Η νοημοσύνη κάθε ανθρώπου είναι τόσο μοναδική, όσο και ένα δακτυλικό αποτύπωμα, γεγονός που το αποδεικνύει η καθημερινή συναναστροφή μας  με άλλους ανθρώπους . Ο καθένας έχει τον προσωπικό του, μοναδικό τρόπο να μαθαίνει και να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα.  Σκεφτόμαστε με λέξεις, ήχους, χρώματα, αριθμούς, με κίνηση, με ενσυναίσθηση.  Σκεφτόμαστε συνθετικά, απλά, δημιουργικά. Σκεφτόμαστε διαφορετικά!

Το 1983 εκδόθηκε για πρώτη φορά ένα σημαντικό βιβλίο ψυχολογίας (Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences),  που είχε μεγάλη απήχηση και επιρροή στις επιστήμες της ψυχολογίας και της εκπαίδευσης.  Ο συγγραφέας του, Howard Gardner  υποστήριξε, ότι τα IQtests είναι ανεπαρκή,  διότι μετρούν μόνο γλωσσικές και μαθηματικές ικανότητες και ότι δεν υπάρχει μόνο ένα είδος ευφυίας,  αλλά επτά!

Πρόκειται για την περίφημη θεωρία των Multiple Intelligences,  της πολλαπλής νοημοσύνης.  Η θεωρία αυτή έφερε επανάσταση στην εκπαίδευση, καθώς οδήγησε στη σκέψη, ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι πρόσληψης της γνώσης (learning styles), που οφείλουμε να εντοπίσουμε και να αναπτύξουμε σε κάθε παιδί.   Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης προσεγγίζει τη μάθηση ως μια πολυδιάστατη διαδικασία και αποτελεί δυνατό εργαλείο στα χέρια γονέων και εκπαιδευτικών, ώστε να αξιοποιήσουν τις δεξιότητες  και τις κλίσεις των παιδιών.   Τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, διαθέτουν πολλαπλή νοημοσύνη σε περισσότερους από  έναν τομείς.  Στη συγκρότηση βέβαια του χαρακτήρα και της σκέψης τους, κάποιο είδος νοημοσύνης  υπερέχει έναντι των υπολοίπων και αυτό  θα ορίσει σε μεγάλο βαθμό και τον ιδιαίτερο τρόπο που έχει το παιδί  να προσλαμβάνει τη γνώση κατευθύνοντάς το πρός αυτό που πραγματικά αγαπά να κάνει.

Σύμφωνα λοιπόν με τη θεωρία του Howard Gardner,  η νοημοσύνη έχει επτά βασικές  μορφές:

  1. ΛεκτικήΓλωσσική Νοημοσύνη (Verbal – linguistic Intelligence). Εδράζεται κυρίως στο αριστερό ημισφαίριο και αφορά την ικανότητα των παιδιών να χειρίζονται αποτελεσματικά τη γλώσσα, την εκφραστική τους δεινότητα, την αγάπη προς το διάβασμα και το γράψιμο, την απόλαυση από τη δημιουργία ιστοριών και την αφήγησή τους.  Μαθαίνουν καλύτερα, μιλώντας ,ακούγοντας και βλέποντας τις λεξεις, γράφοντας & διαβάζοντας.
  2. ΛογικήΜαθηματική Νοημοσύνη (Logical-Mathematical Intelligence).                                                        Εδράζεται στο αριστερό ημισφαίριο και αφορά την ικανότητα χρήσης αριθμών,πράξεων και αποτελεσματικής ανάλυσης της επιστημονικής σκέψης.  Είναι η ικανότητα που έχει το παιδί  να κατανοεί τα δεδομένα μιας αιτιακής σχέσης, να κάνει μετρήσεις, να αναζητά τη διαδικασία, το πώς  δουλεύουν τα πράγματα.
  3. Σωματοκινητική /κιναισθητική Νοημοσύνη (Bodily Intelligence). Εδράζεται κυρίως στο αριστερό ημισφαίριο και αφορά  την ικανότητα του συντονισμού και του ελέγχου των εκούσιων κινήσεων του σώματος. Το άτομο χρησιμοποιεί συνδυασμένα τις κινητικές δεξιότητες (εκτέλεση και επινόηση),  υποκινεί το σώμα του, μεταβιβάζει ιδέες και συναισθήματα. Μαθαίνει καλύτερα μέσα από τη σωματική δραστηριότητα (σωματική μνήμη) παρά μέσω λέξεων (λεκτική μνήμη) ή εικόνων (οπτική). Το παιδί διαθέτει επιδεξιότητα στις  λεπτές κινήσεις  και χαρακτηρίζεται από αβίαστο έλεγχο κινήσεων, αρμονία σώματος & εγκεφάλου, μιμητικές ικανότητες.
  4. Μουσική Νοημοσύνη (Musical Intelligence). Εδράζεται στο δεξί ημισφαίριο. Αποτελεί χάρισμα αυτών που αγαπούν τη μουσική, που απομνημονεύουν εύκολα ένα τραγούδι, που διακατέχονται από ρυθμό, που μαθαίνουν με ευκολία ένα μουσικό όργανο.  Στα άτομα αυτά αρέσει να κινούνται με ρυθμό, να διακρίνουν τους ήχους, τη μελωδία, τους τόνους.
  5. Διαπροσωπική Νοημοσύνη (Interpersonal Intelligence ). Αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις και την αλληλεπίδρασή μας  με άλλους ανθρώπους. Τα άτομα διαθέτουν επικοινωνιακά χαρίσματα, λειτουργούν με άνεση και αποτελεσματικότητα σε μια ομάδα, απολαμβάνουν τις συζητήσεις,  αντιλαμβάνονται τη διάθεση ,τον χαρακτήρα και τα κίνητρά των άλλων.
  6. Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη (Intrapersonal Intelligence). Έχει ενδοσκοπικό χαρακτήρα, σχετίζεται δηλαδή με τη στροφή του ανθρώπου προς τον ίδιο του τον εαυτό και την κατανόηση του εγώ του: την κατανόηση των ισχυρών, αλλά και αδύναμων σημείων του, των συναισθημάτων του, των αντιδράσεών του.
  7. Οπτική/Χωρική Νοημοσύνη (Spatial  Intelligence). Eδράζεται κυρίως στο δεξί ημισφαίριο. Έχει σχέση με την αίσθηση και την ακριβή αντίληψη του χώρου/περιβάλλοντος,  την ευκολία προσανατολισμού και την ικανότητά των παιδιών να οπτικοποιούν με τα μάτια της σκέψης(νοητικές εικόνες).   Η αντίληψη του χώρου είναι αλληλένδετη με τον έλεγχο των κινήσεων του σώματος. Άλλα χαρακτηριστικά είναι η επιδεξιότητα στο χειρισμό αντικειμένων, η σύνθεση, η σχεδίαση με χρώματα, εικόνες, γραφήματα.

