Έκθεση Β’ Λυκείου: Φιλαναγνωσία – Κριτήριο αξιολόγησης

Της Έρης Ναθαναήλ*

ΚΕΙΜΕΝΟ

Το διάβασμα ως πνευματική λειτουργία μετασχηματίζει τη σκέψη μας και ως εκ τούτου η πρόσληψη της πραγματικότητας τροποποιείται, αφού κάθε διαδικασία των αισθήσεών μας συνυφαίνεται με απόλυτο και σχεδόν αυτόματο τρόπο με την επεξεργασία και την ερμηνεία των μηνυμάτων τους. Άλλωστε, μια αίσθηση ποτέ δεν είναι μόνο αίσθηση – ένα μέρος της μετασχηματίζεται σε συναίσθημα…

Όταν διαβάζουμε, όλα αλλάζουν. Άλλα στοιχεία διαθλώνται, γιατί η μεταμόρφωση της σκέψης μας μάς κάνει διαφορετικούς και έτσι η όποια παρατήρηση των πραγμάτων αποκτά άλλες άγνωστες διαστάσεις. Άλλα υποβαθμίζονται και άλλα αναβαθμίζονται αξιολογικά, γιατί υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες και η εστίαση του στοχασμού μας προς τα σχήματα της αφαιρετικής λειτουργίας της νόησής μας τροποποιεί το όλο σύμπαν του πνεύματός μας.

Το διάβασμα είναι μια περιπέτεια μετανάστευσης και το μεν μυθιστόρημα, η ποίηση και η λογοτεχνία γενικότερα μας αλλάζουν το σκηνικό μέσα στο οποίο βιώνουμε την ύπαρξή μας το δε δοκίμιο – φιλοσοφικού ή επιστημονικού ή κοινωνικού κλπ περιεχομένου – μας βάζει σε μια δοκιμασία διείσδυσης σε νέα νοήματα και σε πιο ισχυρές ερμηνευτικές δυναμικές. Η εν μέρει αφαίρεση της πραγματικότητας των αισθήσεών μας αποτελεί και μια πρόκληση: να ξεφύγουμε από στερεότυπα και προκαταλήψεις, που τόσο εύκολα δημιουργούν μια σκληρή κρούστα που κρύβει την ουσία των πραγμάτων.

Όταν διαβάζω, παίρνω κάθε φορά μια πολύ σπουδαία απόφαση. Να αναρωτηθώ, να προβληματιστώ, να στοχαστώ σε όλη τη φαινομενικότητα που με περιβάλλει και που συνήθως αποκρύβει την ουσία ή την τελεολογία της πραγματικότητας – αν υπάρχει… Η ίδια η πνευματική καλλιέργεια προσθέτει κάθε στιγμή νέες δυνατότητες και νέες ευκαιρίες, μου θέτει απλά και επιτακτικά ερωτήματα: μήπως δεν είναι έτσι τα πράγματα, μήπως δεν είσαι ακριβώς αυτός που νομίζεις ότι είσαι; Και αυτά δεν είναι καθόλου αθώα ερωτήματα. Μου δυναμιτίζουν κάθε φορά τις βεβαιότητές μου και τα απόλυτα προσωποπαγή συμπεράσματά μου, που τα έχω τόσο ανάγκη για να ερμηνεύω καθετί που κουβαλάει η διαρκής ροή της εμπειρίας μου.

Αλλά όταν αναδεικνύω με το διάβασμα την προτεραιότητα του εσωτερικού μου κόσμου, ο εξωτερικός κόσμος αποκτά άλλη εικόνα. Τα σχήματά του τρεμοπαίζουν και άλλοτε εξαφανίζονται προσωρινά – όπως καταπίνει το σούρουπο όλες τις μορφές – και άλλοτε αναδύονται άλλοι κόσμοι, οι οποίοι ή συγκρούονται με τον τυποποιημένο κόσμο μου ή συμφύρονται και συνυπάρχουν μαζί σε ένα παράξενο μίγμα μαγικής θέασης, όπου πραγματικό και φαντασιακό είναι αγκαλιά και βιώνω μια ομορφιά του πνεύματός μου, γιατί δικαιώνεται η αυτόνομη δυνατότητά του για αφαιρετική σκέψη.

