«7 τελευταίες συμβουλές πριν από την εξέταση της Ν. Λογοτεχνίας» του Χρήστου Χαρακόπουλου

1.Τι πρέπει να προσέξετε για κάθε συγγραφέα στην τελική επανάληψη:

Βιογραφικά συγγραφέων
Θέματα – επιρροές
Τεχνοτροπίες (ρεαλισμός, νατουραλισμός, υπερρεαλισμός, συμβολισμός)
Χαρακτηριστικά γραφής
Αφηγηματικές τεχνικές – αφηγηματικοί τρόποι
Γλώσσα – εκφραστικά μέσα
2. Μόλις πάρετε τα θέματα

Ρίχνετε μια γρήγορη ματιά στα θέματα και ορίζετε το χρόνο που θα αφιερώσετε στο καθένα. Στις εξετάσεις δίδεται απόσπασμα πεζού κειμένου ή ποίημα ενός συγγραφέα και τέσσερα ερωτήματα (Α-Δ). Προσέξτε ποιες ερωτήσεις απαιτούν μεγαλύτερη ανάπτυξη και δίνουν περισσότερες μονάδες, για να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο για την απάντηση και τεκμηρίωσή τους. Πολλές ερωτήσεις έχουν υποερωτήματα. Προσέξτε μην παραλείψετε να απαντήσετε σε κάποιο υποερώτημα.

Μορφή θεμάτων

3. Ερώτημα Α.:

Συνήθως η πρώτη ερώτηση είναι σχετική με τον συγγραφέα και τα γραμματολογικά στοιχεία που προκύπτουν από το κείμενο. Θα σας ζητηθεί να εντοπίσετε μέσα στο κείμενο βιογραφικά στοιχεία, θέματα από τα οποία εμπνέεται ο συγγραφέας ή στοιχεία της τεχνοτροπίας που ακολουθεί.

4. Ερωτήματα Β1. Β2.: οι ερωτήσεις αυτές έχουν σχέση με τη δομή, την επαλήθευση ή τη διάψευση μιας κρίσης, τις αφηγηματικές λειτουργίες ή τις επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης. Εδώ, οφείλετε να διαβάσετε προσεκτικά το ζητούμενο και να εντοπίσετε την απάντηση μέσα στο κείμενο που σας δίνεται. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στους αφηγηματικούς τρόπους, τις αφηγηματικές τεχνικές, τις τεχνικές γραφής, τη γλώσσα και τα χαρακτηριστικά γραφής. Οφείλετε, επίσης, να μπορείτε να εντοπίζετε στο κείμενο εκφραστικά μέσα.

5. Ερωτήματα Γ1. Γ2.

Συνήθως ζητείται σχολιασμός, σύντομη ανάπτυξη χωρίου του κειμένου ή χαρακτηρισμός προσώπου.

6. Ερώτημα Δ.

Δίδεται αδίδακτο κείμενο, στο οποίο ζητείται σχολιασμός, εντοπισμός ομοιοτήτων ή διαφορών.

7. Τελικές οδηγίες

Διαβάζετε προσεκτικά το θέμα, κατανοείτε το ζητούμενο ή τα ζητούμενα και τα εντοπίζετε μέσα στο κείμενο. Αποφύγετε να «παπαγαλίσετε» σημειώσεις ή χωρία από βοηθήματα. Η εξέταση της λογοτεχνίας απαιτεί κριτική ικανότητα, που σημαίνει ότι διαβάζετε το θέμα, κατανοείτε το ζητούμενο και βρίσκετε την απάντηση μέσα στο κείμενο.
Απαντάτε σε ό,τι σας ζητείται. Αποφύγετε φλυαρίες, σχολιασμούς άσχετους με το ζητούμενο και γενικότητες.
Προσέξτε τη δομή των απαντήσεων. Εφόσον εντοπίσατε μέσα στο κείμενο την απάντηση του ζητουμένου, πρέπει να την αναπτύξετε και να την τεκμηριώσετε σωστά. Αποφύγετε τις απαντήσεις της μιας παραγράφου, οι οποίες στην ουσία αποτελούν την περίληψη της απάντησης, εκτός αν η φύση της ερώτησης απαιτεί μια τόσο σύντομη απάντηση. Η απάντησή σας θα πρέπει να έχει αρχή (σύντομη εισαγωγή σχετική με το θέμα, στην οποία καλό είναι να αναφέρονται οι βασικές λέξεις «κλειδιά» που θα αναφερθούν στην ανάλυση, μέση (ανάπτυξη της απάντησης με δομημένες παραγράφους, τεκμηριωμένες με κειμενικές αναφορές) και αν είναι δυνατόν μία ανακεφαλαιωτική παράγραφο.
Προσέξτε την τεκμηρίωση των απαντήσεων. Κάθε απάντηση είναι σωστή, αρκεί να είναι τεκμηριωμένη. Όταν κάνετε κειμενικές αναφορές, χρησιμοποιείτε φράσεις, λέξεις μέσα από το κείμενο, οφείλετε να τις βάζετε εντός εισαγωγικών ή μέσα σε παρένθεση.
Αν σας ζητηθεί να εντοπίσετε και να αναπτύξετε συγκεκριμένο αριθμό στοιχείων (π.χ. τριών βιογραφικών) δε γράφετε περισσότερα. Αυτό εκλαμβάνεται ως αδυναμία κατανόησης του θέματος και ορθής απάντησης.
Στο ερώτημα Δ (παράλληλο αδίδακτο κείμενο) απαντάτε σ’ αυτό που σας ζητείται. Αν, για παράδειγμα, σας ζητηθεί να συγκρίνετε τα δύο κείμενα και να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές, γράφετε μία σύντομη εισαγωγική παράγραφο, στις επόμενες παραγράφους εντοπίζετε τις ομοιότητες ως προς το περιεχόμενο (εσωτερικά στοιχεία: θέμα, ήρωες, κ.ά.) και ως προς τη μορφή (εξωτερικά στοιχεία: λέξεις, μέτρο κ.ά.), στη συνέχεια γράφετε τις διαφορές (ως προς το περιεχόμενο και τη μορφή) και ολοκληρώνετε με μία ανακεφαλαιωτική παράγραφο. Μην ξεχνάτε να τεκμηριώνετε κάνοντας κειμενικές αναφορές. Προσοχή, αν σας ζητηθεί να βρείτε μόνο ομοιότητες, γράφετε μόνο ομοιότητες, όχι διαφορές.
Τέλος, να θυμάστε ότι η εξέταση της λογοτεχνίας δεν παύει να είναι εξέταση ενός φιλολογικού μαθήματος. Η σωστή ορθογραφία, σύνταξη και έκφραση, όπως και η παρουσίαση ενός επιμελημένου γραπτού, προδιαθέτουν τον βαθμολογητή να δώσει μία υψηλή βαθμολογία!