις βιώνουμε χωρίς να τις εκφράζουμε και η φύση της εσωτερικής σύγκρουσης καθορίζει την περιοχή του εγκεφάλου που θα πληγεί και το όργανο στο οποίο θα εντοπιστεί η ασθένεια. Κι αυτό επειδή η λύση που βρίσκει ο εγκέφαλος για να απαλλάξει τα όργανα που βάλλονται από τις βίαιες εσωτερικές συγκρούσεις, είναι η εντολή παραγωγής καρκινικών κυττάρων σε αυτά, λόγω του ότι τα καρκινικά κύτταρα έχουν πολλαπλάσιες επιδόσεις από τα κανονικά κύτταρα.
Κοιτούσα, λοιπόν, την κυρία Ευαγγελία και σκεφτόμουν… «Τα γεννητικά όργανα μιας γυναίκας έχουν να κάνουν με την αποβολή των ούρων, με τη σεξουαλικότητά της και με την αναπαραγωγή. Εκείνη είναι αρκετά μεγάλη για να την απασχολεί η σεξουαλική πλευρά ώστε να φτάσει τώρα πια να αρρωστήσει γι’ αυτό. Επομένως μένουν τα άλλα δύο· ενδεχομένως και να υπάρχει κάτι που να μην μπορεί να αποβάλει, το οποίο θα μπορούσε και να έχει σχέση με τα παιδιά της. Κάτι τέτοιο ίσως θα εξηγούσε το γιατί να νοσήσει το όργανο της αποβολής των ούρων και συνάμα της αναπαραγωγής.». Σημείωσα τις σκέψεις μου στο μπλοκάκι μου.
Αργά την επόμενη νύχτα, η κυρία Ευαγγελία δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Συζητούσε με την αποκλειστική της νοσοκόμα.
Η νοσοκόμα τη ρώτησε «θέλετε να σας φέρω ένα παυσίπονο για τη νύχτα ή αντέχετε;». Και η κυρία Ευαγγελία τής απάντησε, δίνοντας συγχρόνως και σε εμένα την απάντηση στις εικασίες μου…
«Όχι, δεν πονάω από την εγχείριση… Η ψυχή μου πονάει πιο πολύ. Αν ήξερες, κορίτσι μου, τι πέρασα εγώ… Ήμουν γερή και γέρασα απότομα, όταν έχασα τον γιο μου από καρκίνο πριν από ένα χρόνο· παλικάρι, πατέρα τριών μικρών παιδιών… Πώς να βγάλει τον πόνο από μέσα της μια μάνα που χάνει το παιδί της; Πώς;…».
Έμεινα ξαπλωμένη στην πολυθρόνα του συνοδού, ασάλευτη, να κοιτάζω το ταβάνι και να σκέφτομαι για ακόμα μια φορά πόσο απόλυτα συνδεδεμένο είναι το σώμα μας με την ψυχή μας. Πώς βρίσκει τους τρόπους να εξωτερικεύει αυτά με τα οποία παλεύουμε μέσα μας… Πώς το σώμα τής κυρίας Ευαγγελίας είχε βρει τον τρόπο να εξωτερικεύσει εκείνη την τελευταία φράση της…
Πιστεύω πως αν μας μάθαιναν από μικρά παιδιά να δίνουμε την απαραίτητη σημασία στις εκδηλώσεις τού σώματός μας, και πρωτίστως στην αναγνώριση, την παραδοχή και την έκφραση των συναισθημάτων μας, πολλές δυσάρεστες εκβάσεις θα μπορούσαμε να υπερπηδήσουμε, πολλές περιπτώσεις παθήσεών μας θα καταφέρναμε να γιατρέψουμε οι ίδιοι και πολλές ίσως θα καταφέρναμε να αποφύγουμε, με το να προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε συνειδητά τις ρίζες τους μέσα μας.
Εκείνες οι στερεότυπες εκφράσεις όπως «μα άνθρωπος καλοζωισμένος, γυμνασμένος, τρεφόταν σωστά, δεν έπινε και δεν κάπνισε ποτέ του και να πάθει καρκίνο;» (ή τέλος πάντων ό,τι άλλο), ή ακόμα και «μα τόσο καλός άνθρωπος, δεν πείραξε ποτέ του ούτε κουνούπι, πόσο άδικο να αρρωστήσει έτσι…» δεν έχουν κατ’ εμέ καμιά λογική βάση. Και φυσικά δεν έχουν και τέλος… Γιατί όλο αυτό το αίσθημα της αδικίας σε αυτές τις περιπτώσεις, προκαλεί θυμό, πίκρα, κακία -είτε στον ίδιο τον πάσχοντα είτε στους γύρω του- όπου αυτά με τη σειρά τους εκφράζονται επίσης στο σώμα και αυτός ο κύκλος εν τέλει, τις περισσότερες φορές, δεν λέει να κλείσει…
Καταλήγω για ακόμα μια φορά στο ίδιο συμπέρασμα: δική μας η ευθύνη, όπως για τόσα και τόσα, και για τις σωματικές μας παθήσεις.
