Η αρχαία ελληνική γραμματεία είναι γεμάτη από διάσπαρτα χωρία που αφορούν το θέμα του Έρωτα ως οντότητα που δεν επηρεάζει απλά την ψυχή αλλά αποτελεί πολλές φορές μία αρχέγονη κοσμογενεσιουργό δύναμη, όπως στον Ησίοδο.

Για άλλους γιος της Πενίας και του Πόρου για άλλους γιος της Αφροδίτης. Φιλοσοφική οντότητα που μετέχει στο αισθητό και στο υπερβατικό, ζει μέσα στην «αθλιότητα» και την ματαιότητα του πεπερασμένου μα αγγίζει ευλαβικά τον κόσμο του απείρου, του θεϊκού.

Θα προτιμήσουμε την καταγωγή που φιλοσοφικά μας δίνει μεγαλύτερα περιθώρια σε σχέση με την ψυχή. Ο έρωτας λοιπόν είναι γιος του Πόρου και της Πενίας. Από την μία μεριά ο πλούτος και από την άλλη η φτώχεια. Όντως ο έρωτας για όσους τον έχουν βιώσει χαρακτηρίζεται από πληθώρα έντονων συναισθημάτων. Η ψυχοσύνθεση αλλάζει άρδην και η ζωτικότητα είναι διάχυτη. Υπάρχει όμως πάντα μία αίσθηση της έλλειψης.

Η έλλειψη για την ένωση, για την ένωση με το οικείον κάλλος (Πλάτωνας), η ένωση που οδηγεί στην αμοιβαιότητα και το «άγγιγμα» με το θεικό, το απέραντο. Η ημιτελής ανθρώπινη φύση ψάχνει να ενωθεί με το άλλο της μισό και να ολοκληρωθεί. Σχεδόν αυτοσκοπός αυτή η ολοκλήρωση. Τα δύο να γίνουν ένα επειδή κάποτε ήταν μαζί.

Ο έρωτας λειτουργεί σαν παλλόμενη ίνα που ενώσει δύο ψυχές, διαλεκτικός, αμφίδρομος, ενωτικός. Θα λέγαμε ότι ανήκει στις θετικές ενεργοποιήσεις της διαλεκτικής, μιας διαλεκτικής που έχει να κάνει και με το μεταφυσικό.

Για τον Πλάτωνα ο Έρωτας είναι τόκος εν τω καλώ. Μόνο, λοιπόν, για το καλό μπορεί να υπάρξει και μόνο καλό μπορεί να προσφέρει, μιλώντας φυσικά πάντα φιλοσοφικά και με κριτήρια αλήθειας.

Έρωτας άλλωστε κατέχει και τον φιλόσοφο που κυνηγά την απόκτηση της αλήθειας, ο δρόμος είναι ανηφορικός αλλά οδηγεί πάντα στην Ιδέα του Αγαθού.

Έρως – Η Διαλεκτική του οικείου Κάλλους
Το άτομο έλκεται από το οικείον κάλλος, όποιο και αν είναι αυτό για τον καθένα και σε οποιοδήποτε επίπεδο. Το οικείον κάλλος, μία μορφή που τραβάει το υποκείμενο δυνατά προς αυτό σαν να ήταν γνώριμα τα δύο υποκείμενα πριν ακόμα συναντηθούν.

Η έννοια του οικείου κάλλους δεν μπορεί τόσο να περιγραφεί όσο να την αισθανθεί κάποιος.

Ο Έρωτας είτε ως κοσμογονική αρχή είτε ως ερωτική θεότητα χαρακτηρίζεται από διαλεκτικά στοιχεία. Έλξη, διάδραση, ένωση ακόμα και οι συγκρούσεις που δημιουργεί ανήκουν σε μία συγκρουσιακή διαλεκτική. Μία διαλεκτική οικείων μορφών, ύφους και όρασης. Η ύλη βρίσκεται πάντα εκεί αλλά αυθυπερβαίνεται, αναβαθμίζεται και λειτουργεί μονάχα σε επίπεδο υπόστασης.

Μέρκατας Γιώργος*
Φιλόλογος, ΜSC Συστηματικής Φιλοσοφίας

 Δείτε επιλεγμένα άρθρα και εκπαιδευτικό υλικό στις ομάδες μας: Εκπαιδευτικές Σελίδες & Φιλολογικές Σελίδες

♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime