Βαλεντίνος (Valentinus, 3ος αι. μ.Χ), Ρωμαίος μάρτυρας. Είναι ο άγιος με το όνομά του οποίου συνδέθηκε στη Δύση, κυρίως στις Αγγλοσαξονικές χώρες, η μέρα των ερωτευμένων και συγκεκριμένα έθιμα που πιθανώς ανάγονται σε παγανιστικές τελετές που γίνονταν παλαιότερα στη Ρώμη την ίδια μέρα που γιορτάζονταν και η μνήμη του (14 Φεβρουαρίου) η οποία τελικά απαλείφθηκε από το δυτικό εορτολόγιο το 1969.

Βαλεντίνος επίσης αποτελεί το όνομα δύο αγίων της Εκκλησίας, που η διάκρισή τους δεν είναι σαφής:

– ο μάρτυρας κληρικός της Ρώμης που μαρτύρησε κατά τους διωγμούς του Κλαυδίου Β’. Εορτάζεται στης 14 Φεβρουαρίου.

– ο επίσκοπος Τέρνι και μάρτυρας, μαρτύρησε στη Ρώμη και τα λείψανά του ανακομίστηκαν στην Τέρνι. Εορτάζεται επίσης στης 14 Φεβρουαρίου.

Ας δούμε τώρα πώς επιλέχθηκε το όνομα «Βαλεντίνος». Σύμφωνα με το «Λεξικό Ελλ. και Ρωμ. Βιογραφίας και Μυθολογίας» του Σμιθ, οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με το θεό Πάνα, που λατρευόταν στην Αρκαδία, ως θεός του φωτός. Απ’ αυτή την άποψη, ο Πάνας ταυτίζεται με το φοινικικό θεό Βάαλ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Βάαλ, ωστόσο, ήταν κι ο τίτλος του Νεβρώδ, ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένος ήρωας, που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα.

Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβρώδ, κυνήγησε στα Απέννινα όρη λύκους, απ’ όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος (Valentinus) απ’ το επίθετο valeus (=ισχυρός). Όσον αφορά τη χρήση του συμβόλου της καρδιάς, εικάζεται ότι επειδή στη γλώσσα της Βαβυλώνας αυτή προφέρεται βαλ, απ’ την ομοιότητα στην προφορά με τ’ όνομα του, έγινε σύμβολο του Βάαλ.

Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί και η θρησκευτική αίρεση του βαλεντινιασμού (2ος αι. μ.Χ.) η οποία ιδρύθηκε από το Βαλεντίνο, γνωστικό φιλόσοφο από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, «Αρχή του Παντός» ο βαλεντινιασμός θεωρεί τον ακατάλυπτο και αγέννητο Θεό, που ονομάζεται «βυθός» και «προπάτωρ» από το οποίο δημιουργήθηκαν ανώτατες δυνάμεις «αιώνες» που αποτελούν το πλήρωμα, τον πνευματικό δηλ. Κόσμο. Το πλήρωμα αποτελούνταν από 15 ζευγάρια θηλυκούς αιώνες που συνδέονταν με τα δεσμά του γάμου. Ο νεαρότερος θηλυκός αιώνας, η Σοφία, γέννησε μια κόρη την Αχαμώθ από την οποία γεννήθηκε ο δημιουργός του ανθρώπινου γένους. Ο δημιουργός αυτός θεώρησε τον εαυτό του σαν μοναδικό Θεό και παρέσυρε σε αυτή τη πλάνη πολλούς αγγέλους. Τότε για να περιορίσει και να εξαφανίσει την ασέβεια αυτού του δημιουργού, κατέβηκε στη γη ο Ιησούς όπου είχε ενωθεί με αυτόν που βαφτίστηκε στον Ιορδάνη. Ο δημιουργός όμως τον σταύρωσε. Πριν από το θάνατό του ο Ιησούς, ο γιός του Θεού και η λογική ψυχή του Χριστού αποχωρίστηκαν και άφησαν την αισθητική ψυχή και το υλικό σώμα να υποφέρουν. Αίρεση του Βαλεντίνου απόκτησε πολλούς οπαδούς που εργάστηκαν με ζήλο για τη διάδοσή της.

