«868 λέξεις για την παράδοση και τους νέους» του Βασίλη Συμεωνίδη«868 λέξεις για την παράδοση και τους νέους»

Γράφει ο Βασίλης Συμεωνίδης

Συχνά, με αφορμή τα θέματα της έκθεσης που δίνονται στις πανελλαδικές εξετάσεις της γ΄ λυκείου σκέφτομαι τι θα μπορούσα να γράψω εγώ στη θέση των μαθητών. Έτσι, με τη σιγουριά ότι το κείμενό μου δεν θα καθορίσει σε τίποτα την εκπαιδευτική μου πορεία, κάθομαι  στο «πρηχτολόγιο» και παίζω με τα πλήκτρα. Πριν μπω στο θέμα μου, θέλω να επισημάνω ότι το ζήτημα της παράδοσης είναι τόσο σημαντικό, ώστε να τίθεται τακτικά ως αντικείμενο σκέψης κατά την τελετή ενηλικίωσης που  συνιστούν οι πανελλαδικές εξετάσεις. Εν αναμονή της νέας εμφάνισης του sos θέματος αναπτύσσω το προηγούμενο, που δόθηκε το μακρινό 2008.

«Ο Δήμος σας διοργανώνει μια εκδήλωση με θέμα την παράδοση. Ως εκπρόσωπος της μαθητικής σας κοινότητας αναλάβατε τη σύνταξη ενός κειμένου που θα εκφωνηθεί στην εκδήλωση. Σ’ αυτό να αναφέρετε τις αιτίες για τις οποίες πολλοί νέοι σήμερα έχουν απομακρυνθεί από την παράδοση και να προτείνετε τρόπους επανασύνδεσής τους με αυτήν».

Η παράδοση κατ’ ουσίαν ως συσσωρευμένη γνώση και τυποποιημένη συμπεριφορά έχει έτοιμες λύσεις για προβλήματα πριν καν αυτά παρουσιαστούν. Τα μέλη της πολιτισμικής κοινότητας που την υιοθετούν απαλλάσσονται από τον κόπο και την προσπάθεια να βρουν τις δικές τους απαντήσεις σε πολλά καθημερινά και άλλα ζητήματα. Για να γίνει σαφέστερη αυτή η οπτική ίσως χρειάζονται κάποια παραδείγματα.

Η παράδοση επιτάσσει τον τελευταίο λόγο να τον έχει ο πατέρας. Έτσι, διαφωνίες που οξύνουν τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια λύνονται πάντα με την ορθή παρέμβασή του. Εξάλλου και τυπικά ο πατέρας ορίζεται ως αρχηγός. Στον ίδιο τομέα η παράδοση επιτάσσει τη γυναίκα ως κυρίαρχο της κουζίνας και υπεύθυνη για ζητήματα του σπιτιού, όπως η καθαριότητα, το μαγείρεμα, η φροντίδα των παιδιών. Και αν, παρά τα πατροπαράδοτα και εξαιτίας των ιστορικών εξελίξεων και του φεμινιστικού κινήματος, καθιερώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες η γυναίκα να είναι και εργαζόμενη, αυτό δεν την απαλλάσσει από τις υποχρεώσεις του σπιτιού. Αυτό είναι μια γόνιμή στάση που ανταποκρίνεται στις νέες ανάγκες των καιρών χωρίς να προσβάλλει τις αρχές και τις συνήθειες που δοκιμάστηκαν επί αιώνες ως νοοτροπία και συμπεριφορά.

Όμως οι νέοι απιστούν και αυθαδιάζουν πολλές φορές. Καθώς η ωριμότητα τους καθιστά ικανούς να κρίνουν οδηγούνται στην αμφισβήτηση. Η διάσταση της σχέσης νέων και παράδοσης δεν αφορά μόνο καθημερινά ζητήματα. Άπτεται και άλλων σημαντικών πτυχών.

Ας σταθούμε στο ζήτημα των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων. Οι σημερινοί νέοι όχι μόνο δεν ακολουθούν τα πατροπαράδοτα που έχουν σχέση με τη γνωριμία και το είδος των επαφών πριν από το γάμο αλλά πολλές φορές αμφισβητούν στην πράξη και τον ίδιο το γάμο. Ή όταν αποφασίζουν να παντρευτούν προτιμούν τη γραφειοκρατική διεκπεραίωση παρά την ιερή τελετή. Κάτι τέτοιο μπορεί να διαταράξει και την οικονομική ζωή εφόσον επεκταθεί και σε αμφισβήτηση των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που σχετίζονται με κουφέτα, πυροτεχνήματα, τούρτες κλπ. Είναι άξια μελέτης το εύρος και η ένταση της αμφισβήτησης των παραδόσεων από τους νέους. τη στιγμή που ακόμα και ιεράρχες στρατεύονται για να τους νουθετήσουν αυτοί δεν τρομάζουν ούτε από το φόβο της κόλασης.

