«Το συναίσθημα της κατάθλιψης στους μεγάλους ποιητές»
Γράφει ο Βαγγέλης Μπουναρτζής
Η κατάθλιψη είναι ένα μη απαρατήρητο συναίσθημα και συνάμα έντονο. Τι γίνεται, όμως, όταν η ίδια η κατάθλιψη αποτελεί ένα κομμάτι της προσωπικότητάς; Τι γίνεται, όταν αυτός που βιώνει το συναίσθημα, κατακλύζεται από σκέψεις γεμάτες «ταλέντο»;
Η ίδια η κατάθλιψη είναι αυτή που ωθεί στην ποίηση, καμιά φορά. Η σκέψη και η τελική αποτύπωση σε ένα χαρτί, είναι τα γεννήματα αυτού του βασανιστικού συναισθήματος, σαν άλλο γιατρικό. Πολλοί ποιητές είπαν ότι αν δεν έγραφαν, θα πέθαιναν. Ίσως ακούγεται υπερβολικό, αλλά το συναίσθημα σε συνδυασμό με το βίωμα, γίνονται τρόπος σκέψης και έμπνευσης για τον ποιητή.
Η ποίηση είναι ένας δρόμος, που καλείται ο κάθε ποιητής να διαβεί μονάχος του ως απεικόνιση της κατάθλιψης. Δεν είναι ένας απλός δρόμος. Είναι ένας μονόδρομος, που ο ποιητής ακολουθεί. Η ψυχή του είναι μια φωνή που με λύσσα πασχίζει να γεφυρώσει πόνος πλημμυρισμένος από θολά συναισθήματα. Συχνά, το νιώσιμο τούτο μοιάζει με πνίξιμο, που μόνο αν το χέρι αρχίσει να γράφει, θα χαθεί.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο Κώστας Καρυωτάκης. Μία «σκιερή», ποιητική φιγούρα, που πολλά ποιήματά του υπήρξαν ύμνος στο θάνατο και στη θλίψη. Στίχοι ποιημάτων πλημμυρισμένοι από σκέψεις και νοήματα που προκαλούν πόνο. Αλλά και το τέλος του; Οδυνηρό, με μια σφαίρα στο κεφάλι σαν σφραγίδα σε όλο το καταθλιπτικό τοπίο της ποίησής του.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, συχνά μάς «έπειθε» για τις θλιβερές του σκέψεις. «Μια θλιβερή γραμμή κεριών σβησμένων» και «Δεν θέλω να τα βλέπω• με λυπεί η μορφή των» μας λέει στο ποίημά του «Κεριά», φανερώνοντας τον έντονο καταθλιπτικό του πόνο από μια ζωή που πέρασε και για μια ζωή που απομένει.
Ακόμα και στην περίοδο της Αναγέννησης, οι ποιητές επιδίωκαν να νιώσουν μια βαριά μελαγχολία, για να μπορέσουν να αποδώσουν ποιητικά. Όπως οι έλεγαν, για να μπορέσουν να πλησιάσουν το Θεό. Το Θεό της λύτρωσης από το βασανιστικό συναίσθημα.
Είναι, λοιπόν, η κατάθλιψη το έναυσμα της ποίησης. Η κινητήριος δύναμη, που να αποφύγει κανείς δεν μπορεί. Όταν κάποιος ακουμπά στο χαρτί με το μολύβι, αυτό δεν είναι η «δουλειά» του. Είναι μία εσωτερική ανάγκη του. Δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, καθώς είναι «καταδικασμένος» να μην αφήσει το χαρτί και το μολύβι.
Όλοι οι μεγάλοι ποιητές υπήρξαν λίγο έως πολύ καταθλιπτικοί. Έτσι μας δείχνει η ποιητική ιστορία και έτσι είναι. Αν δεν ήταν καταθλιπτικοί, ίσως να μη υπήρχαν ως μέγιστοι με το ταλέντο τους μέσα στον ποιητικό λαβύρινθο.
_______________________________________________________
Δείτε ακόμα: «Θέμα… Πολιτισμού» του Βαγγέλη Μπουναρτζή