Στη Δύση η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου θεωρείται εορτή των ερωτευμένων χωρίς να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος από τη ζωή των αγίων. Πιθανότατα η επιλογή συνδέεται ή με την εποχή που ζευγαρώνουν τα πουλιά ή και με την εορτή της γονιμότητας που εορτάζονταν από τους Ρωμαίους στης 15 Φεβρουαρίου (Λουπερκάλια). Η γέννηση του Νεβρώδ-Βάαλ, τοποθετήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Στον 21ο αιώνα π.Χ. αυτό συνέπιπτε με την 6η Ιανουαρίου και η Σεμίραμις η Α’ όρισε τα γενέθλια του Νεβρώδ, να γιορτάζονται αυτήν την ημέρα. Ωστόσο, οι αρχαίοι θεωρούσαν τη μητέρα ακάθαρτη, έως την 40ή ημέρα μετά τη γέννηση του παιδιού της. Μετρώντας 40 ημέρες μετά την 6η Ιανουαρίου, καταλήγουμε στις 15 Φεβρουαρίου (ή το βράδυ της 14ης, όπως υπολόγιζαν τις ημέρες από τη δύση του ηλίου), η οποία έγινε χριστιανική για να τιμηθεί η μνήμη ενός Ρωμαίου αυτοκράτορα του 3ου αιώνα μ. Χ. Με την πάροδο των αιώνων ο άγιος θεωρήθηκε κυρίως στις Αγγλοσαξονικές χώρες, προστάτης των ερωτευμένων, οι οποίοι την ημέρα εκείνη αντάλλασαν ρομαντικούς ή κωμικούς στίχους που ονομάζονταν βαλεντίνοι.

Το 1840 τυπώθηκαν στις ΗΠΑ οι πρώτες ευχετήριες κάρτες του εμπορίου και σήμερα η γιορτή αυτή έχει μάλλον συμβολικό ή εμπορικό χαρακτήρα αλλά και αρκετούς πολέμιους τόσο από το χώρο της Εκκλησίας όσο και έξω από αυτόν.

Εν συνεχεία Η Σφαγή της Εορτής του Αγίου Βαλεντίνου έμεινε στην ιστορία όταν το 1929, ανήμερα της εορτής του Αγίου Βαλεντίνου, ο Αλ Καπόνε αποφάσισε να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με τον μεγάλο αντίπαλό του Μπαγκς Μοράν.

Το μακελειό σε μια αποθήκη του Σικάγου έμεινε στην ιστορία ως η Σφαγή της Εορτής του Αγίου Βαλεντίνου και σηματοδότησε την αρχή του τέλους και για τους δύο γκάνγκστερ.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’20, στην Αμερική της ποτοαπαγόρευσης, του σουίνγκ και της τρυφηλής ζωής, ο ιταλός Αλ Καπόνε με τη συμμορία του κυριαρχούσε στο νότιο τμήμα του Σικάγου και ο Μπαγκς Μοράν με τους ιρλανδογερμανούς του στο βόρειο. Το μεγάλο έπαθλο για τους δύο γκάνγκστερ ήταν τα εκατομμύρια δολάρια από την παράνομη διακίνηση του αλκοόλ.

Ο Αλ Καπόνε, που βρισκόταν στην ακμή της εγκληματικής του δραστηριότητας, εκτός από την κυριαρχία και το χρήμα, διψούσε και για εκδίκηση, επειδή ο Μοράν είχε σκοτώσει μερικούς δικούς του ανθρώπους. Το σχέδιο για την εξόντωση του Μοράν επεξεργάστηκε το πρωτοπαλίκαρό του Βιτσέντζο Τζιμπάλντι, γνωστός με το ψευδώνυμο Τζακ Μακ Γκαρν και με το παρατσούκλι ?Το πολυβόλο?. Θα του έκλεινε ένα ραντεβού σε μέρος της επιλογής του, με δέλεαρ ένα φορτίο ακριβού ουίσκι. Οι άνθρωποι του Καπόνε μεταμφιεσμένοι σε αστυνομικούς θα αναλάμβαναν τα υπόλοιπα.

Ο Μοράν τσίμπησε το δόλωμα και η συνάντηση κλείστηκε για τις 10:30 το πρωί της 14ης Φεβρουαρίου σε μια αποθήκη του Βόρειου Σικάγου. Πέντε άνδρες του Καπόνε έφθασαν στην ώρα τους με δύο αυτοκίνητα, που έμοιαζαν με περιπολικά. Οι τρεις ήταν ντυμένοι αστυνομικοί και οι άλλοι δύο με πολιτικά. Στη γύρω περιοχή είχαν ακροβολιστεί δεκάδες συνεργάτες του Καπόνε (τσιλιαδόροι κλπ).

Οι τρεις «αστυνομικοί» αποφάσισαν να δράσουν, όταν είδαν έναν άνδρα που έμοιαζε με τον Μοράν να μπαίνει στην αποθήκη. Με καταδρομική επιχείρηση αιφνιδίασαν τα επτά άτομα που βρίσκονταν μέσα και τους διέταξαν να σταθούν με την πλάτη στον τοίχο. Χωρίς δεύτερη κουβέντα, τους γάζωσαν με τα αυτόματα «Τόμσον» που έφεραν. Οι περίοικοι άκουσαν τους παρατεταμένους πυροβολισμούς και ειδοποίησαν την αστυνομία.

