Είναι γνωστό ότι όλοι οι άνθρωποι διαβάζουν ή ακούν πράγματα, σχετικά με την Επιστήμη. Διαβάζουν άρθρα ή ακούν πληροφορίες, σχετικά με τη Φιλολογία και τα Γραπτά Κείμενα, ασχολούνται με ζητήματα της Ψυχολογίας ή στρέφουν το ενδιαφέρον τους, γύρω από τα Μαθηματικά και τη Φυσική. Πόσοι, όμως, έχουν αναρωτηθεί τι, ακριβώς, είναι η Επιστήμη, και ποια είναι η όλη φιλοσοφία της;

Καταρχάς, ο όρος «Επιστήμη» προέρχεται από το ρήμα «ἐπίσταμαι» της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, το οποίο σημαίνει «γνωρίζω, καλά». Επομένως, «Επιστήμη» είναι η «καλή γνώση», η «βέβαιη γνώση», η «συστηματική γνώση». Πιο συγκεκριμένα, Επιστήμη είναι η συστηματική, ορθολογική, πνευματική (νοητική) δραστηριότητα, η οποία δίνει πορίσματα που έχουν διυποκειμενική ισχύ, δηλαδή, κάποια αντικειμενικότητα που ξεπερνά τις προσωπικές αντιλήψεις του κάθε Ερευνητή.

Όσον αφορά, τώρα, στην όλη φιλοσοφία της Επιστήμης, υπάρχουν βασικά ερωτήματα, όπως «Τι είναι “Επιστήμη”;» (ερώτημα, το οποίο απαντήθηκε, προηγουμένως), «Τι είναι η “επιστημονική εξήγηση”;», «Ποιες Μεθόδους χρησιμοποιεί η Επιστήμη;», «Πώς ελέγχεται μία Επιστημονική Θεωρία;», «Για ποιον λόγο υπάρχει η Επιστήμη;», «Σε τι εξυπηρετεί η Επιστήμη (τον άνθρωπο);». Απαντώντας σε αυτά τα ερωτήματα, δίνεται και η όλη φιλοσοφία της Επιστήμης.

Η (επιστημονική) εξήγηση, με βάση και τον Φιλόσοφο Αριστοτέλη, είναι ένα Παραγωγικό Επιχείρημα (από το γενικό στο ειδικό / γενικό à ειδικό), στις Προκείμενες Προτάσεις του οποίου περιλαμβάνονται οι αιτίες του συμπεράσματός του. Μάλιστα, η έννοια της «αιτίας» και η έννοια της «εξήγησης», με βάση τον Αριστοτέλη, είναι, στενά, συνδεδεμένες˙ μπορούμε, δηλαδή, να εξηγήσουμε κάποιο φαινόμενο, εάν γνωρίζουμε την αιτία που προκαλεί αυτό το φαινόμενο.

Οι Μέθοδοι, τώρα, που χρησιμοποιεί η Επιστήμη είναι οι ακόλουθοι. Εάν πρόκειται για τις Φυσικές Επιστήμες (π.χ., Φυσική, Χημεία, Βιολογία), η Επιστημονική Μέθοδος αποτελείται από τα ακόλουθα βήματα: (α) παρατήρηση (π.χ., ενός φυσικού φαινομένου κ.λπ.) à (β) διατύπωση υπόθεσης (από τον Ερευνητή – Επιστήμονα) à (γ) έλεγχος της υπόθεσης, μέσω του πειράματος à (δ) επιβεβαίωση της αρχικής υπόθεσης à (ε) συμπέρασμα à (στ) (επιστημονική) θεωρία / κανόνας. Εάν, τώρα, πρόκειται για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (όπως η Φιλολογία), τότε, η Μέθοδος που ακολουθείται, είναι η Μέθοδος της Ερμηνείας ή αλλιώς, η Ερμηνευτική Μέθοδος. Ο Φιλόλογος – Ερευνητής, παραδείγματος χάριν, συγκεντρώνει στα χέρια του Κείμενα της Κλασικής Αρχαιότητας και τα ερμηνεύει – σχολιάζει (επιστημονικά).

Η Επιστημονική Θεωρία, τώρα, ελέγχεται, ως προς την ορθότητά της, μέσα από την εγκυρότητα και την αλήθεια. Μία Επιστημονική Θεωρία είναι έγκυρη, όταν οι Προκείμενες Προτάσεις της οδηγούν, κατά λογική αναγκαιότητα, σε ένα βέβαιο συμπέρασμα. Η ίδια Επιστημονική Θεωρία είναι αληθής, εάν οι Προκείμενες αυτές Προτάσεις και το συμπέρασμα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Έτσι, λοιπόν, η Επιστημονική Θεωρία που είναι έγκυρη και αληθής, είναι ορθή.

Η Επιστήμη, τώρα, υπάρχει, για να εξυπηρετεί τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος, επίσης, λόγω του γεγονότος, ότι – ήδη, από την Αρχαιότητα – θέλει να γνωρίζει πράγματα για τη φύση, γύρω του, ασχολείται με την Επιστήμη. Η πνευματική αυτή αναζήτηση σε πρακτικό επίπεδο οδηγεί τον άνθρωπο στο γεγονός, του να ασχοληθεί με Επιστημονικά – πρακτικά θέματα. Η Επιστήμη, επίσης, εξυπηρετεί τον άνθρωπο, με ποικίλους τρόπους, όπως στο να επιλύει (ο άνθρωπος) διάφορα προβλήματα της καθημερινής ζωής (π.χ., υγεία, Φάρμακα κ.λπ.) και στο να προοδεύει ο ίδιος ο άνθρωπος σε πνευματικό – ψυχικό, κοινωνικό και πρακτικό επίπεδο.

Καταληκτικά, γίνεται κατανοητό το γεγονός, ότι η Επιστήμη μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη στον άνθρωπο, ο οποίος, με τη σειρά του, γνωρίζοντας πώς λειτουργεί η Επιστήμη και ποια είναι η όλη φιλοσοφία της, μπορεί να κατανοήσει, καλύτερα, τόσο την ίδια την Επιστήμη, όσο και τον ίδιο του τον εαυτό!

Του  Δημήτριου Πάνου,
Φοιτητή του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης
του Πανεπιστημίου Αθηνών

Δείτε περισσότερες ειδήσεις στην ενότητα: Πολιτισμός

 Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime