Αρχαία Ελληνικά Κείμενα από Μετάφραση Γ’ Γυμνασίου – Δραματική ποίηση, Ευριπίδη «Ελένη»: Συνολική θεώρηση της τραγωδίας

Του Αλέξανδρου Γ. Αλεξανδρίδη*

Εισαγωγικά

Στην τραγωδία αυτή, που γράφτηκε το 412 π.Χ. μέσα στη διάρκεια της εκστρατείας στη Σικελία και τη βαριά πανωλεθρία των Αθηναίων, ο Ευριπίδης δένει το μύθο όπως τον είχε ήδη παρουσιάσει ο Στησίχορος στη λεγόμενη «Παλινωδία» του ή «Ελένης εγκώμιον». Ο Όμηρος όπως κι ο Ηρόδοτος, μας λένε πως ο Πάρης πήρε την Ελένη στην Τροία και πως εκεί έφτασε η Ελένη, αφού πρώτα πήγε στην Αίγυπτο, όπου ο Πρωτέας κατηγόρησε τον Πάρη για την παραβίαση της φιλοξενίας. Ο Στησίχορος, ποιητής του 7ου – 6ου αιώνα π.Χ., καλλιέργησε την ποίηση στην Ίμερα και από τούτο ονομάστηκε Ιμεραίος. Είχε συνθέσει το ποίημά του «ψόγος Ελένης», όπου κατηγορούσε την Ελένη για την εγκατάλειψη του άνδρα και του σπιτιού της. Η Ελένη όμως λατρευόταν ως θεά («δενδρίτις», θεά της άνθησης των δέντρων, στο Μενελάειον της Θεράπνης της Λακωνίας, όπου και θαυματοποιούσε μεταμορφώνοντας τις άσχημες κόρες σε ωραίες). Και η παράδοση φέρνει το Στησίχορο να τυφλώνεται μετά τη σύνθεση του ποιήματός του. Μερικοί ισχυρίζονται ότι το ιερατείο τον απείλησε να τον τυφλώσει. Με συμβουλή όμως ενός ονείρου, για να ξαναποκτήσει το φως του έγραψε το εγκώμιο για την Ελένη, όπου δέχτηκε πως ο Πάρης δεν έφερε την Ελένη στην Τροία, αλλά ένα ομοίωμά της – είδωλο. Η πραγματική Ελένη κλέφτηκε από τον Ερμή, με συμβουλή της Ήρας της προστάτισσας της οικογενειακής εστίας και μεταφέρθηκε στο βασιλιά Πρωτέα στην Αίγυπτο, που του την παρέδωσαν να τη φυλάει. Σε αυτήν την παραλλαγή του μύθου στηριγμένος ο Ευριπίδης, οργανώνει την τραγωδία του. Επιζητώντας ασφαλώς να σημάνει πως για ένα άπιαστο όνειρο, για μια φαντασίωση χάθηκαν τόσοι πολλοί στη Σικελική εκστρατεία, καθώς για ένα είδωλο, για ένα φανταστικό κατασκεύασμα, χάθηκαν τόσοι πολλοί Αχαιοί κατά τον Τρωικό πόλεμο.

Κεντρική ιδέα

Ο Ευριπίδης αποσκοπούσε να ξεκαθαρίσει τη μορφή της Ελένης μέσα από την αμφιταλαντευόμενη παράδοση. Να χτυπήσει αρκετά τους μάντεις, που με τις μαντείες τους οδήγησαν στη Σικελική εκστρατεία και κατέστρεψαν τον αθηναϊκό λαό και το αττικό μεγαλείο. Η μαντική γενιά στα χρόνια του Ευριπίδη δεν είναι πια αποδεκτή. Πολλές φορές τάραξε τη γαλήνη των Ελλήνων και οδήγησε ακόμα και σε εμφύλιους πολέμους. Ο Ευριπίδης εδώ διδάσκει την απομάκρυνση από τους πολέμους και την προσήλωση στην ειρήνη. Είναι ο ποιητής της ειρήνης.

(πηγή: Εγκυκλοπαίδεια «Επιστήμη & Ζωή», τόμος 5ος, Πράσινες σελίδες 46 – 48)

Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης*
Φιλόλογος

Βρείτε επιλεγμένα άρθρα και εκπαιδευτικό υλικό στις ομάδες μας

 schooltime – Εκπαιδευτικό υλικό • Φιλολογικές Σελίδες  • Εκπαιδευτικές σελίδες

 Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime