«Dura lex, sed lex…»
Γράφει ο Νίκος Πενήντας
Dura lex, sed lex… Ένα, γνωστό σε όλους, λατινικό απόφθεγμα, ή ρητό, ή παροιμία, ή όπως αλλιώς εσείς προτιμάτε να το ονομάσετε. Η σημασία του δεν αλλάζει, όποιος και να είναι ο σωστός γλωσσολογικός – φιλολογικός του χαρακτηρισμός… Έμεινε απαράλλαχτη για αιώνες τώρα και θα συνεχίσει και στο μέλλον να ηχεί στα αυτιά της ανθρώπινης συνείδησής: “Σκληρός νόμος, αλλά νόμος…”. Το χρησιμοποιούσαν οι Λατίνοι για να τονίσουν ακριβώς τη σημασία της τήρησης των νόμων, όσο σκληροί κι αν είναι, για την ορθή λειτουργία της πολιτείας!
Φυσικά, εμείς οι Έλληνες, σαν οργανωμένη, εδώ και κοντά διακόσια χρόνια, πολιτεία, νόμους έχουμε αρκετούς, όπως λένε οι νομικοί, συνταγματολόγοι και λοιποί ειδικοί επί του θέματος. Ίσως, θα τολμούσα να προσθέσω, αν και δεν είμαι ειδικός, να έχουμε αποκτήσει, σε βάθος χρόνου, νόμους τόσους πολλούς, που, ίσως, να μας χρειάζεται μία, κατά τα Ιουστινιάνεια πρότυπα, συστηματική προσπάθεια αναμόρφωσης του όλου εποικοδομήματος και κατάργησης αδρανών, αντικρουόμενων, ή παρωχημένων διατάξεων.
Το μεγάλο μας πρόβλημα σαν πολιτεία, όμως, δεν φαίνεται να είναι αυτή τη στιγμή το προαναφερθέν. Το πρόβλημα φαίνεται να είναι σήμερα η κατάσταση ανομίας, στην οποία έχουμε περιέλθει εδώ και καιρό, και, φευ, το πρόβλημα διαρκώς επιτείνεται. (Θυμίζω ότι ανομία δεν είναι μόνο η έλλειψη νόμων, αλλά και η κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει εφαρμογή και τήρηση των νόμων, από τους υφιστάμενους σ’ αυτούς, φυσικά και νομικά πρόσωπα). Εδώ φαίνεται να εστιάζεται το πρόβλημά μας σήμερα και πάμπολλα είναι τα παραδείγματα του καθενός από μας, από την καθημερινή μας ζωή, τόσο την ιδιωτική όσο και τη δημόσια, που συνηγορούν προς αυτό το συμπέρασμα.
Πολιτικοί που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καταπατούν προκλητικά νόμους και διατάξεις, που τις πιο πολλές φορές οι ίδιοι ψήφισαν, δημόσιοι λειτουργοί που λησμόνησαν τον όρκο τους και, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο παρανομούν παρακάμπτοντας διαδικασίες για ίδιο ή αλλότριο όφελος συνήθως έναντι αμοιβής, εταιρείες που δεν διστάζουν στο όνομα του κέρδους να καταστρατηγήσουν νόμους καταπατώντας την εργατική ή όποια άλλη νομοθεσία, εκδίδοντας πλαστά παραστατικά, αποκρύπτοντας φόρους, παράγοντες και στελέχη προβεβλημένα, που καταχρώνται μεγάλα χρηματικά ποσά…
Πολίτες που προστρέχουν να “σβήσουν” την κλήση μέσω γνωστού, πολίτες που έδωσαν “φακελάκι” στο γιατρό, τον εφοριακό, τον υπάλληλο της πολεοδομίας για να “τακτοποιήσουν” παραβάσεις, πολίτες που παραβίασαν το σηματοδότη, θα πρόσθετα εγώ, εντελώς ενδεικτικά. Πολίτες που είναι εξίσου συνυπεύθυνοι με τους πολιτικούς, τους δημόσιους λειτουργούς, τους υπαλλήλους που διαφθείρονται, όσο κι αν πεισματικά αρνούμαστε να το παραδεχτούμε, προβάλλοντας δικαιολογίες του τύπου: “έτσι δουλεύει το σύστημα”, ή “αν δε λαδώσεις δεν πετυχαίνεις τίποτα”. Λες και το σύστημα που επικαλούνται είναι κάτι που δεν περιλαμβάνει κι αυτούς μέσα ή λες και το ύστατο όπλο του πολίτη είναι το “λάδωμα”.
