Τα τελευταία χρόνια η χώρα μας είναι αντιμέτωπη με την οικονομική κρίση, συνέπεια λανθασμένων πολιτικών πρακτικών και επιλογών που έχουν πλέον καταστήσει την οικονομία μας μη ανταγωνιστική και αδύναμη, με πλήθος ελλειμμάτων και έλλειψη εφεδρειών. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αποτυχημένες επιλογές του συστήματος, που υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη, η χώρα μας αναγκάζεται να οδηγηθεί στη λήψη επώδυνων μέτρων και στην επιβολή, από εξωτερικές παρεμβάσεις (ΔΝΤ), εκσυγχρονιστικών τομών με οδυνηρές κοινωνικές συνέπειες (ανεργία, απολύσεις, αύξηση της φορολογίας κλπ.). Ενώ οποιαδήποτε εξαγγελία, ότι οι αλλαγές αυτές θα οδηγήσουν σε ανάκαμψη, δύσκολα πείθει.
Το περιβάλλον που διαμορφώνεται γίνεται πλέον πολύπλοκο και ταυτόχρονα αβέβαιο, ρευστό και ασταθές, που συχνά προκαλεί κοινωνικές αντιδράσεις. Η εκπαίδευση, ως ένα ανοιχτό σύστημα, που βρίσκεται σε διαρκή αλληλεπίδραση με το ευρύτερο περιβάλλον, δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ETUCE (2012) με τίτλο «Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον τομέα της εκπαίδευσης από το 2008 μέχρι σήμερα», στην χώρα μας έχει σημειωθεί μείωση των δαπανών για την παιδεία σε ποσοστό 20%. Οι περικοπές αυτές ισοδυναμούν με μείωση των μισθών, με περικοπές επιδομάτων, συγχωνεύσεις/καταργήσεις σχολικών μονάδων και μείωση των προσλήψεων.
Η μείωση των δαπανών, έτσι όπως παρουσιάζεται στην παραπάνω έρευνα, διαμορφώνει αυτόματα για την εκπαίδευση ένα περιβάλλον που εμπεριέχει περιορισμούς που διαταράσσουν την ισορροπία στο εσωτερικό της. Οι εισδοχές που προσφέρει το περιβάλλον υστερούν τόσο σε ποιότητα όσο και ποσότητα και επενεργούν αρνητικά στην επίτευξη των στόχων της εκάστοτε εκπαιδευτική μονάδας. Υπό αυτές τις συνθήκες εύλογα δημιουργείται το ερώτημα: κατά πόσο η εκπαιδευτική μονάδα του σήμερα έχει οικονομική αξία και μπορεί να επαληθεύσει αυτό που πολύ χαρακτηριστικά αναφέρουν οι Everard & Morris (1999) σχετικά με την έμμεση συνεισφορά του σχολείου στην οικονομία;
Ίσως οι υπεύθυνοι να αγνοούν αυτό που ο Bowen αποκαλεί «συντελεστή της άγνοιας μας» (Κουτούζης, 2008) θέλοντας να υπογραμμίσει τη σημασία της εκπαίδευσης στην αύξηση του εισοδήματος. Σίγουρα θα ωφελούσε η αναδρομή στη βιβλιογραφία και η αναζήτηση των απόψεων του, ενώ δεν θα έβλαπτε η άντληση παραδειγμάτων από άλλες χώρες, όπως η Φιλανδία, όπου ακόμα και σε περιόδους κρίσης αύξησαν τις επενδυτικές δαπάνες στην εκπαίδευση δίνοντας με τον τρόπο αυτό τη δυνατότητα για ανάπτυξη καινοτομιών που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της κοινωνίας και μεγιστοποίησαν τις πιθανότητες οικονομικής ανάπτυξης (Μαραβέγιας, 2012).
Ωστόσο η έλλειψη ενός πλαισίου που ενθαρρύνει την προοπτική επενδύσεων στην εκπαίδευση την εποχή της κρίσης, δεν εμποδίζει την πολιτεία να απαιτεί από αυτήν αύξηση της αποδοτικότητας, την αξιολόγηση του έργου της και να κάνει λόγο για ανάγκη ποιοτικής και ταυτόχρονα διεθνώς ανταγωνιστικής εκπαίδευσης. Βέβαια η ορθότητα της απαίτησης αυτής συχνά αμφισβητείται και δεν θεωρείται ρεαλιστική από τη στιγμή που δεν συνοδεύεται με εξίσου ποιοτικές πρωτοβουλίες επιμόρφωσης του ανθρώπινου δυναμικού των εκπαιδευτικών μονάδων. Ίσως τότε οι προσπάθειες του υπουργείου για αξιολόγηση της ποιότητας της εκπαίδευσης, ακόμα και σε εποχή κρίσης, γίνονταν ευρέως αποδεκτές και θα αναγνωρίζονταν ο ανατροφοδοτικός τους ρόλος στη συλλογική προσπάθεια για οικονομική ανάπτυξη.
Άλλωστε πολλοί είναι αυτοί που κατά καιρούς τονίζουν τη σημασία της ποιοτικής εκπαίδευσης, που εφοδιάζει τα άτομα με γνώσεις και δεξιότητες και τα καθιστά ικανά να καινοτομούν και να συμβάλλουν στην γενικότερη ανάπτυξη μιας χώρας. Χαρακτηριστική είναι η διαπίστωση των Ψαχαρόπουλου και Καζαμία (1985, όπ. αναφ. στο Χατζηδήμα, 2002), οι οποίοι ύστερα από συστηματική διασταύρωση στοιχείων κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η εκπαίδευση συνέβαλε πολύ λίγο στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας στο παρελθόν και το γεγονός αυτό το επέδωσαν κυρίως στην έλλειψη της ποιότητας. Εμείς ίσως θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και την έλλειψη ποιοτικών πόρων, που ικανοποιούν τις ανάγκες για εκσυγχρονισμό.
Παπαϊωάννου Γ. Αικατερίνη
Δασκάλα
Med- Σπουδες στην Εκπαιδευση (ΕΑΠ)
• Ροή ειδήσεων • Εκπαιδευτικά νέα
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο • schooltime
