«Αφιέρωμα στον Νέλσον Μαντέλα»
Γράφει η Κατερίνα Φωτιάδου
Ο Νέλσον Μαντέλα Nelson Rolihlahla Mandela, γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1918 στο χωριό Μβέζο (Mvezo) ή, κατ’ άλλες πηγές στο Τράνσκεϊ της Νότιας Αφρικής και απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου 2013. Ήταν επαναστάτης ενάντια στο καθεστώς Απαρτχάϊντ της Νότιας Αφρικής και στη συνέχεια πολιτικός και ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής 1994-1999).
Δικηγόρος στο Γιοχάνεσμπουργκ, έγινε μέλος του ANC το 1944. Πήγε στο Γιοχάνεσμπουργκ επειδή οι γονείς του ήθελαν να τον παντρέψουν χωρίς να το θέλει αυτός. Για 20 χρόνια τέθηκε επικεφαλής στη μεγάλη εκστρατεία κατά της ρατσιστικής πολιτικής της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής. Ήταν ο πρώτος έγχρωμος, δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Πριν να εκλεγεί πρόεδρος, ήταν από τους επικεφαλής του κινήματος κατά του Απαρτχάϊντ και ενεργό μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου ANC (African National Congress). Φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών. Ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990, αφού ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ αναγνώρισε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ανέστειλε τις εκτελέσεις. Ο Νέλσον Μαντέλα αμέσως παρότρυνε τις ξένες δυνάμεις να μην ελαττώσουν την πίεση που ασκούσαν στη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση για συνταγματική μεταρρύθμιση. Η απελευθέρωσή του το 1990 σημάδεψε την απαρχή θεμελιακών αλλαγών στο αφρικανικό κράτος, που οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού του καθεστώτος. Έγινε ο πρώτος πρόεδρος του αφρικάνικου λαού το 1994. Κατέκτησε το Νόμπελ Ειρήνης που το μοιράστηκε με τον Φρέντερικ Ντε Κλερκ.
Έχασε τον ένα γιο του από AIDS και τον άλλο σε τροχαίο ατύχημα, το 1969 (σε τροχαίο έχασε και τη δισέγγονή του, το 2010). Από τότε ο Νέλσον Μαντέλα έγινε εξαιρετικά δραστήριος κατά του AIDS. Ο ίδιος δήλωνε ότι ο μόνος τρόπος να αναδείξουμε το AIDS ως φυσιολογική ασθένεια είναι να μην το κρύβουμε και να κάνουμε τους ανθρώπους να σταματήσουν να το θεωρούν κάτι που χτυπά ορισμένα άτομα τα οποία πηγαίνουν στην κόλαση και όχι στον παράδεισο.
Ο Νέλσον Μαντέλα, ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα σύμβολα προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της εποχής μας, είναι ένας άνθρωπος που η αφοσίωσή του στις ελευθερίες του λαού του ενέπνευσαν υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Ο Μαντέλα γεννήθηκε στο Τρασκέι, στη Νότιο Αφρική και είναι γιος ενός φυλάρχου. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή. Το 1944, έγινε μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC) και εργάστηκε ενεργά για την εξάλειψη των πολιτικών του απαρτχάιντ του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος. Κατά τη διάρκεια της δίκης του για τις δραστηριότητές του, ο Μαντέλα διακήρυξε, «Πάλεψα ενάντια στην κυριαρχία των λευκών, πάλεψα και ενάντια στην κυριαρχία των μαύρων. Αυτό που επιθυμώ είναι το ιδανικό μιας δημοκρατικής και ελεύθερης κοινωνίας, όπου όλοι οι άνθρωποι συμβιώνουν αρμονικά και απολαμβάνουν ίσων ευκαιριών. Είναι ένα ιδανικό, το οποίο ελπίζω να ζήσω και να το πραγματοποιήσω. Αλλά αν χρειαστεί, είναι ένα ιδανικό για το οποίο είμαι προετοιμασμένος να πεθάνω».