Προτίμησα να δείξω με συγκεκριμένες αναφορές το χάσμα (ή την απομάκρυνση, όπως θέλει η διατύπωση του θέματος) των εννοιών νέοι –παράδοση. Δε θα κάνω κατάχρηση του χρόνου σας, αν και η παράδοση θέλει τους ακροατές τέτοιων εκδηλώσεων να υπομένουν καρτερικά, με την πλήξη στο βλέμμα, τις αυτονόητες κενολογίες των ομιλητών. Νομίζω ότι καταδείχτηκε αρκούντως ότι η ενοχή των νέων είναι αδιαμφισβήτητη και μόνη λύση είναι ο σωφρονισμός και όχι οι αόριστες απειλές.

Θα πρέπει, όμως, να σταθώ και σε τρόπους «επανασύνδεσης» των νέων με την παράδοση. Εξαρχής τοποθετούμαι λέγοντας ότι η αμφισβήτηση και εύρεση νέων τρόπων συμπεριφοράς και η υιοθέτηση νέων αντιλήψεων δεν είναι δυνατόν να ανακοπεί. Και ανήκει στους νέους η δοκιμή για την εύρεσή τους. Αλλοίμονο στους εφήβους που είναι πιο γέροι από τους παππούδες τους. Όμως ως δημοκρατική κοινωνία οφείλουμε, πριν επιβάλλουμε το ορθό, να βρούμε μία επίφαση διαλλακτικότητας και κατανόησης.

Θα μου επιτρέψετε να σταθώ στη διατύπωση του θέματος. Θεωρώ ότι η λέξη «απομακρύνονται» πρέπει να γίνει αντιληπτή στην κυριολεξία της. Δηλαδή να εννοηθεί η παράδοση ως ένας γεωγραφικός χώρος όπου θα βρίσκονται οι νέοι. Θα πρέπει λοιπόν να δημιουργήσουμε πολλούς τέτοιους χώρους όπου όλα θα είναι παραδοσιακά κα ιδανικά, από το ντύσιμο και το φαγητό και τις άλλες εκφάνσεις της υλικής καθημερινότητας ως τις σχέσεις μεταξύ των μελών. Η απομάκρυνση του νέου από τους παιδαγωγικούς αυτούς χώρους θα ελέγχεται και ως προς την κατεύθυνση και ως προς τη χρονική διάρκεια. Έτσι μπορούμε να καταστήσουμε μετρήσιμη τη σχέση τους με την παράδοση. Προτείνω μάλιστα η μέτρηση να γίνεται με βάση την πληρότητα. Παράδειγμα, πλήρης παρά δύο ώρες σε καφετέρια, πλήρης παρά μισής ώρας χαριεντισμού με φιλενάδας, κλπ.

Κατά τον τρόπο αυτό θα μπορούμε, με την ενηλικίωση, να παρέχουμε και «πιστοποιητικό παραδοσιακότητας» υπογεγραμμένο από σεπτάς χείρας αρμοδίων αξιωματούχων.

Το ίδιο κυριολεκτικά θα πρέπει να γίνει αντιληπτή και η λέξη «επανασύνδεση». Ήτοι, η παρακολούθησις του πιστοποιηθέντος νέου θα είναι διαρκής. Εν περιπτώσει καθ’ ην γίνει αντιληπτό ότι αδόκιμοι ιδέαι και ρηξικέλευθαι πράξεις χαρακτηρίζουσι τον νέον, τότε αμέσως θα επανασυνδέεται με την παράδοσιν ομοίως του τρόπου καθ’ ον συνδέεται ατμομηχανή και βαγόνιον αμαξοστοιχίας. Ο νέος θα είναι αναγκασμένος όπως σύρει όχημα πλήρους παραδοσιακών ειδών, ήτοι κατσαρόλες, σκάφες, κλίνες, «όλα τα παλιά αγοράζω». Το όφελος θα είναι διπλό: και ο νέος θα είναι επανασυνδεδεδεδεμένος με την παράδοσιν και θα έχουμε πλήθος κινούμενα λαογραφικά μουσεία.

 

Τα άρθρα του κ. Βασίλη Συμεωνίδη διατίθενται, πλην ειδικής αναφοράς, με άδεια Creative Commons (Αναφορά δημιουργού-ιστοχώρου δημοσίευσης-άδειας διανομής, παροχή ενεργού συνδέσμου στο αρχικό άρθρο, μη εμπορική χρήση, όχι παράγωγα έργα). Δείτε περισσότερα άρθρα του κ. Βασίλη Συμεωνίδη στη στήλη μας «Με λίγες λέξεις» του Βασίλη Συμεωνίδη.

 

Ο Βασίλης Συμεωνίδης

Ζει στη Δράμα και δουλεύει στη δημόσια μέση εκπαίδευση. Συχνάζει συστηματικά στο προσωπικό σάιτ simeonidis.mysch.gr όπου και κοινοποιεί το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιεί στη διδασκαλία. Βέβαια τριγυρνά κουβεντιάζοντας και σε άλλα μονοπάτια του Ίντερνετ.