«Βασανιστήρια»
Γράφει ο Θανάσης Πάνου
Το απάνθρωπο πρόσωπο της κοινωνίας αντανακλάται στην απόσπαση της ομολογίας, που η ανθρώπινη εφευρετικότητα δημιούργησε με μα κοσμογονία βασανιστηρίων. Κατά το προεπαναστατικό γαλλικό δίκαιο, υπήρχε δικονομικός κανόνας κατά τον οποίο η ασχήμια του κατηγορούμενου δημιουργούσε εις βάρος του έντονες υποψίες ενοχής. Αν δυο άτομα ήταν εξίσου ύποπτα για την διάπραξη κάποιου εγκλήματος, εκείνος που θα βασανιζόταν πρώτος για να ομολογήσει (τα βασανιστήρια ήταν ο νόμιμος τρόπος απόσπασης της ομολογίας που ήταν η βασίλισσα των αποδείξεων) ήταν ο πιο άσχημος από του δύο. Η σχέση μεταξύ εξωτερικής εμφάνισης, σωματικής κατασκευής και ψυχικής ασθένειας απασχόλησαν τους θεωρητικούς μέχρι και την εποχή μας. Κατά τον 17ο αιώνα, ο DELLA PORTA πίστεψε πως κατάφερε να αποδείξει τη σχέση μεταξύ της φυσιογνωμίας των εγκληματιών και της κεφαλής αγρίων θηρίων. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί η «Φυσιογνωμική» ως ιδιαίτερος κλάδος.
Η Ευρώπη άφησε μια μεγάλη παράδοση από φρικιαστικά εγκλήματα. Από τους φράγκους και τους ενετούς ήσαν γνωστά, η φάλαγγα, η στρέβλα, η τριχοκρεμάλα και η ανθοδέσμη (ένα πολλαπλό βασανιστήριο που περιλάμβανε κρέμασμα, τρύπημα κάτω από τα νύχια, φάλαγγα, κάψιμο, εξαρθρώσεις κ.α). Από την ιερά εξέταση ήταν γνωστά, ο διαμελισμός, το σταδιακό κόψιμο των μερών του σώματος κ.α. Οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τα διδάγματα που απόκτησαν στο πέρασμα τους από την Περσία: τη μαστίγωση, τη δερματοστιξία (κάψιμο με πυρωμένο σίδερο) την τύφλωση, τον ακρωτηριασμό κ.α.
Εκεί που ο άνθρωπος, όταν λέει πως είναι και εκείνος ζώο, προσβάλλει τα κτήνη, δείχνει μια πρωτότυπη φαντασία. Σε πολλά μέρη είχαν ένα ειδικό κούτσουρο για να δένουν και να χτυπούν δημόσια. Αν ομολογούσε η αποκάλυπτε την αλήθεια -κατά τον Μακρυγιάννη- όσες και αν ήταν οι πληγές ο δαρμένος ζούσε αν αμέσως τον τύλιγαν σε φρεσκοδαρμένο προβάτινο τομάρι. Ένας άλλος τρόπος «αγαπητός» που ήταν σε χρήση στη Τουρκοκρατία και επί αιώνες στην Ευρώπη ήταν η «ανακριτική μέθοδος του γάτου». Για να εξαναγκάσουν π.χ την γυναίκα του κουρσάρου να ομολογήσει την έγδυναν και τν έβαζαν σε μια νησιώτικη βράκα, αφού προηγουμένως έδεναν τα μπαντζάκια. Έσφιγγαν ύστερα το πάνω μέρος γύρω από το λαιμό αφου έβαζαν μέσα ένα γάτο και άρχιζαν να χτυπούν με μια βέργα. Οι τούρκικες φυλακές που χρησιμεύουν και ως τόπος για «Ανάκριση» ήσαν εφοδιασμένες με όλα τα κατάλληλα σύνεργα, όπως οι παλαιές φυλακές της Ευρώπης, με γάντζους, κούτσουρα, καρφιά, τανάλιες, κρεμάλες κ.α. Ένας άλλος συνηθισμένος βασανισμός ήταν και ο χορός στο στήθος. Ξάπλωναν το θύμα ανάσκελα , έβαζαν τα πόδια του σε ένα κούτσουρο , το έδεναν από το λαιμό με αλυσίδες βαριές και με χαλκάδες στο δάπεδο, έβαζαν στο στήθος του μια πέτρινη πλάκα ή μια σανίδα και έπειτα ανέβαιναν και χόρευαν. Βέβαια αυτά είναι ένα μικρό απάνθισμα των βασανισμών που γίνονταν στους Έλληνες. Ενώ διατυπώνονται θεωρίες και κοινωνικά συμβόλαια για το φυσικό δικαίωμα του ανθρώπου για ελευθερία, ισότητα και δικαιοσύνη, παράλληλα επιβιώνουν οι χειρότερες μορφές βασανιστηρίων με νέα προσωπεία ακόμη και στην εποχή μας.
