«Η φορολογία και οι δημόσιες δαπάνες: Α' μέρος» του Γρηγόρη Σκάθαρου«Η φορολογία και οι δημόσιες δαπάνες: Α’μέρος»

Γράφει ο Γρηγόρης Σκάθαρος

Η φορολογία και το φορολογικό σύστημα αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία μελέτης της οικονομικής επιστήμης. Η φορολογία δεν είναι τωρινό φαινόμενο, υπάρχει σχεδόν από τις απαρχές του ανθρωπίνου γένους. Όταν οι πρώτοι μας πρόγονοι οργανώθηκαν σε κοινωνίες δημιούργησαν τον κινητήριο μοχλό της ιστορίας – κατά την οικονομική θεωρία – που δεν είναι άλλος από το «απόθεμα». Γύρω από αυτό το πλεόνασμα ( τροφής, εργαλείων, δερμάτων, αναπαραγωγικών ζώων, πολύτιμων λίθων κ.α.) δομήθηκε το κράτος. Ο σκοπός των πρώιμων κυβερνήσεων ήταν η διαφύλαξη και η δίκαιη διανομή αυτού του πλεονάσματος. Η ύπαρξή του ώθησε τις πρωτόγονες αυτές κοινωνίες στο να δημιουργήσουν τον πρώτο στρατό, να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους ώστε να ανταλλάξουν τα επιπλέον προϊόντα, να δημιουργήσουν οργανωμένο ιερατείο και να αναπτύξουν την τέχνη.

Με το πέρασμα του χρόνου και των κοινωνιών από την κοινοκτημοσύνη στην ιδιωτική περιουσία η κεντρική διοίκηση άρχισε να αποδυναμώνεται καθώς όλο και πιο πολλοί ιδιώτες κρατούσαν το επιπλέον πλεόνασμα για τον εαυτό τους. Κάπου εκεί έχουμε και την πρώτη προσπάθεια φορολογίας των πολιτών. Αυτή η προσπάθεια στην διάρκεια των αιώνων πήρε διάφορες μορφές και ονόματα: θεωρικά, δεκάτη, χαράτσι κ.α.

Στις περασμένες δεκαετίες και κυρίως σε αυτή του ’80 πολλοί ήταν αυτοί που πίστευαν ότι οι δαπάνες του δημοσίου τομέα δέσμευαν πόρους οι οποίοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στον ιδιωτικό τομέα. Υπήρχε η πεποίθηση ότι οι υψηλοί φόροι έπνιγαν τον ιδιωτικό τομέα και ότι ο περιορισμός του πολύπλοκου συστήματος των κυβερνητικών ρυθμίσεων, παρεμβάσεων και επιδοτήσεων θα απελευθέρωνε την ιδιωτική πρωτοβουλία και ενεργητικότητα. Η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι χαρακτηριστική. Το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων της Margaret Thatcher συνοδεύτηκε από μια μείωση των φορολογικών συντελεστών. Το οικονομικό όμως πρόγραμμα της Thatcher δεν περιελάμβανε μόνο αυτό αλλά μια σειρά από μέτρα οικονομικής λιτότητας πρωτόγνωρα μέχρι την εποχή εκείνη. Ήταν η πρώτη εφαρμογή σε κρατικό επίπεδο του άκρατου νεοελευθερισμού.

Τα βασικά όμως ερωτήματα εξακολουθούν να παραμένουν. Πόσους και τι φόρους πρέπει να επιβάλλει η κυβέρνηση; Υπάρχουν καλοί και κακοί φόροι; Αν οι φόροι είναι αναγκαίοι για την χρηματοδότηση των δημοσίων δαπανών, γιατί σε τελική ανάλυση να χρειάζονται οι δημόσιες δαπάνες;

Στα παραπάνω ερωτήματα καθώς και στον τρόπο που κατανέμονται οι πόροι σε μια κοινωνία θα απαντήσουμε στο επόμενο σημείωμά μας.

Δείτε επίσης: «Η φορολογία και οι δημόσιες δαπάνες B’μέρος»

 

Τα άρθρα του κ. Γρηγόρη Σκάθαρου διατίθενται, πλην ειδικής αναφοράς, με άδεια Creative Commons (Αναφορά δημιουργού-ιστοχώρου δημοσίευσης-άδειας διανομής, παροχή ενεργού συνδέσμου στο αρχικό άρθρο, μη εμπορική χρήση, όχι παράγωγα έργα). Δείτε περισσότερα άρθρα του κ. Γρηγόρη Σκάθαρου στη στήλη μας: «Μαθήματα Οικονομίας…» του Γρηγόρη Σκάθαρου.

 

Ο Γρηγόρης Σκάθαρος

Είναι Οικονομολόγος, απόφοιτος του τμήματος Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.