Όταν διαβάζω, όλα αλλάζουν – γιατί αλλάζω εγώ! Κάθε στιγμή ανάγνωσης είναι και στιγμή αλλαγής μου και εξέλιξής μου. Αυτή τη δική μου αλλαγή ψάχνω κάθε φορά που διαβάζω, για να ερμηνεύσω τις αλλαγές της φαινομενικότητας και κυρίως για να συναντήσω τον πυρήνα της σκέψης μου και του εαυτού μου, να βρω – δημιουργώντας το ταυτόχρονα – το «είναι» του εαυτού μου.

 Του Νίκου Τσούλια, [Κείμενο ελαφρώς διασκευασμένο]

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε  την περίληψη του κειμένου σε 80-100λ  

(μονάδες 20)

Β1. «Όταν διαβάζω, όλα αλλάζουν, γιατί αλλάζω εγώ»: Χρησιμοποιώντας την παραπάνω περίοδο ως θεματική, να την αναπτύξετε σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της αιτιολόγησης.

(μονάδες 10)

2. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης και να την μετατρέψετε στην αντίθετή της: «Η ίδια η πνευματική καλλιέργεια προσθέτει κάθε στιγμή νέες δυνατότητες και νέες ευκαιρίες, μου θέτει απλά και επιτακτικά ερωτήματα».

(μονάδες 5)

3. Να εντοπίσετε και να γράψετε 3 αποσπάσματα του κειμένου όπου η γλώσσα χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά.

(μονάδες 3)

4. Να δηλώσετε το ρόλο των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα:

  • ένα μέρος της μετασχηματίζεται σε συναίσθημα… (αποσιωπητικά)
  • το δε δοκίμιο – φιλοσοφικού ή επιστημονικού ή κοινωνικού κλπ περιεχομένου – μας βάζει (διπλή παύλα)
  • θέτει απλά και επιτακτικά ερωτήματα: μήπως δεν είναι έτσι τα πράγματα, μήπως δεν είσαι ακριβώς αυτός που νομίζεις ότι είσαι; (ερωτηματικό)
  • αποτελεί και μια πρόκληση: να ξεφύγουμε από στερεότυπα και προκαταλήψεις, που τόσο εύκολα δημιουργούν μια σκληρή κρούστα που κρύβει την ουσία των πραγμάτων (διπλή τελεία)
  • και άλλοτε εξαφανίζονται προσωρινά – όπως καταπίνει το σούρουπο όλες τις μορφές – και άλλοτε (διπλή παύλα)
  • Όταν διαβάζω, όλα αλλάζουν – γιατί αλλάζω εγώ! (θαυμαστικό)
  • δημιουργώντας το ταυτόχρονα-το «είναι» του εαυτού μου. (εισαγωγικά)

(μονάδες 7)

5. Να δοθεί από ένα συνώνυμο για τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: μετασχηματίζει, συνυφαίνεται, διαθλώνται, υποβαθμίζονται, διείσδυσης.

(μονάδες 5)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Σε μια τεχνοκρατική και συχνά αντιπνευματική εποχή να αναφερθείτε στην αξία της ανάγνωσης και γενικά της επαφής με το γραπτό λόγο και τους τρόπους για να ενισχυθεί η φιλαναγνωσία. Το κείμενό σας θα δημοσιευθεί σε διαδικτυακό ιστότοπο. [ 450-500λ.]

(μονάδες 50)

Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση του Λυκείου

1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό

 Αν θέλετε να ενημερώνεστε για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime

Ακολουθήστε μας στο facebook