Παρά την ύπαρξη των Ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην εποχή μας υπάρχει κατάφωρη παραβίασή τους και σε αυτό συμπράττει και η επιστημονική – τεχνολογική εξέλιξη. Σήμερα γνωρίζουμε πως υπάρχουν βασανιστήρια που απευθύνονται στο σώμα, στην ψυχή και εκείνα τα οποία «πρέπει» να συμβούν χωρίς να αφήσουν ορατά σημάδια. Αυτά συμβαίνουν συνήθως σε χώρες που έχουν υπογράψει τη σύμβαση για την πρόληψη των βασανιστηρίων (όπως η Τουρκία) και οι οποίες θέλουν να αποσπάσουν ομολογίες χωρίς να αφήσουν ίχνη. Στο Ιράν συνήθιζαν να βάζουν τους ανθρώπους σε ένα μικρό σκοτεινό κελί με οθόνη πάνω από το κεφάλι τους στην οποία προβάλλονται πραγματικά βασανιστήρια σε γυναίκες και παιδιά (θα συμβεί το ίδιο και στην οικογένεια του, τονίζεται, και ο ύποπτος υπογράφει ότι του ζητήσουν). Συνοπτικά αναφέρουμε «μοντέρνες» μεθόδους.
Σωματικά βασανιστήρια. Έχουν προστεθεί στους γνωστούς ξυλοδαρμούς με τα χέρια, πόδια, κλομπ, μαστίγια και τα ηλεκτροφόρα σύρματα.
Σεξουαλικά εγκλήματα. Βιασμοί, χρησιμοποίηση μπουκαλιών, διάρρηξη του κόλπου με κλομπ, ανασκολοπισμοί… η καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Ηλεκτροσόκ. Γίνονται με ηλεκτρόδια που τοποθετούνται σε διάφορα μέρη του σώματος –κυρίως στη γενετική χώρα– αλλά και σε άλλα ευαίσθητα αισθητήρια όργανα.
Κρέμασμα. Αυτός ο συνήθης τρόπος βασανισμού, σήμερα ονομάζεται ως το «σύνδρομο του ψυχρού ώμου», από τους έντονους πόνους στις αρθρώσεις.
Εικονικές εκτελέσεις. Ψυχολογική πίεση ενώ βιώνεται η αίσθηση του τέλους. Με κλειστά μάτια νοιώθει το όπλο στο σώμα του ο βασανιζόμενος, αυτό χτυπά, χωρίς όμως να εκπυρσοκροτήσει. Στην ουσία βιώνει ο κρατούμενος τον επικείμενο θάνατό του.
Βύθιση. Αργό βύθισμα του κεφαλιού σε βρώμικο κρύο ή καυτό νερό ώσπου να προκληθούν ασφυκτικά φαινόμενα. Γίνεται ιδιαίτερα σε χώρες τις Λατινικής Αμερικής και στο Ιράν. Ονομάζεται SUB MARINO.
Γυάλινος κώδων. «Μοντέρνα» μέθοδος , όπου τοποθετείται γυάλινος κώδωνας που η αναπνοή μπορεί να γίνει από μικρό σωλήνα. Ο ύποπτος ιδρώνει τόσο ώστε ο ιδρώτας φθάνει ως τη μέση της γάμπας. Το θύμα υφίσταται ηλεκτρολυτικές διαταραχές.
Ραδιενεργά ποτά. Η επιστήμη στην υπηρεσία των βασανιστών. «Πολιτισμένα» τελειώνει η Ανάκριση, με ένα ποτό και τσιγάρο (το λεγόμενο Αιράν) το οποίο είναι γιαούρτι διαλυμένο σε νερό στο οποίο έχουν ρίξει ραδιενεργές ουσίες οι οποίες δραστηριοποιούνται ύστερα από δέκα ημέρες όταν ο ύποπτος βρίσκεται στο σπίτι του θεωρώντας ότι έχει τελειώσει η ανάκριση. Με τρομαχτικούς πόνους αρχίζει η διάσπαση του σωματικού λευκώματος και επέρχεται θάνατος από ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια (συνηθισμένη μέθοδος στο Ιράκ).