Οι εκπρόσωποι του νόμου βρήκαν στον τόπο του μακελειού έξι πτώματα πισώπλατα χτυπημένα και έναν βαριά τραυματία. Όταν τον ρώτησαν ποιος τον πυροβόλησε, αυτός ψέλλισε «κανείς» και άφησε την τελευταία του πνοή. Από τους επτά νεκρούς, πέντε ήταν μέλη της συμμορίας του Μοράν, ένας συνεργαζόμενος μικροκακοποιός κι ένας άσχετος με την ιστορία, ένας μηχανικός που είχε κληθεί για να επισκευάσει ένα αυτοκίνητο της συμμορίας και βρέθηκε κατά λάθος στο μοιραίο ραντεβού. Πουθενά, όμως, ο Μοράν. Ο μεγάλος αντίπαλος του Καπόνε σώθηκε από καθαρή τύχη, επειδή πήγε καθυστερημένα στο ραντεβού και όταν είδε τους τρεις «αστυνομικούς» φρόντισε να εξαφανιστεί.

Το μακελειό προκάλεσε λαϊκή κατακραυγή στο Σικάγο, και σημαίνοντα πρόσωπα της «Πόλης των Ανέμων» ζήτησαν να μπει ένα τέλος στη δράση των συμμοριών. Η τοπική αστυνομία, παρότι γρήγορα διαπίστωσε ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές του αιματηρού επεισοδίου, δεν μπόρεσε να προχωρήσει σε συλλήψεις. Ο Αλ Καπόνε και το πρωτοπαλίκαρό του Τζακ ΜακΓκαρν είχαν γερά άλλοθι: ο πρώτος βρισκόταν στη Φλόριντα για διακοπές και ο δεύτερος στην αγκαλιά της φιλενάδας του.

Το θέμα ξέφυγε από τα στενά όρια του Σικάγου και έγινε παναμερικανική υπόθεση. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ανέλαβε δράση με το FBI και το IRS (Εφορία). Με μεθοδικό τρόπο, οι δύο υπηρεσίες ξεσκέπασαν τη δράση του Αλ Καπόνε, που συνελήφθη δύο χρόνια αργότερα για φοροδιαφυγή. Η βασιλεία του στο χώρο του οργανωμένου εγκλήματος είχε τελειώσει.

Μετεωρική ήταν και η πτώση του Μπαγκς Μοράν. Από πάμπλουτος γκάνγκστερ βρέθηκε να ληστεύει τράπεζες για τα προς το ζην. Ένα από τα πρωτοπαλίκαρα του Αλ Καπόνε, ο Φρανκ Νίτι διαφέντευε το Σικάγο τη δεκαετία του ’30. Με την άνοδο του Ρούζβελτ στην εξουσία το 1933, η ποτοαπαγόρευση καταργήθηκε.

Ο τόπος του εγκλήματος (2122 Ν. Clark Street) έγινε τουριστική ατραξιόν μέχρι το 1967, που η αποθήκη κατεδαφίστηκε. Ο αιματοβαμμένος τοίχος της εκτέλεσης αποσυναρμολογήθηκε τούβλο – τούβλο και πουλήθηκε σε δημοπρασία στον καναδό επιχειρηματία Τζορτζ Πάτεϊ, ο οποίος τον ξανάχτισε μέσα στο μπαρ που διατηρούσε στο Βανκούβερ.

Στη μεγάλη οθόνη, το μακελειό αποτέλεσε τμήμα της δράσης στις ταινίες Μερικοί το προτιμούν καυτό του Μπίλι Γουάιλντερ (1959) και Σημαδεμένος (1932) και το κύριο θέμα της ταινίας του Ρότζερ Κόρμαν Νύχτα του Αγίου Βαλεντίνου (1967).

Η «Σφαγή της Εορτής του Αγίου Βαλεντίνου» ενέπνευσε επίσης μουσικούς, όπως ο τραβαδούρος Τζέιμς Τέιλορ (Valentine’s Day) και ο ράπερ 50 Cent (The Massacre, άλμπουμ του 2005).

_______________________________________ 

Βιβλιογραφία

-Θρησκεία και Έρως υπό Schubart Walter, Κοπιδάκης Μιχάλης Ζ, Σκληρή Αικατερίνη, Αθήνα, Όλκος 1991

-Οι μύθοι του Έρωτα υπό Rougemont Dennis De 1906-1985, Σαμοθράκη Ντίνα, Αθήνα Αρμός 2003

*Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr στις 14 Φεβρουαρίου 2014

Κατερίνα Φωτιάδου*
Φιλόλογος-Ιστορικός

 Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο • schooltime