Ο Μαντέλα καταδικάστηκε σε ισόβια αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να γίνει σύμβολο της αντίστασης στο διογκούμενο κίνημα κατά του απαρτχάιντ, αρνούμενος κατ’ επανάληψη να συμβιβάσει τις πολιτικές του θέσεις για να επιτύχει την απελευθέρωσή του. Τελικά, αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990 και ενέτεινε τη μάχη του εναντίον της καταπίεσης για να επιτύχει τους στόχους που αυτός και άλλοι είχαν θέσει σχεδόν σαράντα χρόνια πριν. Το Μάιο του 1994, ο Μαντέλα ορκίστηκε ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής, ένα αξίωμα που κράτησε μέχρι το 1999. Προέδρευσε κατά την περίοδο που η χώρα άφησε πίσω της την διακυβέρνηση από μια μειονότητα και το απαρτχάιντ κερδίζοντας το διεθνή σεβασμό για την προάσπιση της εθνικής και διεθνούς συμφιλίωσης. Κατά την 90ή επέτειο των γενεθλίων του, το 2008, έγινε ένας παγκόσμιος εορτασμός προς τιμήν του και αναζωπυρώθηκαν οι στόχοι της ελευθερίας και της ισότητας.
«Αν μιλάς σ’ έναν άνθρωπο σε μια γλώσσα που καταλαβαίνει, μιλάς στο μυαλό του. Αν του μιλάς στη δική του γλώσσα, μιλάς στην καρδιά του». —Νέλσον Μαντέλα
Από το 2004 ο Μαντέλα είχε περιορίσει σημαντικά τις δημόσιες εμφανίσεις και τις δραστηριότητές του γιατί, όπως είχε πει ο ίδιος, ήθελε να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην οικογένεια και τους φίλους του. Είχε ανακοινώσει μάλιστα την αποχώρησή του από τη δημόσια ζωή λέγοντας χαριτολογώντας: “Μην μου τηλεφωνήσετε, θα σας πάρω εγώ”. Παρέμενε όμως πάντα δραστήριος στον αγώνα του για την καταπολέμηση του AIDS, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την οικονομική ανάπτυξη της Αφρικής. Τα τελευταία χρόνια είχε εισαχθεί πολλές φορές για νοσηλεία λόγω αναπνευστικών προβλημάτων και λοιμώξεων.
Ο Μαντέλα τιμήθηκε το 1993 με το Νόμπελ Ειρήνης, από κοινού με τον πρόεδρο ντε Κλερκ, για τις προσπάθειές τους να καταργήσουν το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρικής.
Ενόσω ήταν ακόμη κρατούμενος, το 1988, το Ευρωκοινοβούλιο του είχε απονείμει το βραβείο Ζαχάροφ “για την ελευθερία του πνεύματος” ενώ το 1992 τιμήθηκε με το τουρκικό βραβείο “Κεμάλ Ατατούρκ΄΄, αλλά αρχικά αρνήθηκε να το παραλάβει, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και το δέχτηκε μόνο το 1999. Το 1998 είχε τιμηθεί από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον με το χρυσό μετάλλιο (την ανώτατη διάκριση) του Κογκρέσου ενώ το 2006 η Διεθνής Αμνηστία τον ανακήρυξε “Πρεσβευτή της Συνείδησης”, την υψηλότερη διάκρισή της.
Τον Νοέμβριο του 2009 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε την 18η Ιουλίου “Ημέρα του Μαντέλα” και κάλεσε όλους τους ανθρώπους να αφιερώσουν 67 λεπτά από το χρόνο τους για να κάνουν κάτι θετικό για τον πλησίον τους, τιμώντας τα 67 χρόνια που ο Μαντέλα αφιέρωσε στον αγώνα του κατά του ρατσισμού.
Το 1994 είχε αναγορευτεί επίτιμος διδάκτορας της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Έγραψε δύο αυτοβιογραφικά βιβλία, το “Μακρύ δρόμο προς την ελευθερία” και το “Συζητήσεις με τον εαυτό μου” που έγιναν διεθνή μπεστ-σέλερ.
____________________________________________________________
Δείτε επίσης: Άρθρα της Κατερίνας Φωτιάδου
