«Επίθετα και παραθετικά» Γραμματική της Νεοελληνικής Γλώσσας-Βασικοί Ορθογραφικοί Κανόνες

«Επίθετα και παραθετικά» Γραμματική της Νεοελληνικής Γλώσσας – Βασικοί Ορθογραφικοί Κανόνες

Επίθετα και παραθετικά

1. Τα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων σχηματίζουν τις καταλήξεις

σε -ώτερος, -ώτατος, -ώτερα, ώτατα, όταν προέρχονται από τοπικά επιρρήματα σε -ω, π.χ.: (άνω) ανώτερος – ανώτατος, (κάτω) κατώτερος – κατώτατα.
σε -ύτερος, -ύτατος, -ύτερα, ύτατα, όταν προέρχονται από επίθετα που λήγουν σε -ύς, π.χ.: βαθύς – βαθύτερος – βαθύτατος – βαθιά – βαθύτερα – βαθύτατα κτλ.

2. Τα επίθετα κατά την κλίση τους φυλάγουν τον τόνο στη συλλαβή που τονίζεται η ονομαστική του αρσενικού, π.χ.: όμορφος – όμορφη – όμορφο – όμορφου – όμορφης – όμορφων – όμορφους κτλ.

Όταν, όμως, τα επίθετα χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά, κατεβάζουν τον τόνο, το ίδιο συμβαίνει και με τις μετοχές, π.χ.: η κατάσταση του αρρώστου (αλλά, η κατάσταση του άρρωστου παιδιού), τα αιτήματα των εργαζομένων (αλλά, τα αιτήματα των εργαζόμενων γυναικών) κτλ.

3. Στα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ, το υ της κατάληξης των αρσενικών και των ουδετέρων διατηρείται μόνο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού, στις άλλες πτώσεις γράφεται ι, π.χ.: ελαφρύς – ελαφριού – ελαφριές – ελαφριά κτλ.

4. Τα επίθετα σε -ης, ης, -ες, σχηματίζουν τη γενική του ενικού σε -ους, την αιτιατική στο αρσενικό και θηλυκό σε -η και τον πληθυντικό σε -εις και το πληθυντικό του ουδετέρου σε -η, π.χ.: συνεχής – συνεχούς – συνεχή – τα συνεχή κτλ.

5. Στα επίθετα σε ής, -ιά, -ί, το η των αρσενικών διατηρείται μόνο στην ονομαστική, αιτιατική, κλητική του ενικού, στις άλλες πτώσεις γράφεται ι, π.χ.: θαλασσής – θαλασσιού – θαλασσιούς – θαλασσιές – θαλασσιά.

Πηγές: 1. Οδηγός της νεοελληνικής γλώσσας, επιμ. Άννα Ιορδανίδου, εκδόσεις Πατάκη. 2. Χανδριώτης, Ελλάδιος, Προφορά και στίξη, Λευκωσία 1972. 3. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη – Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νεοελληνική Γραμματική (της Δημοτικής), Θεσσαλονίκη 1973. 4. Ελληνικό Λεξικό, Τεγόπουλος-Φυτράκης. 5. Σακελλαρίου, Χάρης, Κλιτικό λεξικό δημοτικής, εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα. 6. Κριαράς Εμμανουήλ, Νέο ελληνικό λεξικό της σύγχρονης δημοτικής γλώσσας, Εκδοτική Αθηνών.

Άδειες: Το εκπαιδευτικό υλικό προσφέρεται για ελεύθερη online ανάγνωση-λήψη με την άδεια του δικτυακού τόπου «Μηχανοθήκη» και του υπεύθυνου λειτουργίας του, κ. Μπάμπη Γ. Κουτρούλη.