«Το δόλιο προσωπείο του λαϊκισμού»
Γράφει ο Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης
Ο λαϊκισμός είναι κατά βάση μια βαθιά αντιδημοκρατική πρακτική, η οποία φορά τη μάσκα της ανιδιοτελούς προσφοράς στη λαϊκή μάζα. Πρόκειται για καθαρή νοθεία απέναντι στον απλό κόσμο, που αν και αναγορεύεται ως κυρίαρχος των εξελίξεων, στην ουσία γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και γρανάζι σε μια καλοστημένη μηχανή εξυπηρέτησης συμφερόντων. Τη μηχανή αυτή χειρίζονται σε αρκετές περιπτώσεις οι πολιτικοί μας, αποδεικνύοντας ότι αυτοί είναι οι κατ’ εξοχήν εκπρόσωποι αυτής της δημαγωγικής τακτικής. Επομένως, ο λαϊκισμός είναι στις περισσότερες εκφάνσεις του μια νόθη αλλά μεθοδική πολιτική στάση, τα χαρακτηριστικά της οποίας όμως τα εντοπίζουμε και σε άλλα, εκτός πολιτικής, πεδία της κοινωνικής μας ζωής.
Με δυο λόγια ο λαϊκισμός είναι η ψεύτικη λαϊκότητα, αφού διαστρέφει τις γνήσιες λαϊκές αξίες όσο κι αν επαγγέλλεται τη στήριξή τους. Ένας λαϊκιστής λοιπόν πολιτικός άνδρας διακηρύσσει τα δίκια του λαού, υπερασπίζεται τα δικαιώματά του, θυσιάζεται δήθεν για το συλλογικό συμφέρον, στην πραγματικότητα όμως επιδιώκει να ικανοποιήσει ίδια συμφέροντα και προπάντων να κερδίσει την εξουσία και τα προνόμιά της. Στην πορεία αυτή μεταχειρίζεται ποικίλα μέσα, πίσω από ένα φαινομενικά προοδευτικό προσωπείο, ενώ η δύναμή του έγκειται στην ικανότητά να κολακεύει, να δημαγωγεί και εν γένει να γίνεται ευχάριστος. Δε διστάζει λοιπόν να «χαϊδεύει τα αυτιά» του λαού, εξασφαλίζοντάς του προσκαιρη ή εικονική ευημερία.
Δυστυχώς τα παραδείγματα της παραπάνω νοσηρής κατάστασης περισσεύουν στην ιστορία της ανθρωπότητας, ενώ εμφανίζονται ολοένα και πιο επιθετικά και επικίνδυνα στην καθημερινότητά μας. Η επικράτηση ας πούμε της φασιστικής και ναζιστικής ιδεολογίας στη μεσοπολεμική Ιταλία και Γερμανία αντίστοιχα, όπως και η φυσιογνωμία των κομμουνιστικών καθεστώτων στη Ρωσία και τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, είναι κραυγαλέες περιπτώσεις ιδεολογιών που επιβλήθηκαν στις συνειδήσεις των απλών ανθρώπων, χρησιμοποιώντας τα πιο αθέμιτα μέσα. Και λέγοντας αυτό δεν εννοούμε κυρίως την άσκηση σωματικής βίας, αλλά το βιασμό ανθρώπινων συνειδήσεων μέσω μιας άθλιας προπαγάνδας.
Ο κατάλογος των λαϊκιστικών φαινομένων δεν έχει τελειωμό. Στο χώρο της εκπαίδευσης δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε γίνει μάρτυρες μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που «στρώνει με ρόδα» το δρόμο των μαθητών προς το μορφωτικό αγαθό. Λαϊκίστικες είναι όμως και οι συχνές επαγγελίες περί ίσων ευκαιριών και δωρεάν παιδείας, τη στιγμή που είναι γνωστό πως βρισκόμαστε μακριά από τέτοιες ιδανικές καταστάσεις.
Ο λαϊκισμός είναι τελικά ένα ανθεκτικό στην πορεία του χρόνου μικρόβιο, που εισχωρεί εύκολα και μολύνει τα πάντα, ακόμη και τομείς που θεωρητικά δεν έπρεπε να έχουν καμία σχέση μαζί του. Στον αθλητισμό για παράδειγμα, τα περί διαφανών διαδικασίων και απόλυτης καθαρότητας στις αθλητικές δραστηριότητες, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν τι συμβαίνει με το χρηματισμό παραγόντων, τους «πουλημένους» αγώνες και τη χρήση αναβολικών, αποτελούν ένα γελοίο πρόσχημα μπροστά από την αλήθεια της λαϊκιστικής πατρωνίας. Το ίδιο ισχύει και με τη θεοποίηση αθλητών και αθλητικών συλλόγων, αλλά και με τη σύνδεση του αθλητισμού με πολιτικές δραστηριότητες ή παρατάξεις.
Ακόμη και στο χώρο της τέχνης μπορεί κανείς να συναντήσει «εύπεπτα» και χαμηλού επιπέδου δείγματα λαϊκισμού. Παραδείγματος χάρη μια ανούσια και «φτηνής» ποιότητας εκπομπή στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο ή ακόμα μια κινηματογραφική παραγωγή που στηρίζεται στην προβολή ερωτικών σκηνών για την επιτυχία της.
Τελικά, ο λαϊκισμός είναι μια κατάσταση χαύνωσης της λαϊκής συνείδησης και δύναμης. Ο ευνουχισμός αυτός της λαϊκής αξίας πρέπει να σταματήσει. Το κλειδί πάντως που κλειδώνει τους λαϊκιστές έξω από τις ζωές μας βρίσκεται μέσα μας. Λέγεται κριτική ικανότητα σκέψης και ανθρωπιστική καλλιέργεια. Η ωρίμανσή μας σε ένα τέτοιο επίπεδο ασφαλώς θα συντελέσει, αν όχι στην εξάλειψη, σίγουρα όμως στον περιορισμό κάπως της φαλκίδευσης και νοθείας της λαϊκής ψυχής.
_______________________________________________________
Δείτε ακόμα: Άρθρα του Αλέξανδρου Γ. Αλεξανδρίδη
