«Η φορολογία και οι δημόσιες δαπάνες: Δ’μέρος»
Γράφει ο Γρηγόρης Σκάθαρος
Το βασικό πρόβλημα των δημοσίων αγαθών είναι η υπόθεση ότι όλοι καταναλώνουν την ίδια ποσότητα. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα; Οι ελεύθεροι χρήστες μας δείχνουν ότι οι ιδιωτικές αγορές δεν παράγουν την κοινωνικά αποτελεσματική ποσότητα. Το ότι υπάρχει ανάγκη κυβερνητικής παρέμβασης για λόγους αποτελεσματικότητας δε σημαίνει ότι αυτά θα πρέπει να παράγονται αναγκαστικά από τον δημόσιο τομέα. Η εθνική άμυνα είναι δημόσιο αγαθό και πρέπει να παράγεται από τον δημόσιο τομέα, το καθάρισμα των δρόμων όμως αν και είναι δημόσιο αγαθό μπορεί να παραχωρηθεί με υπεργολαβία στον ιδιωτικό τομέα.
Ενώ η κυβέρνηση δαπανά χρήματα για τα δημόσια αγαθά γιατί οι αγορές αδυνατούν να τα παράγουν, οι κυβερνητικές δαπάνες για μεταβιβαστικές πληρωμές σχετίζονται κυρίως με τη δικαιοσύνη και την αναδιανομή του εισοδήματος. Δαπανώντας χρήματα για τους άνεργους, τους ηλικιωμένους και τους φτωχούς η κυβέρνηση προσπαθεί να διαμορφώσει ένα ελάχιστο βιοτικό επίπεδο κάτω από το οποίο δεν πρέπει να πέσει κανένας πολίτης. Τα χρήματα αυτά προέρχονται κυρίως από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν. Θεωρούμενο συνολικά, το σύστημα φορολογίας και μεταβιβαστικών πληρωμών παίρνει λεφτά από τους πλούσιους και τα μεταβιβάζει στους φτωχούς. Αυτό δεν γίνεται μόνο με την άμεση χρηματική μεταβίβαση – με την μορφή επιδομάτων – αλλά και με τα δημόσια αγαθά που μπορούν να τα καταναλώνουν χωρίς να τα χρηματοδοτούν.
Η ένταση της αναδιανομής είναι καθαρά ένα ζήτημα αξιολογικής κρίσης γύρω από το οποίο υπάρχουν πολλές διαφωνίες μεταξύ των ατόμων αλλά και τον κομμάτων. Η κυβέρνηση για να αυξήσει την αναδιανομή του εισοδήματος θα πρέπει αναπόφευκτα να αυξήσει τους φορολογικούς συντελεστές. Οι φόροι όμως γενικώς δημιουργούν στρεβλώσεις και τείνουν να περιορίζουν την αποτελεσματικότητα. Κατά καιρούς, στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις μείωσαν τους οριακούς φορολογικούς συντελεστές, ιδιαίτερα για τα πολύ υψηλά εισοδήματα. Οι αντίθετοι στην πολιτική αυτή ισχυρίστηκαν ότι ο στόχος καθώς και το αποτέλεσμα της σχετικής νομοθεσίας ήταν να αυξήσει το εισόδημα και τον πλούτο τον πλουσίων εις βάρος των φτωχών. Οι κυβερνήσεις με την σειρά τους ισχυρίστηκαν ότι ο περιορισμός των στρεβλώσεων της αγοράς εργασίας με την μείωση των φόρων εισοδήματος θα αποφέρει κέρδη αποτελεσματικότητας, τα οποία θα υπερβούν κατά πολύ την αξία που αποδίδει η κοινωνία στην ισομερή διανομή του εισοδήματος.
Στο σημείο αυτό θα τελειώσει το εισαγωγικό σημείωμα πάνω στις δημόσιες δαπάνες. Θα επανέλθουμε αργότερα όταν θα μελετήσουμε σε βάθος την φορολογία.
Δείτε επίσης: «Η φορολογία και οι δημόσιες δαπάνες Α’μέρος, Β’Μέρος, Γ’Μέρος»