Ίσως και να σκέφτεται κάποιος πως κάποια ζητήματα υγείας δεν ευσταθεί λογικά το να συνδέονται με τις εσωτερικές μας συγκρούσεις. Κι εγώ το σκεφτόμουν έτσι παλιότερα. Αλλά ακόμα και για εκείνο το διάστρεμμα που είχα πάθει κάποτε, τόσο ανόητα –ούτε καν έπεσα, πήρα σωστά το βήμα, κατέβηκα το σκαλοπάτι, ευθυγραμμίστηκε το πόδι μου κι όμως έπειτα λύγισε– δεν θεωρώ επ’ ουδενί πως δεν έχει καμιά σχέση με το γεγονός τού ότι εκείνη ακριβώς την εποχή σκεφτόμουν και γνώριζα καλά πως όλα οδηγούσαν στην απόφαση να αφήσω το σπίτι στο οποίο ζούσα στην Αθήνα, ενώ μέσα μου πάλευα με την ιδέα αυτή, καθώς δεν ήθελα διόλου να κάνω αυτό το βήμα. Κι έτσι, ο έντονος πόνος που μου προκαλούσε έπειτα το να προσπαθώ να κάνω ένα βήμα στην πραγματικότητα, με έφερε αντιμέτωπη με τη συνειδητοποίηση και της εσωτερικής μου κατάστασης.
Κάθε φορά που προβαίνουμε και συχνά εμμένουμε σε δηλώσεις όπως «δεν μπορώ να το χωνέψω», «μου κάθεται στον λαιμό», «μου έπρηξε το συκώτι», «μου έσπασε τη χολή», «μου κόβονται τα πόδια», «μου έχει δέσει τα χέρια», και άλλες τέτοιες εικονικές δηλώσεις, είναι χρήσιμο να θυμόμαστε πως ο εγκέφαλός μας δεν κάνει καμιά διάκριση ανάμεσα σε μια πραγματική και μια φανταστική, εικονική ή συμβολική πληροφορία. Οπότε είναι πολύ πιθανό να σωματοποιήσει αυτές τις πληροφορίες ή, για να επιλύσει τα ζητήματα της όποιας ανισορροπίας προκύπτει από την εσωτερική μας σύγκρουση, να ξεκινήσει πρόγραμμα παραγωγής πεπτικών υπερκυττάρων -δηλαδή καρκινικών κυττάρων- ώστε να επωφεληθεί ο οργανισμός από τις ανώτερες επιδόσεις τους σε σχέση με τα κανονικά κύτταρα. Δεν υπάρχει τίποτα παράλογο ή άδικο ή ακατανόητο σ’ αυτό. Πρόκειται για μια ευφυή και υπεύθυνη δράση του σώματός μας.
Δική μας ουσιαστικά η ευθύνη για τη φροντίδα και του σώματός μας. Κι όταν ο υπεύθυνος είναι ένας και μάλιστα ο εαυτός μας, ξέρουμε πού να επικεντρωθούμε και δεν χρειάζεται να χανόμαστε μέσα σε αισθήματα αδικίας, κακίας, θυμού και πολλές φορές εκδίκησης. Μέσα μας ανοίγει και κλείνει ο κύκλος αυτός. Κι αυτό είναι αρκετά δίκαιο… Μα και διαχειρίσιμο.
Είναι το περιεχόμενο που καθορίζει τους λεκέδες ενός δοχείου, τη διάβρωσή του, τη φθορά του ή την καθαρότητα και την καλή του κατάσταση από το εσωτερικό του. Είναι η οξύτητα, η πυκνότητα, η θερμοκρασία, η καθαρότητα, και ό,τι άλλο έχει να κάνει με την ποιότητα, την κατάσταση και τις συνθήκες τού περιεχομένου.
Το δοχείο μας είναι το σώμα μας και αυτό που καθορίζει την κατάστασή του από το εσωτερικό του, είναι η ποιότητα των σκέψεων και των συναισθημάτων μας. Με αυτή τη συνειδητοποίηση ως αρχή, η αυτοΐαση δεν είναι κάποιο ανεξήγητο «θαύμα», είναι μια συνειδητή επιλογή.
