Η παραπληροφόρηση στη ζωή μας: Ενδεικτική αναπτυγμένη Έκθεση Λυκείου
Θέμα έκθεσης: « Με αφορμή το γεγονός ότι η παραπληροφόρηση αποτελεί πλέον αναγκαίο κακό στη ζωή μας, αποφασίζετε να συντάξετε ένα άρθρο, προκειμένου να δημοσιευθεί στον σχολικό Τύπο, εστιάζοντας κυρίως στους παράγοντες που προκαλούν το φαινόμενο και στις συνέπειές του» .
Η παραπληροφόρηση στη ζωή μας
Η εποχή μας έχει σημαδευτεί από τους ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης και εξέλιξης. Η ανθρωπότητα διαρκώς εξελίσσεται, ενώ καθημερινά νέες ανακαλύψεις έρχονται να βελτιώσουν ακόμη περισσότερο την ποιότητα ζωής μας. Ταυτόχρονα, οι πηγές πληροφόρησης έχουν πολλαπλασιαστεί, καθιστώντας την ενημέρωσή μας κάτι το πολύ απλό και άμεσο. Όμως, δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι πάντα και τόσο ευχάριστα. Η υπερπληροφόρηση συμβαδίζει πλέον με την παραπληροφόρηση, καθώς αναρίθμητοι είναι οι λόγοι που τη συντηρούν, προκαλώντας αρκετές άσχημες καταστάσεις – τις περισσότερες φορές – στη ζωή μας.
Η παραπληροφόρηση, κατά κύριο λόγο, αποτελεί προϊόν των δυτικών ανεπτυγμένων κοινωνιών και εξυπηρετεί πλέον ποικίλες ανάγκες τους. Και μάλιστα τις ανάγκες διάφορων παραγόντων και φορέων τους. Αποτελεί το πιο ισχυρό όπλο στα χέρια των πολιτικών και των επίδοξων ηγετών και μεσσιών που μέσω αυτής υπόσχονται, τάζουν και δημιουργούν αρκετά συχνά ένα στρατό πειθήνιων οπαδών, γεμάτους πάθος και φανατισμό. Πόσο εύκολο είναι να παραποιηθεί η πραγματικότητα και να φιλτραριστεί η αλήθεια, όταν κάποιοι ελέγχουν τα κέντρα διάδοσης των πληροφοριών; Ο Τύπος άλλωστε ποτέ δεν υπήρξε αντικειμενικός και αμερόληπτος. Πάντα εξυπηρετούσε συμφέροντα, πάντα προωθούσε ιδέες, θάβοντας ταυτόχρονα κάποιες άλλες. Και πολλοί όμως ισχυροί του παρελθόντος και του παρόντος, ανεδείχθησαν μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και της παραπληροφόρησης, που μόνο αυτά ξέρουν να την υπηρετούν όσο γίνεται καλύτερα.
Δεν ευθύνονται όμως πάντα οι άλλοι. Μερίδιο ευθύνης έχει και ο πολίτης. Και μάλιστα όταν δεν τιμά τον χαρακτηρισμό του ως πολίτη. Όταν απέχει επιδεικτικά από τα κοινά, όταν αγνοεί τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και όταν δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να φιλτράρει ό,τι του πλασάρει κάθε μέσο παραπληροφόρησης. Βέβαια, για όλες αυτές τις κατάστασεις ευθύνεται αποκλειστικά και μόνο το γεγονός ότι απουσιάζει παντελώς η κριτική σκέψη, που αποτελεί και τη βασική ειδοποιό διαφορά μας από κάθε άλλο ον. Το πνευματικό υπόβαθρο του καθενός μας ίσως δεν είναι και το πλέον κατάλληλο να υψώσει ασπίδες προστασίας απέναντι στην προπαγάνδα και τον λαϊκισμό, που δυστυχώς αποτελούν τον κανόνα στον πολιτικό λόγο. Ίσως και η εκπαίδευση έχει ρόλο σε αυτή την πραγματικότητα που τείνει να διαμορφώνεται, καθώς δεν προετοιμάζει τον αυριανό ακαδημαϊκό πολίτη να την αντιμετωπίσει.