Και, ακόμα χειρότερα, σε ένα επόμενο στάδιο προβάλλοντας άλλου τύπου δικαιολογίες, προσπαθώντας να υποβαθμίσουν το δικό τους παράπτωμα τους αξιολογώντας το, κατά τη λογική του “ολίγον έγκυος”, ως μικρό, με χρήση ενός ιδιότυπου αξιακού συστήματος, αποκρύπτοντας σκόπιμα από εαυτούς και αλλήλους ότι αν συμβιβαστεί κανείς με τη μικροαπατεωνιά, έχει ανοίξει την κερκόπορτα στη συνείδησή του για να εισέλθει και το μεγαλύτερο παράπτωμα. Ξεχνώντας ότι η ανοχή και για το διπλανό μικροπαρανομούντα οδηγεί τελικά σε απάθεια, μέχρι και το μεγάλο παράπτωμα να είναι πλέον καλά ανεκτό. Θυμίζω, π.χ. την έκφραση που συχνά πυκνά ακούγεται, συνήθως, για πολιτικούς “Δεν πειράζει, ας έφαγε… Έκανε, όμως, και έργα!!!”
Όλα τα παραπάνω είναι δείγματα του πως αντιλαμβανόμαστε την συμβίωσή μας, σαν κοινωνικό σύνολο και πως αντιλαμβανόμαστε την έννομη πολιτεία και το συμπολίτη μας. Πρακτικές και συμπεριφορές που φανερώνουν αν μη τι άλλο, την άποψη που πραγματικά έχουμε για το κράτος μας. Και που, ακόμα χειρότερα, συντηρούν όλο το εποικοδόμημα της παρανομίας, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο και μαζί με άλλα -που θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε σε άλλο άρθρο, στο οποίο θα επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε και τις αιτίες του προβλήματος- δημιουργούν αυτό το περίπλοκο και πολυπλόκαμο τέρας της ανομίας.
– Και οι νόμοι; Θα αναρωτηθεί κάποιος.
– Που είναι οι νόμοι;
Οι νόμοι υπάρχουν, όπως προείπαμε! Οι νόμοι, όμως, για να παράξουν αποτελέσματα θα πρέπει να τηρούνται. Με ευλάβεια και σχολαστικότητα και, πάνω απ’ όλα συνειδητά κι αδιάκριτα, όπως και ο τίτλος του άρθρου μας επιτάσσει! Άλλωστε, το μορφωτικό επίπεδο της κοινωνίας μας τα τελευταία χρόνια τείνει διαρκώς να ανυψώνεται και, σύμφωνα με αυτό, δεν δικαιολογούνται οι τόσο ανησυχητικές διαστάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο της ανομίας στη χώρα μας.
– Και η αστυνομία; Θα ρωτήσει κάποιος άλλος.
– Τι κάνει η αστυνομία;
Η αστυνομία κι αυτή φυσικά και υπάρχει! Δεν είναι δυνατό, όμως, ένας αστυνομικός να ακολουθεί τον καθένα μας, για να μην υποπέσουμε σε κάποιο ελαφρύ ή βαρύτερο παράπτωμα, ειδικά αυτή την εποχή με την υπάρχουσα λειψανδρία που την διακατέχει.
– Και η δικαιοσύνη;
– Που είναι η δικαιοσύνη; Εύλογα θα αναρωτηθεί ένας άλλος.
Κι αυτή υπάρχει! Και αποδίδεται, σε αρκετές περιπτώσεις. Έστω και αργά. Για να επιληφθεί, όμως, και να τιμωρήσει πρέπει να γνωρίζει τον ένοχο. Και να υπάρχουν και αποδείξεις.
Εμείς, όμως, μέσα σ’ όλα τα άλλα, αναπτύξαμε μια λογική αποσιώπησης της παραβατικής συμπεριφοράς κάποιων, στο όνομα μιας παράξενης ηθικής, που έρχεται να συνδράμει και να υποθάλψει τον μικρό ή το μεγάλο απατεώνα, το μικρό ή το μεγάλο κλέφτη, το μικρό ή το μεγάλο εγκληματία. Και, αρκετές φορές έρχεται και να προσδώσει και διαστάσεις σπουδαίες σε τέτοιες πρακτικές , ακόμα και να ηρωοποιήσει κάποιες φορές, κάποιες παραβατικές συμπεριφορές, ωσάν αυτές να είναι παραδείγματα προς μίμηση, πράξεις ηθικού κάλλους, ηρωισμού, καλών υπηρεσιών στην πατρίδα και τον τόπο ή δεν ξέρω τι άλλο…
