Παρακολουθώντας διάφορες έρευνες παρατηρούμε ότι σε πολλές χώρες ήδη ο υπολογιστής αποτελεί απαραίτητο εξάρτημα στα χέρια κάθε μαθητή. Στα χέρια του αυριανού παγκόσμιου πολίτη. Είναι κάτι περισσότερο από δεδομένη άλλωστε η πρόθεση αυτών των χωρών να επενδύσουν στο μέλλον τους που δεν είναι άλλο από την εκπαίδευση. Το αύριο δεν μπορεί να περιμένει. Πρέπει κάθε σύγχρονο κράτος να προσαρμοστεί στις ανάγκες που η τεχνολογία επιτάσσει και να εξοπλίσει τους μαθητές του, την αυριανή γενιά με όλα εκείνα τα εφόδια που απαιτούνται. Τι γίνεται όμως στη χώρα μας; Βαδίζει στα χνάρια αυτών των κρατών ή ακολουθεί το δικό της δρόμο; Η πραγματικότητα μάλλον απογοητευτική, παρότι διανύουμε ήδη για τα καλά τον 21ο αιώνα.
Ο υπολογιστής βέβαια στο σχολείο, στα χέρια του μαθητή αλλά και του δασκάλου – εκπαιδευτικού θα αποτελέσει ένα ισχυρό όπλο στην καταπολέμηση κάθε μορφής αναλφαβητισμού και δη του ψηφιακού. Βέβαια, το σημαντικότερο είναι ότι θα καταστήσει το μάθημα και το διάβασμα αρκετά πιο ευχάριστες υποθέσεις, καθώς θα λάβουν παιγνιώδη χαρακτήρα, αντικαθιστώντας ενδεχομένως την αρνητική διάθεση – των περισσότερων παιδιών – απέναντι στο βιβλίο. Δυστυχώς, η σχέση με αυτό δεν είναι και η καλύτερη, ίσως γιατί η μορφή που έχει λάβει το εκπαιδευτικό σύστημα τους έχει απωθήσει από το υγιές και δημιουργικό διάβασμα, ωθώντας του ολοένα και περισσότερο σ’ αυτό που αποκαλούμε στείρα αποστήθιση. Από την άλλη, η καινοτομία, η ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων και γενικότερα η εξοικείωση του μαθητή με τη χρήση του υπολογιστή, του δίνουν την ευκαιρία να έλθει σ’ επαφή με αρχεία, υλικό, βιβλία και γνώσεις που θα τον βοηθήσουν όσο τίποτε άλλο στον αγώνα του στη ζωή.
Μέσω του υπολογιστή, η γνώση εμπεδώνεται καλύτερα και ταχύτερα. Η διαδραστικότητα αλλά και τα ποικίλα προγράμματα προσομοίωσης παρέχουν στον μαθητή την ευχέρεια άμεσα να αντεπεξέλθει σε απαιτήσεις που η κλασική μορφή μάθησης δεν ευνοούσε. Πολλές δεξιότητες του ενισχύονται, τονώνοντας τη δημιουργικότητά του. Η επαφή με τους συμμαθητές του γίνεται πιο άμεση, κυρίως μέσω των ομαδικών εργασιών, που αποτελούν το εφαλτήριο ενδυνάμωσης της συνεργατικότητάς τους. Σύνορα πλέον δεν υπάρχουν, καθώς η τεχνολογία φέρνει σ’ επαφή τους ανθρώπους και μάλιστα τους μαθητές πολλών και διαφορετικών κρατών, ανταλλάσσοντας με αυτόν τον τρόπο δημιουργικά στοιχεία και απόψεις, διαμορφώνοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ταυτότητα του παγκόσμιου πολίτη. Γεγονός, που αποτελεί «θανάσιμο κτύπημα» σε κάθε φαινόμενο διαφορετικότητας, ρατσισμού και ξενοφοβίας, αίροντας τις προκαταλήψεις και τα πάθη.
Όπως όμως κάθε σύγχρονο επίτευγμα της τεχνολογίας, έτσι και και οι υπολογιστές και ευρύτερα το διαδίκτυο, δυστυχώς δεν έχουν μόνο αυτή την όψη. Έχουν και την άλλη, την κακή, που μπορεί να αποβεί και μοιραία στην περίπτωση που χαθούν τα όρια.
Ο ρόλος του δασκάλου, λοιπόν, κινδυνεύει να αλλοιωθεί εντελώς. Πλέον, ο εθισμός πολλών στο διαδίκτυο έθεσε εκτός παιχνιδιού κάθε άλλη πηγή γνώσης, ως περιττή. Η πλήρης απαξίωση του ανθρώπινου παράγοντα. Δυστυχώς, στη συνείδηση των περισσότερων μαθητών ο δάσκαλος έχει μπει στο περιθώριο, καθώς αποτελεί έναν παρωχημένο και ξεπερασμένο τρόπο άντλησης γνώσεων. Ίσως σ’ αυτό όμως ευθύνονται εν μέρει και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, καθώς η πλειονότητα δηλώνει άγνοια σε θέματα χειρισμού του υπολογιστή. Όμως και το ίδιο το σχολείο δείχνει να απαξιώνεται, καθώς μάλλον έχει χάσει στη συνείδηση των περισσότερων παιδιών την παιδαγωγική του υπόσταση, λαμβάνοντας ένα καθαρά δευτερεύοντα ρόλο. Ένα ρόλο κομπάρσου.
Από την άλλη, μάλλον ο υπολογιστής δεν έχει βοηθήσει και τόσο πολύ τον μαθητή. Απεναντίας, περιόρισε θα λέγαμε τις ικανότητές του, καθώς πλέον όλα του παρέχονται έτοιμα. Χάθηκε ο μόχθος της προσωπικής δουλειάς και αναζήτησης. Πλέον όλα υπακούουν στο νόμο της αντιγραφής – επικόλλησης. Όλα έτοιμα στα πόδια του…Η κρίση του τέθηκε σε λανθάνουσα κατάσταση, καθώς η έτοιμη γνώση πλέον του παρέχεται αφειδώς. Ο εθισμός είναι προ των πυλών. Ιδιαίτερα η χρήση του από πολύ μικρή ηλικία δημιουργεί πολλά μελλοντικά προβλήματα σε πολλούς τομείς, όπως αυτό της γλώσσας. Ορθογραφικά λάθη, προβλήματα στην έκφραση, ασυνταξίες. Όμως και η ίδια η γλώσσα μας δέχεται πλήγμα. Η κυριαρχία των greeklish έχει μπολιάσει για τα καλά στον τρόπο γραφής και σκέψης όλων. Τα προβλήματα στη γραφή έχουν μεταφερθεί και στον τρόπο σκέψης. Φτωχό λεξιλόγιο, ανώριμος τρόπος σκέψης. Τα γραπτά των μαθητών το επιβεβαιώνουν.
Το διαδίκτυο, λοιπόν, καλώς ή κακώς, έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Πρόκειται για μια αλήθεια, που δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί. Το να το δαιμονοποιήσουμε και να ρίξουμε επάνω του τον λίθο του αναθέματος είναι το μόνο εύκολο. Το σίγουρο είναι ότι κι εμείς οι ίδιοι ευθυνόμαστε για την οποιαδήποτε κακή χρήση του και οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς ο υπολογιστής δεν είναι παρά ένα μηχάνημα, η καθοδήγηση του οποίου βρίσκεται στα χέρια μας.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