Πολλοί λόγοι, λοιπόν, συντηρούν το συγκεκριμένο φαινόμενο, παγιώνοντάς το στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου η πληροφόρηση αποτελεί επιτακτικό αίτημα και ανάγκη. Οι συνέπειές του είναι εξίσου πολλές και εκτείνονται σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας.
Το σημαντικότερο είναι, βέβαια, ότι παραβιάζονται κατάφωρα μερικά από τα βασικότερα δικαιώματα του ανθρώπου. Μεταξύ αυτών σε περίοπτη θέση βρίσκεται το δικαίωμα της αντικειμενικής πληροφόρησης, που αποτελεί δικαίωμα όλων μας. Κανείς δεν μπορεί να διαμορφώσει άποψη, όταν επηρεάζεται από μηχανισμούς διάδοσης ψεύτικων ειδήσεων. Ως αποτέλεσμα αυτού είναι να αποπροσανατολίζεται η κοινή γνώμη, ενώ ο πολίτης είναι ευάλωτος σε κάθε επίδοξο μεσσία αλλά και αντικείμενο εκμετάλλευσης. Άλλωστε, είναι πολύ εύκολο να οξυνθεί ο φανατισμός και το μίσος, καθώς η ιστορία έχει δείξει ότι σε εποχές πολιτικής πόλωσης και φανατισμού το έργο των πολιτικών υπήρξε πολύ πιο εύκολο. Η παραπληροφόρηση, όμως, εγκυμονεί και πολλούς άλλους κινδύνους, καθώς έχει τη δυνατότητα να σπιλώσει υπολήψεις και να διαδώσει ανακρίβειες που ενδέχεται να έχουν αρνητικές συνέπειες στη ζωή όλων μας.
Κάθε δημοκρατική και ευνομούμενη κοινωνία απειλείται, καθώς βρίσκεται σε κίνδυνο η ίδια η ουσία της, που είναι το δικαίωμα στην ελεύθερη πληροφόρηση. Ολόκληρο το δημοκρατικό οικοδόμημα θεμελιώνεται πάνω στο δικαίωμα της ψήφου, που με τη σειρά της αποτελεί και την πεμπτουσία της δημοκρατίας. Όλα αυτά όμως απειλούνται από τη δημαγωγία, την προπαγάνδα και την παραπληροφόρηση. Αυτό που επιτυγχάνουν είναι ο πολιτικός φανατισμός, ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης από τα πραγματικά προβλήματα και το μίσος, που έχει αποτελέσει την αιτία διχόνοιας και διχασμού στη χώρα μας αρκετές φορές στο παρελθόν. Ο υγιής πολιτικός διάλογος εκλείπει και στη θέση του θεριεύει το ψέμα, ο λαϊκισμός, οι επιθέσεις στην ιδιωτική ζωή του αντίπαλου πολιτικού και πάνω από όλα μία ξύλινη γλώσσα που ισοπεδώνει κάθε αρχή δημοκρατίας.
Κάτι, λοιπόν, πρέπει να γίνει και άμεσα. Κύριο μέλημα της πολιτείας οφείλει να είναι η ύπαρξη ανεξάρτητων, ισχυρών και αυτόνομων μέσων ενημέρωσης. Όμως, δεν αρκεί αυτό. Οφείλουμε όλοι να αντιταχθούμε με όποιο τρόπο μπορούμε στις ύπουλες διαθέσεις όλων αυτών που μέσω της παραπληροφόρησης επιχειρούν να παραποιήσουν την πραγματικότητα και να καθοδηγήσουν την κοινή γνώμη όπου και όπως οι ίδιοι ενδεχομένως το επιθυμούν.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση Λυκείου
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
