Μαθήματα Ιστορίας: Το Ζάλογγο, ο Σολωμός, η Ρεπούση και… «Η δραχμή στο ντέφι»
Πολιτικά, δεν ανήκω στον ίδιο «χώρο» με την κ. Ρεπούση. Οφείλω όμως να αναγνωρίσω τη γενναιότητά της και να παραδεχτώ ότι, όσο αφορά την επιστήμη της, το κατέχει το «άθλημα»! Κι αν, για λόγους τακτικής, αναδιπλώθηκε την τελευταία στιγμή, δε φταίει η ίδια, αλλά όλοι εμείς, οι «κάφροι», που όλα τα γνωρίζουμε, για όλα έχουμε γνώμη, όλα τα «σφάζουμε», όλα τα «μαχαιρώνουμε». Αν επέμενε, θα την είχαμε κατασπαράξει… Εμείς, που δεν ανοίξαμε ποτέ ένα βιβλίο Ιστορίας, που μαθαίνουμε την Ιστορία μας μέσα από τα ένθετα των κυριακάτικων εφημερίδων και τις συζητήσεις του καφενείου… Εμείς, οι σύγχρονοι Ιεροεξεταστές, που μάθαμε να ζούμε στο «μαντρί» και θα καταντήσουμε να «ποινικοποιούμε» κάθε άποψη διαφορετική… Εμείς, οι «οδοιπόροι της Ιεράς Οδού» του Σικελιανού, που ρίχνουμε υπάκουα τη δραχμή – μάλλον το ευρώ – στο ντέφι του Αθίγγανου και συνεχίζουμε, με χαμηλωμένο το κεφάλι, την πορεία για το «Ιερό Σημάδι», χωρίς να ρίξουμε ούτε μια ματιά στη δύσμοιρη Αρκούδα ή έστω μια περιποιημένη σφαλιάρα στον άθλιο βασανιστή.
Δεν θα πάρω σαφή θέση για το Ζάλογγο. Έχω άποψη, αλλά δεν είμαι τόσο γενναίος όσο η κυρία Ρεπούση. Άλλωστε, «η μάνα του φευγάτου»… Υπάρχει όμως κάτι που με έβαλε σε σκέψεις.. Η θέση και η άποψη ενός ειδικού…
Πριν λίγα χρόνια, έγραφα σ’ ένα άρθρο μου για την Ιστορία:
Η λέξη ιστορία παράγεται από το «ίστωρ» και αυτό από το «ειδέναι», που σημαἰνει γνωρίζειν. Άρα σε πρώτη σημασία σημαίνει γνώση. Ο όρος εκφράζει μια διπλή έννοια: τα γεγονότα και την καταγραφή των γεγονότων. Είναι μια επιστήμη που χρησιμοποιεί τον ίδιο όρο για να δηλώσει τον εαυτό της και το αντικείμενό της. Όσα πραγματοποίησαν οι άνθρωποι στο παρελθόν είναι η ιστορία ως γεγονός. Η νοητική σύλληψη και καταγραφή αυτών των γεγονότων, βάσει μιας ορισμένης μεθοδολογίας, είναι η ιστορία ως επιστήμη.
Ιστορία δεν είναι μόνο τα γεγονότα, είναι πρωτίστως η εξιστόρησή τους. Η ιστορία γράφεται σε δύο πράξεις: πρώτα στο στίβο των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών ανταγωνισμών και μετά στα βιβλία των ιστορικών. Εξυπακούεται βέβαια πως μια απλή καταγραφή γεγονότων δεν μπορεί να είναι ιστορία. Η ιστορία δεν εξιστορεί απλώς αλλά παράλληλα ερμηνεύει. Και δεν περιορίζεται στη δράση μεμονωμένων ατόμων αλλά ομάδων∙ είναι η εξηγητική διήγηση της εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών στο παρελθόν…
Ο προαναφερθείς ορισμός της επιστήμης της ιστορίας αποτελεί μια μικρή «επιτομή» του ορισμού που διατύπωσε τόσο λιτά και περιεκτικά ο Σ. Ι. Καργάκος. Ο διαπρεπής ιστορικός προσπάθησε να εξηγήσει τον όρο ιστορία, να θέσει κανόνες στον σύγχρονο ιστορικό αλλά και να προϊδεάσει τον αναγνώστη ότι η καταγραφή και ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων εξαρτάται τόσο από την επιστημονική κατάρτιση όσο και από την ευσυνειδησία του καταγραφέα-ιστορικού, που κάποιες φορές αποτελεί κι ο ίδιος μέρος της ιστορίας ή ζει σ’ ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, και αλληλεπιδρά μ’ αυτό, παρέχοντας, ηθελημένα ή μη, στρεβλή εικόνα των ιστορικών γεγονότων.
Τι άλλαξε, κύριε Καθηγητά; Τι πρέπει να εξηγήσει η κυρία Ρεπούση στους Σουλιώτες; Από πότε ένα ποίημα, η «Ωδή εις τον Λόρδο Μπάιρον» του Δ. Σολωμού, αποτελεί άμεση πηγή για την Ιστορία;
Άλλα περιμένουμε από εσάς, τους ανθρώπους του Πνεύματος…
Μην τους φοβάστε! Μη ρίχνετε τη δραχμή στο ντέφι…
Γ. Σ.