Το τελευταίο είδος, εισήγαγε ο Gardner το 1996.

8. Φυσιοκρατική/ΝατουραλιστικήΝοημοσύνη (Naturalistic Intelligence ).Τα άτομα αυτά αγαπούν τη φύση & την εξοχή, ενδιαφέρονται για το περιβάλλον, τα ζώα, τα φυτά και έχουν οικολογική συνείδηση . Προτιμούν την κατηγοριοποίηση, τη συλλογή ,την ανάλυση των φυσικών στοιχείων. Ένα παράδειγμα τέτοιου ανθρώπου είναι και ο Δαρβίνος , που διαμόρφωσε τη θεωρία της εξέλιξης.

  • Η Συναισθηματική Νοημοσύνη (Emotional Intelligence). Ο ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Harvard , Daniel Goleman  υποστηρίζει, ότι «η αυτογνωσία και η αυτορύθμιση είναι οι ενδοπροσωπικές ικανότητες, ενώ η ενσυναίσθηση (η συναισθηματική ταύτιση με άλλο άτομο, η κατανόηση της κατάστασής του) και η κοινωνική δεξιότητα είναι οι διαπροσωπικές.»
  • Σήμερα διακρίνουμε 5 «συναισθηματικές δεξιότητες» που αποτελούν την πρώτη ύλη της έννοιας της συναισθηματικής νοημοσύνης . Οι τρεις πρώτες απαρτίζουν την προσωπική ικανότητα και οι άλλες δύο την κοινωνική ικανότητα του ατόμου.                                                                                                                                                     
  1. Η Αυτοεπίγνωση (selfawareness)
  2. O Αυτοέλεγχος (selfregulation)
  3. Τα Κίνητρα συμπεριφοράς (motivation)
  4. Η Ενσυναίσθηση (empathy)
  5. Οι Κοινωνικές δεξιότητες (social skills)

Συνοψίζοντας, κάθε άτομο έχει ένα συνδυασμό  διαφορετικών ειδών νοημοσύνης, γεγονός που το καθιστά μοναδικό, δημιουργώντας μια ποικιλομορφία σκέψης. Ο άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει τις νοημοσύνες του σε επαρκές  επίπεδο με την κατάλληλη καθοδήγηση. Οι νοημοσύνες συνεργάζονται και πάντα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, καθώς καμιά νοημοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει μόνη της.

Ανδρεοπούλου Σία                                                                      
Φιλόλογος

Βιβλιογραφία:                                                     
Gardner, H. (1983) Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences.                     
Gardner, H. Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21st Century.
Γαρυφαλάκη, Ε. (2013) Πολλαπλή νοημοσύνη, εκδόσεις Διόπτρα.

© schooltime.gr  Ροή Ειδήσεων